Ali Fuat DOĞU, Mehmet SOMUNCU, İhsan ÇİÇEK, Harun TUNÇEL, Gürcan GÜRGEN

KAÇKAR DAĞINDA BUZUL ŞEKİLLERİ, YAYLALAR VE TURİZM

Anadolu'nun diğer yüksek dağlarında olduğu gibi Pleistosen buzullaşması, Kaçkar Dağı'nda 3932 m da belirgin izler bırakmıştır. Pleistosen'deki kalıcı kar sının 2700 m olan Kaçkar'da buzul izleri kuzeyde 2000, güneyde 2200 m lere kadar rahatlıkla izlenebilmektedir. Burası, bugün de Anadolu'nun en önemli aktüel buzul alanlarından birisidir. Kaçkar Dağı'nın daha çok kuzey yamaçlarında yer alan, aktüel buzullarının dilleri 3000-3200 m lerdedir. Pleistosen'de kilometrelerce uzunluğa sahip olan büyük buzullardan arta kalan tekne vadilerin tabanlarında çeşitli yükseltilerde yayla yerleşmeleri vardır. Yaylaların konumlarıyla buzul şekilleri arasında sıkı bir iliş ki sözkonusudur. Yörenin en önemli sosyo-ekonomik etkinliklerinden olan yaylacılık ile iklim koşullan arasında da yakın bir ilişki vardır. Çevrede kısa mesafede, yükseltinin artması nedeniyle, karın yerden farklı zamanlarda kalkması, yaylacılığı doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle aynı köye ait birden fazla yayla dikey yönde farklı yükselti basamaklarında konumlanmışlardır.

Pleistocene glaciation, as on the other high mountains of Anatolia, has left clear evidences on the Kaçkar Mountains 3932 m , on Kaçkar which had a stable show cover at 2700 m in Pleistocene, the glacial evidences can be observed at 2000 m on the north and 2200 m on the south. Today, the area is one of the most important actual glaciation areas of Anatolia. The terminus of the actual glaciers, situated mostly on the northern spoles of the Kaçkar Mountains, reach to 3000-3200 m. There are "yayla" settlements, on different altitudes at the bottom of "U" shaped valleys which are remanents of the enormous glaciers extending several kilometres in the Pleistocene. There is a close relation between glacier morphology and location of "yayla's". There is also a close relation between "yaylacılık", which is the most important socio-economic activity and the climatic conditions. Yaylacılık is the directly effected by the melting of snow and different times due to rapid increase of the altitude. Therefore there are several yayla's located on different altitude steps vertically belonging to the same village. Kaçkar Mountain has been declared a tourism center due to the chracteristics given above.

PDF

___

Atalay, İ. (1984) "Mescid Dağı'nın Glasyal Morfolojisi". Ege Coğrafya Der. S.2, s.129-138, İzmir.
Bilgin, T. (1969) Gavurdağ Kütlesinde Glasiyal ve Periglasiyal Topog rafya Şekilleri. İst. Üniv. Coğ. Ens. Yay. No: 58, İstanbul.
Bilgin, T. (1972) Munzur Dağları Doğu Kısmının Glasiyal ve Periglasi yal Morfolojisi, ist. Üniv. Yay. No: 1757, Coğ. Ens. Yay. No: 69, İstanbul.
Erinç, S. (1945)Doğu Karadeniz Dağlarında Glasyalmorfoloji Araştırma ları. İst. Üniv. Ed. Fak. Yay. Coğ. Ens. Dok. Tez. Ser. No: 1, İstanbul.
Erinç, S. (1949) "Kaçkardağı Grubunda Diluvyal ve Bugünkü Glasyas- yon (Eiszeitliche und gegenwartige Vergletscherung in der Kaçkardağ-Gruppe)". İst. Üniv. Fen Fak. Mec. Seri B, C. XIV, S. 3 s. 243-245, İstanbul.
Erinç, S. (1953-1954) "Karadeniz ve Çevresinin Morfolojik Tekâmülü ile Pleistasen İklim Tahavvülleri Arasındaki Münasebet" İst. Üniv. Coğ. Ens. Der. C:2, S:5-6, s:46-94 İstanbul.
Erinç, S. (1971) Jeomorfoloji II. İst. Üniv. Yay. No: 1628. Coğ. Ens. Yay. No:23, İstanbul.
Erol, O. (.1979) Dördüncü Çağ (Kuvaterner) Jeoloji ve Jeomorfolojisinin Ana Çizgileri, AÜDTCF Yay. No: 289. Coğ. Araş. Ens. Yay. No:22, Ankara.
Gattinger, T.E. (1962) 1/500.000 Ölçekli Jeoloji Haritası Trabzon Pafta sı İzahnamesi, M.T.A. Yay., Ankara.
İzbırak, R. (1951) Cilo Dağı ve Hakkâri ile Van Gölü Çevresinde Coğ rafya Araştırmaları. AÜDTCF Yay. No: 67, Coğ. Ens. Yay. No:4, Ankara.
İzbırak, R. (1979) Jeomorfoloji, Analitik ve Umumi. AÜDTCF Yay. No: 127, Ankara.
Louis, H. (1944) "Die Spuien eiszeitlicher vergletsherung in Anatolien. Diluvial-Geologie und Klima. Geologische Rundschau, Band 34, Heft 7/8, p.447-481, Stuttgart.
Onur (Sür), A. (1962) "Türkiye'de Daimi Kar Sınırı Hakkında" A.Ü. DTCF. Der. C.:XX, S.l-2, s:119-121, Ankara.
Planhol, X de., Bilgin, T. (1961) "Karagöl Kütlesi Üzerinde Pleistosen ve Aktüel Glasiyasyon ile Periglasiyal Topografya Şekille ri". İst. Üniv. Coğ. Ens. Der. C.6, S. 12. s. 127-146, İstanbul.
Somuncu, M. (1986) "Türkiye'nin Yaşayan Buzulları". TÜBİTAK, Bi lim ve Teknik Dergisi, C. 19 S. 221, s.1-3, Ankara.
Somuncu, M. (1988) "Türkiye'deki Güncel Buzulların Bazı Jeomorfolo jik Özellikleri". ODTÜ Sağlık, Kültür ve Spor Daire Bşk. Spor Müd. Dağcılık ve Kış Sporları Kolu 25. Yıldönümü Dağcılık Sempozyumu (9-10 Nisan 1988), Ankara.
Somuncu, M. (1989) "The Kaçkar Mountains of the Eastern Black Sea Coast". İmage of Turkey. İssue: 26, Ankara.
Sür, A. - Sür, Ö. (1987) "Buzulların Jeomorfolojik Yönden Klasifikasyo- nu". A.Ü. DTCF. Der. C.XXXI, S: 1-2, s.443-458, Ankara.
Tandoğan, A. (1968) "Fırtına Deresi Yukarı Çığırının Üç Köyünde Coğ rafi Müşahadeler". AÜDTCF Coğ. Araş. Der. S.2 s. 285- 307, Ankara.
Tandoğan, A. (1977) "Çayeli ve Pazar İlçelerinde Yerleşme Mesken Tip leri ve Nüfus". AÜDTCF Der. C. :XXVJJI, S. 3-4, s. 99-155, Ankara.
Tandoğan, A. (1988) "İncesu Vadisinde (Çayeli) Coğrafya Gözlemleri". AÜDTCF Coğ. Araş. Der. S. 11, s. 91-110, Ankara.
Yalçınlar, İ. (1951) "Soğanlı-Kaçkar ve Mescit Dağı Silsilelerinin Glas- yasyon Şekilleri". İst. Üniv. Coğ. Ens. Der. C.I, S. 2, s. 82- 88, İstanbul.

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi-Cover

Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1942
Yayıncı: Ankara Üniversitesi

Arşiv