DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK İLE OKULLARIN ÖĞRENEN ÖRGÜT OLMA VE ÖĞRETMENLERİN İŞ TATMİNİ DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırma ile ortaokullarda çalışan öğretmenlerin, müdürlerinin dönüşümcü liderlik rolleri ile okulların öğrenen örgüt olma ve öğretmenlerin iş tatmini algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde yapılmıştır. Araştırma evreni, 2019-2020 akademik yılında Erzurum ili Yakutiye ilçesindeki Millî Eğitim Bakanlığı devlet ortaokullarında çalışan öğretmenlerden oluşmaktadır Araştırmanın örneklemini, küme ve basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenen 41 ortaokulda çalışan 411 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Dönüşümcü Liderlik Ölçeği”, “Öğrenen Okul Ölçeği” ve “İş tatmini ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel çözümlemeleri için frekans, yüzde, ortalama, standart sapma, Pearson Momentler Çarpım korelasyonu ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi. 05 olarak esas alınmıştır. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin dönüşümcü liderlik, öğrenen örgüt ve iş tatmini düzeylerine ilişkin algılarının yüksek olduğu; dönüşümcü liderlik (idealleştirilmiş etki, esin kaynağı olma, entelektüel uyarım, bireysel destek sağlama) ile öğrenen örgüt (takım halinde öğrenme, zihni modeller, paylaşılan vizyon, kişisel hakimiyet) ve iş tatmini düzeyleri (içsel doyum ve dışsal doyum) arasında pozitif yönde ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu ayrıca dönüşümcü liderlik ve öğrenen örgütün öğretmenlerin iş tatmini düzeylerini pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordadığı görülmüştür. Bunun yanında; dönüşümcü liderliğin, idealleştirilmiş etki ve entelektüel uyarım boyutları, iş doyumunun içsel doyum boyutunu; idealleştirilmiş etki ve entelektüel uyarım boyutları, iş tatminin içsel doyum boyutunu pozitif yönde anlamlı düzeyde yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Dönüşümcü Liderlik, Öğrenen Örgüt, İş Tatmini, Okul Müdürleri

EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP AND SCHOOLS BEING A LEARNING ORGANIZATION AND TEACHERS' JOB SATISFACTION LEVELS

With this research, it is aimed to determine the relationship between the transformational leadership roles of teachers and principals working in secondary schools and the perceptions of the schools being a learning organization and teachers' job satisfaction. The research was carried out in relational screening model. The research population consists of teachers working in the Ministry of National Education state secondary schools in the Yakutiye district of Erzurum province in the 2019-2020 academic year. The sample of the research consists of 411 teachers working in 41 secondary schools determined by cluster and simple random sampling method. "Transformational Leadership Scale", "Learning School Scale" and "Job Satisfaction Scale" were used as data collection tools in the research. Frequency, percentage, mean, standard deviation, Pearson Product Moments correlation and multiple linear regression analysis were used for statistical analysis of the data. Significance level. Based on 05. As a result of the research; teachers have high perceptions of transformational leadership, learning organization and job satisfaction; There is a positive and moderate relationship between transformational leadership (idealized influence, inspiration, intellectual stimulation, individual support) and learning organization (team learning, mental models, shared vision, personal dominance) and job satisfaction levels (internal and external satisfaction). In addition, transformational leadership and learning organization predicted teachers' job satisfaction levels positively and significantly. Besides; transformational leadership, idealized influence and intellectual stimulation dimensions, intrinsic satisfaction dimension of job satisfaction; idealized influence and intellectual stimulation dimensions positively and significantly predict the intrinsic satisfaction dimension of job satisfaction.

Keywords:

Transformational Leadership, Learning Organization, Job Satisfaction, School Principals,

PDF

___

Aalaki, M. A. Q. (1993). Human resources management. Jeddah: Zahran Publishing and Distribution.
Ababneh, S. (2007). Jordan School as a learning organization: Reality and future (Unpublished doctoral thesis). Jordan University Institute of Educational Sciences, Amman.
Abd-Albaqi, S. (2004). Effective behavior in organizations. Cairo: University Publishing and Distribution House.
Abu-Zaid, M. (2013). Müdürlerin algılarına göre; Gazze Valiliği'ndeki UNRWA okullarında öğrenen örgütün boyutlarının uygulama derecesi ve müdürlerinin iş tatmini ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). İslam Üniversitesi. Gazze
Adıyaman, C. (2019). Öğrenen Örgüt Olma Düzeyi İle Örgütsel Yaratıcılık Arasındaki İlişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
Akan, D. & Sezer, Ş. (2014). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Okulların Öğrenen Örgüt Olma Düzeyi Arasındaki İlişki . Turkish Journal of Educational Studies, 1 (2), 0-0. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkjes/issue/34151/377634
Akbulut, B. (2015). Orta öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel imaj algıları ile iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe üniversitesi, Ankara.
Aksu, M. (2013). Meslek Lisesi Yönetici ve Öğretmenlerinin Öğrenen Örgüt Algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Al-Amiri, A. (2002). Transformational leadership in public institutions according to the perceptions of the staff (Unpublished master's thesis). King Saud University Faculty of Administrative Sciences, Riyadh.
Al - Ma'aita, A. (2017). Öğretmenlerin algılarına göre; Zarqa valiliğindeki ilköğretim sonrası öğretmenler arasındaki iş tatmini. Ammar Thaliji Üniversitesi Dergisi, 51, 247-264.
Alp, A. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin öğrenen örgüt kültürüne ilişkin algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Altın, F. (2019). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve örgütsel yenileşme özelliklerinin öğretmen görüşleri açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Attari, A. & Issan, S. (2007). School as a learning organization, exploratory study in some schools in Sultanate of Oman. Irbid: National University Publishing.
Avcı, A. (2015). "Öğretmen Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri." Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12-2.24 161-189.
Ayık, A., Diş, O. & Çelik, Z. (2016). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik rolleri ile okulların değişime açıklığı arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 547-564
Balcı, Y. (2009). İlköğretim okullarında çalışan öğretmen ve yöneticilerinin örgütsel bağlılığı ile yöneticilerin öğretimsel liderlik ve transformasyonel (dönüşümcü) liderlik davranışları arasındaki ilişkilerin analizi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 241349)
Bakan, İ., Erşahan, B., Büyükbeşe, T., Sezer, B., Fatih, T. A. Ş., & Şirikçi, A. (2015). Sağlıkta Hizmet Kalitesi, Öğrenen Örgüt ve İş Tatmini İlişkisi: Bir Alan Araştirmasi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 189-202.
Banoğlu, K. (2009). İlköğretim okullarında görev yapmakta olan yönetici ve öğretmenlerin öğrenen örgüt algısı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Baycan, F. A. (1985). An analysis of the several aspects of job satisfaction between different occupational groups. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Bilir, M. E. (2007). Öğretmen algılarına göre ilköğretim okul müdürlerin dönüşümcü liderlik özellikleriyle öğretmenlerin iş doyumu ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 217441)
Brestrich, E. T. (2000). Yönetim düşüncesinin evriminde liderliğin gelişimi ve dönüşümcü liderlik ve bir uygulama örneği (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 92716)
Bushra, F., Usman, A., & Naveed, A. (2011). Effect of transformational leadership on employees’ job satisfaction and organizational commitment in banking sector of Lahore (Pakistan). International Journal of Business and Social Science, 2 (18), 261-267.
Canbaz, F. (2019). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgüte bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki: Bolu- Merkez Ortaöğretim Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 547939)
Cemaloğlu, N. (2013). Liderlik. S. Özdemir (Ed.), Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama (s. 131-177). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Çalık, T. (2003). Öğrenen örgütler olarak eğitim kurumları. Manas Üniversitesi Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(8), 115‐130.
Çelik, S. & Eryılmaz, F. (2006). Öğretmen algılarına göre endüstri meslek lisesi müdürlerinin dönüşümcü liderlik düzeyleri (Ankara ili örneği). Politeknik Dergisi, 9 (4), 211-224.
Çifçi, T. ve Dikmenli, Y. (2015). Coğrafya Öğretmenlerinin İş Doyumu ve İş Yaşamında Yalnızlık Düzeylerinin İncelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(21), 142-160.
Dahlan, S. (2013). Leadership models among high school principals and their relationship with teachers' job satisfaction in Gaza (Master's thesis). Azhar University Institute of Social Sciences, Gaza.
Doğan , S., Uğurlu, C. T., Topçu, İ. , Yiğit, Y. (2015). Farklılıkların yönetimi ile öğrenen okul arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(2), 121-140.
Drejer, A. (2000). Organizational learning and competence development the learning organization. The Learning Organisation, 7(4), 206-220. https://doi.org/10.1108/09696470010342306
Dur, Ş., 2019. Sınıf öğretmenlerinde iş-yaşam dengesinin, örgütsel bağlılık ve iş doyumu ile ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi ve İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüleri Ortak Programı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
Duyan, M. & Yıldız, S. (2020). M.The Effect of Transformational Leadership on Job Satisfaction: An Investigation on Academic Staffs at Faculties of Sports Sciences in Turkey, European Journal of Education Studies v7 n2 p364-373.
Ebu-Al-Omreen, Ş. (2017). the degree of practicing managing by values by unrwa schools principals in gaza governorates and its correlation with job satisfaction of their teachers. (Yüksek lisans tezi). İslam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gazze.
Eraslan, L. (2004). Okul düzeyinde dönüşümcü liderlik. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-22.
Gafa, İ., (2019). Sınıf öğretmenlerinin iş doyumu ve iş yaşamındaki yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
Gündüz, H. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 219823)
Hamad, F. M. (2014). Educational supervisors 'performance on human relations in high school and their relationship with teachers' job satisfaction (Unpublished master's thesis). Islamic University Institute of Educational Sciences, Gaza.
Jalabene, M. (2009). Relationship between job satisfaction and moral levels of faculty members at Valladolid University. Al-Quds Open University Journal, 1(24),189 – 227.
Jubran, A. M. (2011). School as a learning institution according to teachers' perceptions in Jordan and manager as a training leader. İslam Üniversitesi Dergisi, 19 (1), 427-458.
Karadurmuş, M. (2012). İlköğretim okullarının öğrenen örgüt olma özellikleri açısından incelenmesi (Uşak ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler (5. Baskı). Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
Karataş, S. & Güleş, H. (2010). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İş Tatmini İle Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 74-89. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/21650/232758
Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 443-466.
Kheirandish, M. (2014). The relationship between transformational leadership style and performance ımprovement among teachers: a case study. Research Journal of Recent Sciences, 3 (1), 103-107.
Kırca, A. (2019). Öğrenen örgüt ile öğretmen morali arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Kırkpınar, S. & İşcan, Ö. F. (2018). Liderlik Tarzlarının İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığa Etkileri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21 (1), 1-29. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/hacettepesid/issue/39659/469561
Korkmaz, M. (2008). Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Öğrenen Örgüt Özellikleri Arasındaki İlişki Üzerine Nicel Bir Araştırma . Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 53 (53), 75-98. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10344/126715
Koşar, S. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin öğrenen örgüt algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Ankara ili örneği). Başkent Unıversıty Journal Of Educatıon, 6(2), 250-264.
Kubaisi, A. M. (2013). According to the perceptions of teachers in the province of Amman, the study of the relationship between the dimensions of the school learning in private primary schools and the level of administrative creativity of the principals (Unpublished Master Thesis). Middle East University Institute of Educational Sciences, Amman.
Kurt, T. (2009). Okul müdürlerinin dönüşümcü ve işlemci liderlik stilleri ile öğretmenlerin kolektif yeterliği ve öz yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 278393)
Ma'aita, A. (2017). Öğretmenlerin algılarına göre; Zarqa valiliğindeki ilköğretim sonrası öğretmenler arasındaki iş tatmini. Ammar Thaliji Üniversitesi Dergisi, 4(51), 247-264.
Maher, A. (2003). Organizational behavior: an introduction to skill building. Alexandria: University Publishing House.
Memduhoğlu, H. B. & Kuşci, E. (2012). Yönetici ve Öğretmenlerin Algılarına Göre İlköğretim Okullarında Örgütsel Öğrenme. İlköğretim Online, 11 (3), 748-761. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8588/106725
Mert, G., Dördüncü, H. ve İncaz, S. (2019). Dönüştürücü liderlik davranışlarının iş tatmini üzerindeki etkisi: Vakıf üniversitesi örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(65), 1169-1182.
Rajoub, G. (2008). Organizational learning reality according to the managers' perceptions at Yarmouk University (Unpublished Doctoral Thesis). Yarmouk University Institute of Social Sciences, Irbid.
Rasheed, M. F. (2003). Duygusal zekâ ve dönüşümcü liderlik. Ticari Araştırma Dergisi, 25(12), 464-493.
Sahbani, İ. (2012). The relationship between empowering teachers and job satisfaction by high school principals in Gaza (Unpublished Master's Thesis). Islamic University Institute of Educational Sciences, Gaza.
Sharaideh, S. (2010). Job satisfaction: theoretical concepts and practical applications. Amman: Safa Publishing.
Suud, R. S. (2012). Educational leadership: concepts and expectations (1st edition), Amman: Safaa Publishing.
Şentürk, İ. (2016).Yönetici ve öğretmenlerin öğrenen örgüt algısı ve karşılaştıkları engeller (Bursa İnegöl örneği).YÖK Ulusal Tez Merkezi - Düzce Üniversitesi
Tadik, A. (2003). Öğrenen okul liderliği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 128031).
Taymaz, H. (2007). Okul yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve özel sektör örgütlerinde liderlik davranışı özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (14), 1-16.
Toksöz, S. (2010). 21. Yüzyılın Liderlik Anlayışı Olarak Okul Yöneticilerinin Dönüşümcü Liderlik Özelliklerinin Öğretmenlerin Algılarına Göre Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Omreen, Ş. (2017). The degree of practicing managing by values by unrwa schools principals in gaza governorates and its correlation with job satisfaction of their teachers. (Master's thesis). Islamic University Institute of Social Sciences, Gaza.
Özkan, A. (2017). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin iş doyumu düzeyleri (Balıkesir ili merkez ilçeler örneği). Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Uğurlu, C.T., Doğan, S. & Yiğit, Y. (2014). Öğrenen okul ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 35-45.
Umiri, A. B. S. (2003 ). Transformational leadership in public institutions (Unpublished Master Thesis). King Saud University, Riyadh.
Voon, M. L., Lo, M. C., Ngui, K. S., & Ayob, N. B. (2011). The influence of leadership styles on employees’ job satisfaction in public sector organizations in malaysia. International Journal of Business, Management and Social Sciences, 2 (1), 24-32.
Yalçın, B. & Ay, C. (2011). Bilgi toplumunda öğrenen örgütler ve liderlik süreci bağlamında bir örnek olay çalışması. Celal Bayar Üniversitesi S.B.E. Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1), 15-36.
Yang, B. & Karen E. W., & Victoria J. M. (2004). The construct of the learning organization: dimensions management and validation. Human resources development. Quarterly Wiley, 15(1), 31-55.
Yıldız, H. (2011). Kamu ve özel ilköğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin öğrenen örgüte ilişkin algıları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 280608)
Zengin, Y. (2019). Dönüştürücü Liderlik ile Rekabet Üstünlüğü Performansı Arasındaki İlişkide Etkileşimsel Liderliğin Aracılık Rolü . OPUS International Journal of Society Researches , 11 (18) , 1325-1355 . DOI: 10.26466/opus.552141