ANADOLU'DA ÖZGÜN BİR EKONOMİK AKTÖR TİPİ: HOMO KAYSERİCUS

Kayseri, dünden bugüne, toplumsal ve tarihsel açıdan pek çok karakteristik özellikleri içinde en fazla ticaret kültürüyle öne çıkan bir kent olmuştur. Binlerce yıl öncesinden bugüne kök salan ticaret kültürü, Anadolu’nun diğer illeri ile kıyaslandığında Kayseri’yi özgün bir konuma getirmiştir. Toplumun genelindeki “Kayserili” imgesinin başat özelliği ekonomik alandaki girişkenliği ve başarısı ile ölçülmüştür. Coğrafi, tarihsel ve toplumsal etkileşimlerin bileşkesiyle meydana gelen ekonomik alandaki bu hüviyet, Simmel’in “nesnel kültür” kavramıyla açıklanmaya çalışılacaktır bu çalışmada. Yine Simmel’in “form- içerik” ilişkisinden hareketle para ekonomisinin formuna uygun özgün bir ticaret tipi olarak ”Homo Kaysericus” kavramı geliştirilmeye çalışılacaktır. Kayseri’nin uzun tarihsel momentlerinde oluşan ticaret kültürü, nesnelleşmiş ve kendisine göre bir sistem ortaya çıkartarak ekonomik alandaki aktörlerin davranışlarını ve habituslarını belirleyerek bugüne kadar uzanmıştır. Ekonomik alandaki aktörler nesnel kültürün yapısı tarafından belirlenimleri olmakla birlikte aynı zamanda dönüştürücü birer eyleyen veya faildirler. Nesnel kültürün hem aktarıcısı hem de yeniden üretici aktörleridirler. Kayseri’nin ekonomik alandaki özgünlüğün taşıyıcısı olan aktörlerin ortaya çıkardığı kolektif eyleyici tipi bu çalışmada “Homo Kaysericus” olarak tanımlanmaktadır. Bu çerçevede çalışmada, bazı somut nesnel kültür örüntü verilerinden hareket edilerek bu toplumsal tipin soyutlanışına ulaşılmak istenmiştir. Kayseri’de ticaretle uğraşan aktörlerle yapılan derinlemesine görüşmeler, gözlemler, Kayseri fıkraları gibi farklı nitelikteki metinlerden hareketle Homo Kaysericus’un izi sürülmeye çalışılmış; böylece Kayseri özelinde Anadolu’daki ekonomik alanın sosyolojik çerçevesine bir katkı sunulmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Homo Kaysericus, Nesnel Kültür, Ekonomi Sosyolojisi, Kültürel Aktarım, Kayseri

A UNIQUE ECONOMIC ACTOR TYPE IN ANATOLIA: “HOMO KAYSERICUS”

Kayseri, from past to present, has become a city with its trade culture as well as its many social and historical characteristics. For thousands of years, rooted trade culture has provided a unique position for Kayseri compared with other Anatolian cities. The dominant feature of the image of "natives of Kayseri" in general has been measured with their successes and enterprises in the economic area. In this paper, this identity in the economic area occurring in combination with the geographical, historical and social interactions has been explained with the conception of Simmel's "objective culture". The concept of the "Homo Kaysericus" as a specific trade type has been developed according to money economy with the perspective of Simmel's "form-content" relation. The trade culture of Kayseri consisting of the long historical moments objectified and revealed a system according to itself by determining actors' behaviours and habitus in the economic area. The actors in the economic field have been identified by the objective culture, also they each are perpetrators and transformative for action. The actors are not only the carriers, but also re-producers. Collective actuator type revealed by the actors who are the carriers of the Kayseri’s originality in the economic area has been called as the “Homo Kaysericus” in this research. In this sense, the aim of this paper is to reach an abstraction for this social type by starting some patterns of concrete objective culture. It has been traced the Homo- Kaysericus in the light of the different data such as in-depth interviews with the traders of Kayseri, the observations, the narratives of Kayseri. Thus, it has been provided a contribution to sociologic frame of economic area of Anatolia in the case of Kayseri.

Keywords:

Homo Kaysericus, Objective Culture, Sociology of Economy, Cultural Transmission, Kayseri,

PDF

___

Ayata, Sencer. Differentiation and Capital Accumulation: The Case Studies of Carpet and Metal Undustries in Kayseri. Doktora Tezi. University of Kent, 1982.
Aytaç, Gürsel. Genel Edebiyat Bilimi. 2. Baskı. İstanbul: Say, 2009.
Bakhtin, Mikhail M. The Dialogic Imagination. Çev. C. Emerson ve M. Holquist. Austin: University Of Texas, 1981.
Boratav, Korkut. 1980'li Yıllarda Türkiye'de Sosyal Sınıflar ve Bölüşüm. 2. Basım. Ankara: İmge, 2005.
Bourdieu, Pierre. Pratik Nedenler: Eylem Kuramı Üzerine. Çev. Hülya Uğur Tanrıöver. 2. Baskı, İstanbul: Hil, 2006.
Capello, Roberta. “Industrial Enterprises and Economic Space: the Network Paradigm.” European Planning Studies V.4 (1996):485-498.
Cengiz, Kurtuluş. “Yav İşte Fabrikalaşak” Anadolu Sermayesinin Oluşumu: Kayseri- Hacılar Örneği. İstanbul: İletişim, 2013.
Charmaz, Kathy. Constructing Grounded Theory: A Practical Guide Through Qualitative Analysis. London: Sage, 2006.
Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri-Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Çev. Ed. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir. Ankara: Siyasal Kitap, 2013.
Dilthey, Wilhelm. Hermeneutik ve Tin Bilimleri. Çev. Doğan Özlem. İstanbul: Paradigma, 1999.
Donat, Yavuz. “Özhaseki Anlattı.” Sabah Gazetesi. 9 Kasım 2012. Web. 1 Şubat 2018.
Eraydın, Ayda. Yeni Sanayi Odakları: Yerel Kalkınmanın Yeniden Kavramlaştırılması. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 2002.
European Stability Initiative (ESI). Islamic Calvinists Change and Conservatism in Central Anatolia. 2005. Web. 18 Ocak 2018.
Gençoğlu, Aylin Yonca. Kapitalizm, Kayseri Ekonomisi ve İşadamları. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Malatya, 2012.
Glaser, Barney G. Basics of Grounded Theory Analysis: Emergence vs. Forcing, Mill Valley, CA: Sociology Press, 1992.
Haenni, Patrick. Piyasa İslamı-İslam Suretinde Neoliberalizm. Çev. L. Ünsaldı. Ankara: Özgür Üniversite-Maki, 2011.
Piore, Michalel J. ve Charles F. Sabel. The Second Industrial Divide. USA: Basic Book, 1984.
Polanyi, Karl. Büyük Dönüşüm-Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri. Çev. Ayşe Buğra. 3. Basım. İstanbul: İletişim, 2003.
Punch, Keith F. Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. Çev. D. Bayrak, H.B. Arslan ve Z. Akyüz. Ankara: Siyasal, 2005.
Schütz, Alfred. Fenomenoloji ve Toplumsal İlişkiler. Ankara: Heretik, 2018.
Simmel, Georg. Bireysellik ve Kültür. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis, 2009.
--. Kadınlar, Cinsellik ve Sevgi. Çev. Onur Kuzgun. İstanbul: Pinhan, 2016.
Strauss, Anaselm ve Juliet Corbin. Basic of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques, 2nd Ed. Thousand Oaks: Sage, 1998.
Strauss, Anselm. Qualitative Analysis For Social Scientists. Cambridge, UK: University of Cambridge Press, 1987.
Şencan, Hüner, der. İş Hayatında İslam İnsanı (Homo-İslamicus). İstanbul: MÜSİAD, 1994.
Yankaya, Dilek. Yeni İslâmi Burjuvazi: Türk Modeli. Çev. Işık Durmaz. İstanbul: İletişim, 2014.
Yavuz, Hilmi. Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar. 3. Baskı. İstanbul: YKY, 2013.
Yücebıyık, Şule. "Anadolu Kaplanları" Yazı Dizisi. Milliyet Gazetesi. 27 Kasım 1996.Web. 23 Ocak 2018.