Damızlığa ayrılan spor atlarından endometriumun ultrasonografik, histopatolojik, mikrobiyolojik incelenmesi ve reprodüktif performansın değerlendirilmesi
Sunulan çalışmada değişik nedenlere bağlı olarak (yaşlanma, yaralanma, ortopedik problemler, vb.) yarışlardan damızlığa ayrılan spor atlarının 3 aşım sezonu süresince reprodüktif performanslarının araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada yaşları 5 ila 19 yaş arasında değişen daha önce hiç doğum yapmamış 12 kısrak materyal olarak kullanıldı. Çalışma süresince uterus mikrobiyolojik, histopatolojik ve ultrasonografık muayene yöntemleri ile değerlendirilirken; ovulasyon ve gebelikler ultrasonografık görüntüleme yöntemi ile takip edildi. Endometrial biyopsi örneklen histopatolojik olarak Kenney ve Doig'e (14) göre derecelendirildi. Bu muayeneler sonrası, uterus ve ovaryumda patolojik bulgular saptanan kısraklara güncel tedavi girişimleri uygulandı. Çalışmaya alınan 12 kısraktan 8'i gebeliklerini doğuma kadar sürdüremezken, 4'ünden en az birer canlı yavru alındı. Yavru alınamayan kısraklarda ortalama yaş 14.1, yavru alınan kısraklarda ise 9.2 olarak belirlendi. Bu kısrakların uteruslarımn histopatolojik muayenelerinde kategori IIA'dan III'e kadar değişen histopatolojik bir tablo izlenmesine rağmen, kategori IIB sıklıkla rastlanılan histopatolojik değişim idi. Subfertil kısraklarda, yapılan ultrasonografık takiplerde, uterusta kistik odaklar (n= 3) ve pyometra (n=2) olguları belirlenirken, ovaryum patolojisine rastlanılmadı. Anılan subfertil kısrakların büyük bir kısmında ilk sezon ovulasyonu izleyen 35-45. günler arasında embriyonik rezorbsiyon (n=5) ve ikinci sezon gebeliklerinin yaklaşık 7. ayı civarında abortus (n-4) gözlenirken; bu grupta üçüncü sezonda çalışmaya dahil olan 8 kısraktan 4'ünden gebelik elde edilemedi. Çalışma süresince, en az bir canlı yavru veren 4 kısraktan birinde ilk sezon gebeliğinin 6. ayı civarında abortus şekillenirken (ikizlik nedeniyle), diğer bir kısrak ilk sezon yavru verirken, son iki sezonda sırasıyla embriyonik rezorpşiyon ve abortus şekillendi. Bu kısrağın son iki sezon alınan endometrial biyopsi örneklerinin incelemesinde sırasıyla kategori IIA ve IIB düzeyinde histopatolojik değişimlerin şekillendiği belirlendi. Sonuç olarak, sunulan çalışma ile, damızlığa ayrılan spor atlarında reprodüktif performans üzerinde yaş ve uterusun histopatolojik durumunun önemli etkisi olduğu belirlenmiştir.
The reproductive performance in the maiden sport mares left stud duties: The evaluation of the endometrium by using ultrasonographic,histopathologic and microbiologic methods
The aim of the present study was to investigate the reproductive performance in the maiden sports mares that were left for stud duties due to different causes such as advanced age, injury, ortopedic problems, etc. during the three breeding seasons. Twelwe maiden mares, ranged from 5 and 19 years of age, were used as material. The condition of uterus was evaluated by endometrial swabs for microbiological examination, by endometrial biopsies and by ultrasonography. Also, ovulation and pregnancy status were monitored by ultrasonography. Endometrial biopsy samples were scored histologically according to Kenney and Doig (14) scale. Mares that were detected pathological conditions in their genital organs were treated with appropriate and current treatment approaches. During the research period, 8 out of 12 mares did not have the ability to carry a foal to term, while 4 mares gave at least a live foal. The mean age of subfertile and fertile mares were 14.1 and 9.2, respectively. Whereas endometrial biopsy samples showed wide range of histopathological changes from category HA and III in subfertile mares which did not give a live foal, category IIB was the most common scale. In this subfertile mares, an ovarium pathology was not detected, while uterine cysts (n=3) and pyometra (n=2) were observed by ultrasonographic screening. Also, in the ' majority of subfertile mares, there were occured embryonic resorption (n=5) between 35 and 45 days post ovulation in the first season, were observed abortus (n-4) approximately on month 7 of gestation in the second season and 4 mares out of 8 which were used in the study in the third season were not conceived. During the research period, 1 out of 4 mares which gave at least a live foal aborted on month 6 of gestation (due to twins), another one, although it carried a foal to term in V season, showed embryonic resorption and abortion during last 2 seasons. Histopathologic changes in endometrial biopsy samples taken in last 2 seasons of that mare were found as category IIA and IIB, respectively. As a result, it was indicated that the advanced age and histopathological changes of endometrium on reproductive performance in the maiden athletic mares that were retaired to stud duties from sport field were the major contributing factor to the development of unwanted status regarding fertility.
