Anadolu’da Bereket Kültü ve Anadolu Türk Köylüsü Seyirlik Oyunlarına Yansımaları

M.Ö. 8. binden itibaren tarımsal faaliyetlerin yürütüldüğü Anadolu bu tarihten günümüze kadar bir çok uygarlığa sahne olmuştur. Her biri tarım toplumuna dayanan bu uygarlıklar birbirleriyle karşılıklı etkileşim içinde bulunmuşlardır. Bu birbirinden farklı topluluklar toprak ve doğanın verimliliği konusunda aynı endişeleri yaşamışlardır. Bu endişeyi gidermek ve doğayı olumlu yönde etkilemek için de benzer çareler üretmişlerdir. Endişe ve endişenin çözümündeki benzerlik Anadolu’ya yerleşen Türk toplumunda da devam etmiştir. Söz konusu benzerliğin kanıtları Modern Türk toplumunun gelenek ve görenekleri incelendiğinde kolaylıkla bulunabilir. İşte Anadolu Türk Köylüsü seyirlik oyunları da eski Anadolu toplumlarının bereket kültüne ait izler taşıyan önemli birer veri kaynağıdır.

Anahtar Kelimeler:

Ana Tanrıça, Bereket Kültü, Bereket Dionysos, Dirilme, Hieros Gamos, Kutsal Evlilik, Seyirlik Oyunları

Fertility Cult of the Ancient Anatolian Civilizations and Its Reflection on Anatolian Turkish Theatrical Village Plays

Farming activities are known in Anatolia since 8th millenium B.C and this fertile land has been the craddle of many civilizations which were in reciprocal influence with one another. These individual cultures were sharing same concerns about the earth and its fruirtfulness, and therefore they endeavored to search for solutions to increase this divine gift. This effort is continued by the earliest Turkish communities and the clues of this struggle is observed in their traditions and customs. The theatrical presentations of the Anatolian fellow villagers in this context, provides a valuable source of information in the fertility cult of the ancient Anatolian civilizations.

Keywords:

Goddess Fertility Cult, Fruitfulness, Dionysos, Be Revived, Hieros Gamos, Sacred Marriage, Theatrical Presentations,

PDF

___

AKURGAL, Ekrem. (1949). Spaethethitishe Bildkunst, Ankara
ALEXIOU, Stylianos. (1991), Minos Uygarlığı, (Çev. E. Tül Tulunay), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları
AND, Metin. (1962). Dionysos ve Anadolu Köylüsü, İstanbul: Elif Yayınları
AND, Metin, (1985). Geleneksel Türk Tiyatrosu, İstanbul
AND, Metin. (2003). Oyun ve Bügü, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları-1891 Sanat-106
BRYCE, Trevor. (2003). Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum, (Çev.Müfit Güney), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları
CAN, Şefik. (1970). Klasik Yunan Mitolojisi, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitapevleri
CURTIUS, L. (1959). Attische Feste, Darmstadt
ERHAT, A. (1984). Mitoloji Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi
FRAZER, James G. (1991). Altındal: Dinin ve Folklorün Kökenleri I, (Çev.Mehmet H. Doğan), İstanbul: Payel Yayınevi
GURNEY, Oliver R. (2001). Hititler, (Çev.Pınar Arpaçay), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları
HAMILTON, Edith. Mitologya, (Çev. Ülkü Tamer), İstanbul: Varlık Yayınları
HANÇERLİOĞLU, Orhan. (1993). Dünya İnançları Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi
HARRISON, Jane E. (1903). “Mystica Vannus Iachi”, Journal of Hellenic Studies, c.23, 293-324
HOOKE, S. H. (1991). Ortadoğu Mitolojisi, (Çev. Alaeddin Şenel), Ankara: İmge Kitabevi
KABAAĞAÇ, Cevat Ş. (1983). Anadolu Tanrıları, Ankara
KARADAĞ, Nurhan. (1978). Köy Seyirlik Oyunları, Ankara
KARAUĞUZ, Güngör. (2001). Hitit Mitolojisi, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları
KAZMAZ, Süleyman. (1950). Köy Tiyatrosu, Ankara
KOŞAY, H. Zübeyir. (1944). Türkiye Türk Düğünleri Üzerine Mukayeseli Malzeme, Ankara
KRAMER, Samual N. (1963), The Sumerian, London
KRAMER, Samual N. (1968). "The Sacred Marriage". Proceedings of the Twenty-Sixth İnternational Congress of Oriantalist c.2, New Delhi, 28- 32
KRAMER, Samual N. (1969). "The Dumuzi-İnanna Sacred Marriage Rite". Actes de la XVII Reconte Assyriologique İnternationale, Bruxelles 30Juin- 4Juillet 1969
KRAMER, Samual N. (1990). Tarih Sumer’de Başlar, (Çev. Muazzez İlmiye Çığ), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
KULAÇOĞLU, B.(1992). Tanrılar ve Tanrıçalar, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları
KERÉNYI, Carl. (1996). Dionysos: Archetypal Image of Indestructible Life, West Sussex:Princeton University PressBollingen Serries LXV-2
KRAIKER, W. (1958). Malerei Der Griechen, Stuttgart
(Ed.) LANE, Eugene N. (1996). Cybele, Attis ans Related Cults, Religions in the Graeco-Roman World; Vol.131, Leiden; NewYork; Köln
LISSRUGUE, F. (1990) “The Sexual Life of Satyrs”, Before Sexualty (Ed. David M.-Halperin-J.J. Winkler-F.I. Zeitlin), New Jersey
MELLAAR, James. (2003). Çatalhöyük, (Çev. Gökçe B. Yazıcıoğlu), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları-1759 Sanat-96
MIREAUX, E. (1959). Daily Life in The Time Homer, London
MUTLU, Belkıs. (1968). Efsanelerin İzinde, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi
NILSSON, Martin P. 1985., The Dionysiac Mysteries of the Hellenistic and Roman Age, New Hampshire: Ayer Company Publishers
ÖZGÜÇ, Tahsin. (1957), "The Bitik Vase", Anatolia c.2, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, 57-78
ÖZGÜÇ, Tahsin. (1988). İnandıktepe Eski Hitit Çağında Önemli Bir Kült Merkezi, Ankara:Türk Tarih Kurumu
ÖZHAN, M.(1999). The Traditional Turkish Theater, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları
THOMSON, R. George. (1990). Aiskhylos ve Atina, (Çev. Mehmet H. Doğan), İstanbul: Payel Yayınları
TURCAN, Robert. (1997). The Cults of The Roman Empire, Oxford: Blackwell Publishers
UZUNOĞLU, E., A.B. Seher ve Z. Kızıltan. (1993). Çağlar Boyu Anadolu’da Kadın, İstanbul: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları