II. Meşrutiyet Dönemi Taşrasında Bir Medrese Kütüphanesi: Bursa Tedrisat-ı Cedide-i İlmiye Kütüphanesi
II. Meşrutiyet’le birlikte medrese ıslahatına ilişkin tartışmalar yoğunlaşmış, tasarlanan yeni medrese modellerinin uzantısı olarak kütüphaneler gündeme gelmiştir. Makaleye konu olan Bursa’daki Tedrisat-ı Cedide-i İlmiye Kütüphanesi’nin de “yeni medrese kütüphanesi” modeli olarak tasarlandığı düşünülmektedir. Bu makale söz konusu kütüphanenin talimatnamesine odaklanmıştır. Çünkü kütüphane idaresi ile ilgili kuralların detaylı bir şekilde ele alındığı bu kurallar manzumesi, medrese kütüphanelerinin yeni formuna dair birçok ayrıntıyı ifade etmektedir. Bu çalışma ile taşradaki bir medrese kütüphanesinin kuruluşu, mekanı, yönetimi, işletme biçimi, koleksiyon oluşturma şekli ve kullanıcı hizmetleri ortaya konmaktadır. Böylece Meşrutiyet dönemi Osmanlı kütüphanecilik tarihine mütevazi bir katkı sağlanması hedeflenmektedir
A Second Constitutional Period Urban Madrasah Library: Library Of Bursa Tedrisat-i Cedide-i Ilmiye
Discussions about the madrasah reform were intensified with the Second Constitutional era and the libraries came to the agenda as extensions of new madrasah models. The Tedrisat-ı Cedide-i İlmiye Library in Bursa, which is the subject of this article, is thought to be designed as a new madrasah library model. This article focuses on the directive of the library in question. Because the directive is elaboration of the rules of the library administration in detail and the rules give too many details about the new form of madrasah libraries. This study examines establishment of a library in province, its space, management, collection development and user services. The study aims to make a modest contribution to the history of Ottoman librarianship of the era of the Second Constitutional
Keywords:
Second Constitutional, madrasah, Ottoman libraries, reforms modernization,
___
- Arabacı, C. (1998). Osmanlı Döneminde Konya Medreseleri. Konya Ticaret Odası Kültür ve Eğitim Yayınları: Konya.
- Atay, H. (1983). Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Aydın B. ve Erünsal, İ. (2019). Tereke Kayıtlarına Göre Bursa’da Sahaflık. Osmanlı Kültür Tarihinin Bilinmeyenleri içinde, (s. 166), İstanbul: Timaş Yayınları.
- Başkanlık Osmanlı Arşivi (t.y.). Maarif Nezareti Kütübhane-i Umumi, 9/27.
- Bursa’da Cemiyet-i İlmiye, Medrese İtikadları, 21 Şaban 1331, no: 10, s.76.
- Bursa Vilayet Salnamesi. (1911). Bursa Vilayet Matbaası, s. 313-314.
- Cemiyet-i İlmiye-i İslamiye Selanik Vilayeti Heyet-i İdaresi. (1912). Medreselerimiz. Beyanü’l-Hak, 51(2), s. 1078-1080.
- Çavdar, R. T. (1989). Bursa Kütüphaneleri. Kütüphanecilik Dergisi: Belge Bilgi Kütüphane Araştırmaları, 2, 101-117.
- Çavdar, R. T. (1995). Tanzimattan Cumhuriyet’e Kadar Osmanlı Kütüphanelerinin Gelişimi. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Erünsal, İ. (2005). Tanzimattan Sonra Vakıf Kütüphaneleri: Sona Doğru. Türklük Bilgisi Araştırmaları, 29, 165-179.
- Erünsal, İ. (2008). Tanzimattan Sonra Türk Kütüphaneciliği ile İlgili Belgeler. Osmanlı Araştırmaları, 31, 229-339.
- Erünsal, İ. (2013). Osmanlılarda Sahaflık ve Sahaflar. Timaş Tarih: İstanbul.
- Erünsal, İ. (2015). Osmanlılarda Kütüphaneler ve Kütüphanecilik. Timaş Yayınları: İstanbul.
- Güldöşüren, A. (2018). İki Farklı Merkez İki Farklı Nizamnâme: 1914 Islah-ı Medâris ve 1921 Medâris-i İlmiye Nizamnâmesi. Osmanlı Medreseleri Eğitim Yönetim ve Finans. F.
- Aydın, M. Zengin, K. Cevherli ve Y. Kaymaz (ed). içinde (ss. 585-620), İstanbul: Mahya Yayınları.
- Kaplanoğlu, R. (2013). 1830-1843 Yılları Nüfus Defterlerine Göre Bursanın Ekonomik ve Sosyal Yapısı. Bursa: Nilüfer Belediyesi.
- Medâris-i İlmiye Nizamnamesine Zeyl Olarak Tanzim Olunan Taşra Medâris Nizamnamesi, İstanbul: Matbaa-i Amire, 1326.
- Ölmez, A. (2014). II. Meşrutiyet Devrinde Osmanlı Medreselerinde Reform Çabaları ve Merkezileşme. Vakıflar Dergisi, 41, 127-140.
- Sarıkaya, Y. (1997). Medreseler ve Modernleşme. İz Yayıncılık: İstanbul.
- Tutsak, S. (2002). İzmir’de Eğitim ve Eğitimciler (1850-1950). Kültür Bakanlığı: Ankara.
- Tutsak, S. (2016). İzmir’de Eğitim ve Eğitimciler (1850-1950). Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Türe, İ. ve Düzdağ, E. (ed). (2016). Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sırâtımüstakim c.7. İstanbul: Bağcılar Belediyesi. s. 332-334.
- Uyanık, E. ve Çam, İ. D. (1949). II. Meşrutiyet Döneminde Medreselerde Islahat Tartışmaları. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 43(2). s. 257.
- Vaiziye Medresesi. 27.03.2019 tarihinde http://www.bursa.com.tr/vaiziye-medresesi-248.html adresinden erişildi.
- Yazıcı, N. (1993). Islâh-ı Medâris Öncesi Karahisar-ı Sahib’te Medreseler. 3. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri içinde (ss.43-48), Afyon: Afyon Belediyesi.
- Yazıcı, N. (1994). Son Dönemde Karahisar-ı Sahib Medreseleri ve Islah-ı Medaris Uygulaması. Belleten, 58(223), 635-657
- Yazıcı, N. (2001). Osmanlı Son Dönemi Taşra Medreseleri Üzerine Bazı Düşünceler. Osmanlı Dünyasından Bilim ve Eğitim Milletlerarası Kongresi Tebliğleri içinde (s.589-590), İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi.
- Yılmaz, H. (2016). Osmanlı Son Döneminde Medreselerin Islahı ve Panislamizm Tartışmaları Bağlamında Bir Medrese: Kudüs Selâhaddîn-i Eyyûbî Külliye-i İslâmiyesi ve Külliye Talimatnamesi. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 51, 79-113.
- Zengin, Z. S. (2002). II. Meşrutiyette Medreseler ve Din Eğitimi (1908-1918). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Zengin, Z. S. (2004). Tanzimat Dönemi Osmanlı Örgün Eğitim Kurumlarında Din Eğitimi ve Öğretimi (1839-1876). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- ISSN: 2147-2599
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1999
- Yayıncı: Türk Arşivciler Derneği