BEYAZ PERDEDE YAŞAYAN İKİ GÖLGE: KARAGÖZ VE SİNEMA

Tarihin hangi döneminde; dünya coğrafyasının hangi bölgesinde yaşamış olursa olsun insanoğlunun pek çok faaliyetinin benzer niteliklerde olduğu dikkati çeken bir husustur. Öyle ki, İlk Çağ mağara duvarlarındaki ilkel av betimlemeleri dünyanın birçok noktasında görülmektedir. Bu betimlemelerde insanoğlunun kendi yaşamını semboller yardımıyla dışarıdan izleme merakı açıkça görülmektedir. Aralarında yüzyıllar bulunan iki sanat-eğlence dalı olan gölge oyunu (Karagöz) ve sinemanın ortaya çıkışları da aynı düşünsel temellerden kaynaklı olmalıdır. Ölen ataların anılarını yaşatma, tüm âlemin ardında yatan büyük sırrın çözümünü isteme, eğlenme gibi belli başlı istekler, bu iki dalın ortak çıkış noktalarından olmalıdır.Bu çalışmamızda, gölge oyunu (Karagöz) ve sinemanın kısa tarihsel gelişimlerine, olası ortak düşünsel temellerine, iki sanat dalında da bulunan perde ve ışık; mizansen; musiki/müzik; çatışma; eleştiri ve gerçeklik gibi ortak unsurların karşılaştırmasına değinmeye çalıştık. Ayrıca, değişen dünyada sinemanın gölge oyununun yerini alması meselesine de yer verdik.

___

  • Abisel, Nilgün, Sessiz Sinema, De Ki, Ankara, 1990.
  • And, Metin, Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi, İletişim Yayınları, 4. Bas- kı, İstanbul, 2010.
  • And, Metin, Geleneksel Türk Tiyatrosu: Kukla-Karagöz-Ortaoyunu, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1969.
  • Bordwell, David ve THOMPSON, Kristin, Film Sanatı, De Ki, Çev. E. Yılmaz, E.S. Onat, Ankara, Mart 2011.
  • Cevdet Kudret, Karagöz – I, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1968.
  • Daştan, Nihangül, ““Bahçe” Adlı Karagöz Oyununda Son Dönem Osmanlı Sosyal Hayatından Yansımalar”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 46, Erzurum, 2011, s. 145-156
  • Miller, William, Senaryo Yazımı: Sinema ve Televizyon İçin, Hayalbaz Kitap, İs- tanbul, 2009.
  • Sevilen, Muhittin, Karagöz, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1990.
  • Sevin, Nureddin, Türk Gölge Oyunu, Milli Eğitim Bakanlığı Büyük Türk Yazarları ve Şairleri Komisyonu Yayınları, İstanbul, 1968.
  • Siyavuşgil, Sabri Esat, Karagöz: Psiko-sosyolojik Bir Deneme, Maarif Vekilliği Neşriyatı, İstanbul, 1941.