1967-1980 ARASI DÖNEMDE CEMİYETİN KURTARILMASI MİSYONU İLE TANIMLANMAYA BAİLANAN “İSLAMCI KADIN” KİMLİĞİ

Bu makale 1960‟ların sonlarından itibaren ortaya çıkan ve 1970‟li yıllar boyunca tanımlanmaya çalışılan İslamcı kadın kimliğini oluşturan öğelerin nasıl geliştiğini ve İslamcı hareketin kadın aktörlerinin neden “cemiyet” odaklı bir söylemden yararlandığını incelemektedir. 1967‟de ilk İslamcı kadın dergisi olan Seher Vakti‟ni yayımlayan Şule Yüksel Şenler, tüm yurdu içine alan ve geniş kitleleri harekete geçirmeyi başaran kadınlara yönelik olarak üstlendiği “tebliğ” misyonu nedeniyle İslamcı kadın hareketinin ilk ve en önemli temsilcisi olarak tanınmaktadır. 1967-1980 arası dönemde, bu hareketin Şenler dışındaki Emine Aykenar, Sevim Asımgil, Bakiye Marangoz ve Mü’mine Güneş gibi diğer temsilcilerinin benzer söylemlerine Seher Vakti, Bugün, Yeni Asya, İttihad, Yeni İstiklal gibi İslami duyarlılıkları olan gazete ve dergilerde de rastlanmaktadır.

The Identity of the ‘Islamist Woman’ in the Regenerating Mission of Society, 1967-1980

This article attempts to examine how the identity-making elements of Islamist woman, which emerged in the late 1960s and was tried to be defined during the 1970s, developed and why female actors of Islamist movements prefer to use the "society"-oriented rhetoric. Şule Yüksel Şenler, who published Seher Vakti -the first Islamist woman magazine- in 1967, has been known as the first and prominent representative of the movement for Islamist woman, because she undertook a mission of "notification" that made her successful in mobilizing the broad masses for the sake of woman. Between the period 1967-1980, the other representatives of Islamist woman movement, beside Şenler, such as Emine Aykenar, Sevim Asımgil, Bakiye Marangoz and Mü’mine Güneş, publicly used the similar narratives and argumentations in magazines and newspapers with Islamic awareness such as Seher Vakti, Bugün, Yeni Asya, İttihad and Yeni İstiklal.

PDF

___

Ahıska, Meltem (2009), “Garbiyatçılık:Türkiye‟de Modernliğin Grameri”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Dönemler ve Zihniyetler, (İstanbul:İletişim Yayınları).
Akkent, Meral (1994), “Osmanlı Büyükannelerin Feminist Talepleri Geçmişe Kısa Bir Bakış”, Kadın Hareketinin Kurumsallaşması Fırsatlar ve Rizikolar, Meral Akkent (Çev.), (İstanbul: Metis Yayınları).
Aktaş, Cihan (1992), Tesettür ve Toplum, (İstanbul: Nehir Yayınları).
Aktaş, Cihan (2001), Bacı’dan Bayan’a, (İstanbul: Pınar Yayınları).
Aktaş, Cihan (2005), “Cemaatten Kamusal Alana İslâmcı Kadınlar”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslamcılık Cilt 6, (İstanbul: İletişim Yayınları): 826-836.
Aksoy, Murat (2005), Başörtüsü-Türban Batılılaşma-Modernleşme, Laiklik ve Örtünme, (İstanbul: Kitap Yayınevi).
Alankuş Kural, Sevda (1997), Türkiye‟de Alternatif Kamular/Cemaatler ve İslamcı Kadın Kimliği, Toplum ve Bilim (72).
Asımgil, Sevim (2012), Diana, (İstanbul: Çelik Yayınevi).
Aykenar, Emine (1973, 5 Temmuz). “Kadın Erkek Eşitliği”. Yeni Asya.
Aykenar, Emine (1973, 21 Temmuz). “Ahlâk Güzelliği”. Yeni Asya.
Aykenar, Emine (1973, 25 Temmuz). “Ahlâki Çöküntü”. Yeni Asya.
Aykenar, Emine (1973, 26 Temmuz). “En Büyük İhtiyaç”. Yeni Asya.
Aykenar, Emine (1973, 17 Ağustos). “Acaba Hangi Kuvvet”. Yeni Asya.
Aykenar, Emine (1973, 6 Kasım). “Özlediğimiz Gençlik”. Yeni Asya.
Berktay, Fatmagül (1987), “Bedendeki Toplum, Toplumdaki Beden”, Tarih ve Toplum.
Berktay, Fatmagül (1996), “Türkiye‟de „Kadınlık Durumu‟”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 13, (İstanbul: İletişim Yayınları).
Bilici, Mücahit (2000), "İslamın Bronzlaşan Yüzü: Caprice Otel Örnek Olayı", Nilüfer Göle (Ed.), İslamın Yeni Kamusal Yüzleri İslam ve Kamusal Alan Üzerine Bir Atölye Çalışması, (İstanbul: Metis Yayınları):216- 236.
Binark, Mutlu ve Barış Kılıçbay (2000), Tüketim Toplumu Bağlamında Türkiye'de Örtünme Pratiği ve Moda İlişkisi, (Ankara: Konrad Adenauer Vakfı).
Bulaç, Ali (2005), Kutsala, Tarihe ve Hayata Dönüş, (İstanbul: Yeni Akademi Yayınları).
Çaha, Ömer (2004), Açık Toplum Yazıları, (Ankara: Liberte Yayınları).
Duman, Doğan (1999), Demokrasi Sürecinde Türkiye’de İslamcılık, (İzmir: Dokuz Eylül Yayınları).
Eraslan, Sibel (2011), “Şule Yüksel‟in Yazı Masası”, Şule Yüksel Şenler, Bize Ne Oldu, (İstanbul: Timaş Yayınları):5-43.
Eygi, Mehmet Şevket (1967, 28 Ekim), “Medeni İsviçre”, Bugün.
Eygi, Mehmet Şevket, (1967, 1 Kasım), “Gençliğe Eğilelim”, Bugün.
Eygi, Mehmet Şevki, (1967, 11 Kasım), “Planlı ve Programlı Çalışma”, Bugün.
Findley, V. Carter (2011), Modern Türkiye Tarihi İslam, Milliyetçilik ve Modernlik 1789-2007, Güneş Ayas (Çev.), (İstanbul: Timaş Yayınları).
Gellner, Ernest (1983), Muslim Society, (Cambridge University Press).
Gençtürk-Hızal, G. Senem (2003), Bir iletişim Biçimi Olarak Moda: “Modus”un Sınırları”, İletişim:araştırmaları 1(1): 65-86.
Göle, Nilüfer (1991), Modern Mahrem-Medeniyet ve Örtünme, (İstanbul: Metis Yayınları).
Göle, Nilüfer (1998), “Modernleşme Bağlamında İslami Kimlik Arayışı”, Sibel Bozdoğan & Reşat Kasaba (Ed.), Nurettin Elhüseyni (Çev.), Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik,(İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları).
Göle, Nilüfer (2009), “Modernist Kamusal Alan İslami Ahlak”, Nilüfer Göle (Ed.), İslamın Yeni Kamusal Yüzleri İslam ve Kamusal Alan Üzerine Bir Atölye Çalışması, (İstanbul: Metis Yayınları):19-40.
Güneş, Mü‟mine (1973, 28 Ocak). “Gelin Kızın Rüyası” (3). Yeni Asya.
Hanioğlu, M. Şükrü, (2013), “Kemalizm‟in Tarihi Kökenleri”, Ahmet T. Kuru & Alfred Stepan (Der.),
Hande Tatoğlu (Çev.), Türkiye’de Demokrasi, İslâm ve Laiklik, (İstanbul:İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları).
Hekimoğlu, İsmail (1968, 18 Haziran). “Etek”. İttihad.
Kahraman, Hasan Bülent (2004), Postmodernite İle Modernite Arasında Türkiye 1980 Sonrası Zihinsel, Toplumsal, Siyasal Dönüşüm, (İstanbul: Everest Yayınları).
Kara, İsmail (1986), Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi, (İstanbul:Risale Yayınları).
Kara, İsmail (2005), “Diyanet İşleri Başkanlığı Devletle Müslümanlar Arasında Bir Kurum”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslamcılık Cilt 6, (İstanbul: İletişim Yayınları).
Kılıç, Zülal (1998), “Cumhuriyet Türkiye‟sinde Kadın Hareketine Genel Bir Bakış”, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları).
Köse, Elifhan (2014), Sessizliği Söylemek, (İstanbul:İletişim Yayınları).
Küçükyılmaz, M. Mücahit (2009), Türkiye’de Siyasal Katılım, Tek Partiden Ak Parti’ye Siyasal İslam ve Demokrasi Tartışmaları, (İstanbul: Birey Yayıncılık).
Lewis, Bernard (2010), Demokrasinin Türkiye Serüveni, (İstanbul: YKY Yayınları).
Marangoz, B. ve Tozduman, A. Z. (1998), Ne Dediler?, (İstanbul: Eslek Matbaası).
Mardin, Şerif (1991), “Türkiye‟de Din ve Siyaset Makaleler 3”, Mümtaz‟er Türköne, & Tuncay Önder (Der.), (İstanbul: İletişim Yayınları).
Mardin, Şerif (2009), “Tanzimat Sonrası Aşırı Batılılaşma”, Ersin Kalaycıoğlu & Ali Yaşar Sarıbay (Ed.), Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, (Bursa: Dora Yayınları).
Merçil, İpek (2002), “İslamcı Kadın Aydınlar”, Tarih ve Toplum, (219).
Navaro Yashin, Y. (2002), “Fragments of Culture: The Everyday of Modern Turkey,” Deniz Kandiyoti & Ayşe Saktanber (Ed.), (Rutgers University Press).
Ortaylı, İlber (2007), Batılılaşma Yolunda, (İstanbul: Merkez Kitapçılık).
Özdalga, Elisabeth (2007), İslamcılığın Türkiye Seyri Sosyolojik Bir Perspektif, (İstanbul: İletişim Yayınları).
Ramazanoğlu, Yıldız (2005), “Cumhuriyet‟in Dindar Kadınları”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslamcılık Cilt 6, (İstanbul: İletişim Yayınları).
Sakaranaho, Tuula (2006), “Tartışılan Tesettür-Türkiye‟de İdeolojik Bir Tartışma Konusu Olarak İslami Başörtüsü”, Slyvia Marcos (Ed.), Bedenler, Dinler ve Toplumsal Cinsiyet, (Ankara:Ütopya Yayınları).
Sancar Üşür, Serpil (1995), “İslamcı Kadınların Yaşam Alanı: Tepkisel İndirgemecilik mi?”, Türkiye’de Kadın Olgusu, Necla Arat (Haz.), (İstanbul: Say Yayınları).
Sancar Üşür, Serpil (1997), İdeolojinin Serüveni: Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme, (Ankara: İmge Kitabevi).
Sencer, Muzaffer (1999), Dinin Türk Toplumuna Etkileri: Tarihsel Bir Yaklaşım, (İstanbul: Sarmal Yayınevi).
Sistembölükbaşı, Şaban (1995), Türkiye’de İslam’ın Yeniden İnkişafı (1950-1960), (Ankara: İsam Yayınları).
Şaylan, Gencay, (1987), İslamiyet ve Siyaset Türkiye Örneği, (Ankara: V Yayınları).
Şenler, Şule Yüksel (1967, 3 Haziran). “YAZIKTIR”. Bugün.
Şenler, Şule Yüksel (1967, 26 Haziran ). “Selamet Gemisi”. Bugün.
Şenler, Şule Yüksel (1967, 1 Ekim). “Açık Teşekkür Yazısı”. Bugün.
Şenler, Şule Yüksel (1967, 22 Kasım). “Ne o beyler? Bu ne telâş?” Bugün.
Şenler, Şule Yüksel (1970, 18 Kasım). “Örtü Kadına Şahsiyet Kazandırır”. Seher Vakti.
Şenler, Şule Yüksel (1967, 6 Haziran). “Mecburuz”. Bugün.
Şenler, Şule Yüksel (1969, 15 Kasım), “İdeal Gençlik”. Seher Vakti.
Şenler, Şule Yüksel (t.y.), Hidayet, (Ankara: Nur Yayınları).
Şenler, Şule Yüksel (2011), Bize Ne Oldu, (İstanbul: Timaş Yayınları).
Şenler, Şule Yüksel (2011), Huzur Sokağı, (İstanbul: Timaş Yayınları).
Tekeli, Şirin (1988), Kadınlar İçin: Yazılar (1977-1987), (İstanbul: Alan Yayıncılık).
Tekeli, Şirin (1989), 1980’lerde Türkiye’de Kadınların Kurtuluşu Hareketinin Gelişmesi, Birikim (3): 34-41.
Toprak, Binnaz (2009), “Türkiye‟de Dinin Denetim İşlevi”, Ersin Kalaycıoğlu & Ali Yaşar Sarıbay (Der.), Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, (Bursa: Dora Yayınları):445-458.
Tunaya, Tarık Zafer (2003), İslâmcılık Akımı, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları).
Türkmen, Buket (2007), “Toplumsal Proje ve Kadınlık Deneyimi: İslamcı Kadın Tarafından Yeniden Tanımlanan Mahrem”, Zeynep Direk (Der.), Cinsiyetli Olmak Sosyal Bilimlere Feminist Yaklaşımlar, (İstanbul: YKY).
Yavuz, M. Hakan (2005), “Bediüzzaman Said Nursî ve Nurculuk”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık, (İstanbul: İletişim Yayınları).
Zürcher, Erik Jan (2011), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Yasemin Saner (Çev.), (İstanbul: İletişim Yayınları).