Turizm sektörüne sağlanan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının (DYSY) ekonomik büyüme üzerine olan olası etkisi: Türkiye örneği (1986–2006)
Söz konusu çalışmanın temel amacı, bir turizm ülkesi olan Türkiye'de turizm sektörüne sağlanan DYSY ile ekonomik büyüme arasında uzun dönemli bir ilişkinin olup olmadığını test etmektir. Çalışmada En Küçük Kareler Yöntemi (EKKY) ile 1986–2006 yıllarına ait 21 yıllık bir zaman serisi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, turizm sektörüne gelen DYSY ile GSMH arasında olumlu bir ilişkinin olduğunu ve DYSY'deki %1'lik bir artışın, GSMH üzerinde %1,8'lik bir artış meydana getirdiğini göstermektedir.
Possible impacts of foreign direct investment provided for tourism industry on economic growth: The case of Turkey (1986 - 2006)
The main purpose of this study is to test if there is any long run relationship between FDI in tourism sector or not in Turkey, which is a tourism country. In this study, for 21 years between 1986-2006 the ordinary least squares (OLS) method is utilized. The results show that there is a positive relationship between FDI in tourism sector and GDP, and a %1 increase in FDI increases GDP by %1.8.
___
- Afşar, B. (2007). Yabancı Sermaye Yatırımları ve Dışsal Ekonomiler:
Turizm Sektörü Örneği. Konya Ticaret Odası Etüd Araştırma
Servisi Araştırma Raporu
- Afşar, M. (2009). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Bankacılık
Sektörü, http://eab.ege.edu.tr/pdf/4/C4-S1-2-%20M9.pdf,
(Erişim Tarihi: 10.04.2009)
- Akkaya Ş. ve Pazarlıoğlu V.(2000). Ekonometri I. Dördüncü Baskı,
İzmir: Anadolu Matbaacılık
- Alagöz, M., Erdoğan, S. ve Topallı, N. (2008). Doğrudan Yabancı
Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Deneyimi
1992–2007, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 7 (1): 79–89
- Alfaro, L., Chanda, A., Kalemli-Özcan, Ş. ve Sayek, S. (2004)
- FDI and Economic Growth: The Role of Local Financial
Markets, Journal of International Economics, 64 (1): 89–112
- Alıcı, A.A. ve Ucal, M.Ş. (2003). Foreign Direct Investment, Exports
and Output Growth of Turkey: Causality Analysis,
Paper to be Presented at the European Trade Study Group
(ETSG) Fifth Annual Conference, 11–13 September 2003 in
Madrid Universidad Carlos III de Madrid
- Asiedu, E. (2002). On the Determinants of Foreign Direct Investment
to Developing Countries: Is Africa Different? World
Development, 30 (1): 107–119
- Aslan, A. (2008). OECD Ülkelerinde Dolaysız Yabancı Sermaye
Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dinamik Panel
Veri Yaklaşımı, http://mpra.ub.uni-muenchen.de/10590/,
(Erişim Tarihi: 16.04.2009)
- Aykut, D. ve Sayek, S. (2007). Doğrudan Yabancı Yatırımların
Sektörel Kompozisyonunun Ekonomik Büyümeye Etkisi,
Uluslararası Ekonomi ve Dış Ticaret Politikaları Dergisi, 2 (3):
34–61
- Ayvaz, Y.Y., Baldemir, E. ve Ürüt, S. (2006). Yabancı Sermaye
Yatırımlarının Verimlilik ve Kalkınmaya Etkilerinin Ekonometrik
İncelemesi, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim
ve Ekonomi Dergisi, 13 (1): 177–186
- Bahar, O. (2006). Türkiye’nin İktisadi Gelişiminde Turizm Sektörüne
Sağlanan Teşviklerin Rolü: Uygulamalı Bir Araştırma,
İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 241: 128–139
- Bahar, O. (2008). Muğla Turizminin Türkiye Ekonomisi Açısından
Yeri ve Önemi, Muğla Üniversitesi S.B.E. Dergisi, Güz,
21: 61–80
- Bahar O. ve Kozak M. (2005). Uluslararası Turizm ve Rekabet Edebilirlik
- Ankara: Detay Yayıncılık
- Bahar O. ve Kozak M. (2008). Tourism Economics: Concepts and
Practises. New York: Nova Publishers
- Balasubramanyam, V.N., Salisu, M. ve Sapsford, D. (1996). Foreign
Direct Investment and Growth in EP and IS Countries,
Economic Journal, 106 (434): 92–105
- Basu, P., Chakraborty, C. ve Reagle, D. (2003). Liberalization,
FDI, and Growth in Developing Countries: A Panel Cointegration
Approach, Economic Inquiry, 41 (3): 510–516
- Batmaz, N. ve Tunca, H. (2005). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları
ve Türkiye (1923–2003). İstanbul: Beta Basım Yayıncılık
- Blomström, M., Lipsey, R.E. ve Zejan, M. (1994). What Explains
Developing Country Growth, NBER Working Paper No
- 4132: 1–36
- Borenztein, E., De Gregori O, J. ve Lee, J.-W. (1998). How Does
Foreign Direct Investment Affect Economic Growth, Journal
of International Economics, 45 (1): 115–135
- Carkovic, M. ve Levine, R. (2003). Does Foreign Direct Investment
Accelerate Economic Growth? University of Minnesota Department
of Finance Working Paper
- Celasun, O., Denizer, C. ve He, D. (1999). Capital Flows, Macroeconomic
Management, and the Financial System: The
Turkish Case, 1989–97, World Bank Working Paper, No:
2141. http://www.econturk.org/Turkisheconomy/celasuno.pdf
- (Erişim Tarihi: 26.05.2009)
Choe, J.I. (2003). Do Foreign Direct Investment and Gross Domestic
Investment Promote Economic Growth?, Review of
Development Economics, 7 (1): 44–57
- Chowdhury, A. ve Mavrotas, G. (2005). FDI and Growth: A
Causal Relationship, UNUWIDER Research Paper No: 25,
UNU-WIDER
- Çeken, H. (2003a). Küreselleşme, Yabancı Sermaye ve Türkiye Turizmi
- İstanbul: Değişim Yayınları
- Çeken, H. (2003b). Türk Turizminde Yabancı Sermaye ve Yabancı
Sermaye Ortamının İyileştirilmesine Yönelik Öneriler,
Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (10): 25–45
- Çetinkaya, M. (2004). Türkiye Ekonomisinde Doğrudan Yabancı
Sermaye Yatırımlarının Sektörel Dağılımının Önemi, Selçuk
Üniversitesi S.B.E. Dergisi, 11: 239–260
- Çımat, A. ve Bahar, O. (2003). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi
içindeki Yeri ve Önemi Üzerinde Bir Değerlendirme,
Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 3 (6): 1–18
- De Mello, L.R. (1997). Foreign Direct Investment in Developing
Countries and Growth: A Selective Survey, Journal of Development
Studies, 34 (1): 1–34
- De Mello, L.R. (1999). Foreign Direct Investment-Led Growth: Evidence
from Time Series and Panel Data, Oxford Economic
Papers, 51 (1): 133–151
- Değer, M.K. ve Emsen, Ö.S. (2006). Geçiş Ekonomilerinde Doğrudan
Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme
İlişkileri: Panel Veri Analizleri (1990–2002), C.Ü. İktisadi ve
İdari Bilimler Dergisi, 7 (2): 121–137
- Dunning, J. H. (1994). Re-Evaluating the Benefits of Foreign
Direct Investment, Transnational Corporations, 3 (1): 23–51
- Ege, Z. ve Gürdoğan, A. (2005). Doğrudan Yabancı Sermaye
Yatırımlarının Türk Turizm Sektörü Açısından Değerlendirilmesi,
Balıkesir Üniversitesi Bandırma İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi Akademik Fener Dergisi, 3 (5): 43–59
- Endo, K. (2006). Foreign Direct Investment in Tourism—Flows
and Volumes, Tourism Management, 27 (4): 600–614
- Eren, A. (2008). Türkiye Ekonomisi. Yenilenmiş 2. Baskı, Bursa:
Ekin Yayınevi
- Fayissa, B., Nsiah, C. ve Tadasse, B. (2008). Impact of Tourism
on Economic Growth and Development in Africa, Tourism
Economics, 14 (4): 807–818
- Gaines, N. ve Theodore, K. (2004). The Impact of Health Investment
on Foreign Direct Investment and Tourism in the Caribbean
- Department of Economics The University of the
West Indies St. Augustine
- Güven, S. (2001). Sermaye Hareketlerinin Nedenleri, Etkileri ve
Türkiye Örneği, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 16 (185):
79–98
- Güven, Y. (2008). Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde Doğrudan
Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sektörel Analizi ve Ekonomik
Kalkınmaya Etkisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
İ.İ.B.F. Dergisi, 3 (1): 75–97
- Han, E. ve Kaya, A.A. (2008). Kalkınma Ekonomisi. Ankara: Nobel
Yayıncılık
- Hansen, H. ve Rand, J. (2006). On the Causal Links Between FDI
and Growth in Developing Countries. The World Economy,
29 (1): 21–41
- İnsel, A. ve Sungur, N. (2003). Sermaye Akımlarının Temel Makroekonomik
Göstergeler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği
–1989: III–1999: IV, Tartışma Metni 2003/8. Ankara: Türkiye
Ekonomi Kurumu
- Kantarcı, K. (2007). Perceptions of Foreign Investors on the
Tourism Market in Central Asia Including Kyrgyzstan,
Kazakhstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Tourism Management,
28 (3): 820–829
- Kara, M.A. ve Kar, M. (2005). Yabancı Sermaye Çeşitlerinin Yatırımlar
ve Tasarruflar Üzerine Etkilerinin Ekonometrik
Analizi, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 20 (Mart): 93–108
- Karimi, M.S., Yusop, Z. ve Hook, L.S. (2009). Location Decision
for Foreign Direct Investment in ASEAN Countries (A
TOPSIS Approach), MPRA Paper No: 15000, Posted 03
- May 2009, http://mpra.ub.uni-muenchen.de/15000/: 1–24
- Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2000). Türkiye Ekonomisi. 11. Basım
- İstanbul: Remzi Kitapevi
- Kholdy, S. (1995). Causality Between Foreign Investment and
Spillover Efficiency, Applied Economics, 27 (8): 745–749
- Kula, F. (2003). Uluslararası Sermaye Hareketlerinin Etkinliği:
Türkiye Üzerine Gözlemler”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler
Dergisi, 4 (2): 141–154
- Kundu, S.K. ve Contractor, F.J. (1999). Country Location Choices
of Service Multinationals– an Empirical Study of the
International Hotel Sector, Journal of International Management,
5 (4): 299–317
- Kutlar, A. (2000). Ekonometrik Zaman Serileri. Ankara: Gazi Kitapevi
- Lebe, F. ve Başar, S. (2008). Doğrudan Yabancı Yatırımların Dışlama
Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Tisk Akademi,
3 (6): 183–199
- Li, X., Greenaway, D. ve Hine, R.C. (2003). Imports of Services
and Economic Growth: A Dynamic Panel Approach, http:
//www.seti.coleurop.be/Imports%20of%20services%20and%2-
0economic%20growth%20%20-%20a%20dynamic%20panel%
20approach.PDF. (Erişim Tarihi: 29.04.2009)
- Lim, E.G. (2001). Determinants of and Relationship Between Foreign
Direct Investment and Growth: A Summary of Recent Literature,
IMF Working Paper No. 175. International Monetary
Fund, Washington, D.C
- Lundberg, E.D., Krishnamoorthy, M., Mink H. Stavenga. (1995)
- Tourism Economics. Kanada: John Wiley & Sons,Inc
- Magnus, F.J. ve Fosu, O.E. (2008). Bivariate Causality Analysis
Between FDI Inflows and Economic Growth in Ghana,
International Research Journal of Finance and Economics, 15:
103–112
- Nair-Reichert, U. ve Weinhold, D. (2001). Causality Tests for
Cross Country Panels: A New Look on FDI and Economic
Growth in Developing Countries, Oxford Bulletin of Economics
and Statistics, 63 (2): 153–171
- Ongun, M. T. (2001). Yabancı Sermaye ve Dış Borçlar. İçinde Şahinöz,
A. (ed.), Türkiye Ekonomisi Sektörel Analiz. Ankara:
İmaj Yayınları
- Öğütçü, M. (2002). Foreign Direct Investment and Regional Development:
Sharing Experiences from Brazil. China, Russia and
Turkey, International Conference on Regional Development
and Foreign Investment in Brazil
- Örnek, İ. (2008). Yabancı Sermaye Akımlarının Yurtiçi Tasarruf
ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği,
Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63 (2): 199–217
- Özağ, F., Atan, M. ve Kaya, S. (2004). Doğrudan Yabancı Sermaye
Yatırımlarının Toplam Yatırımlar Üzerindeki Etkisi,
Gazi Üniversitesi Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 15 (51): 65–71
- Özer, H. ve Saraç, T.B. (2008). Türkiye’de Doğrudan Yabancı
Sermaye Girişlerini Belirleyen Faktörler: 1980–2006, Finans
Politik & Ekonomik Yorumlar, 45 (523): 19–40
- Proença, S. ve Soukiazis, E. (2008). Tourism as an Economic
Growth Factor: a Case Study for Southern European Countries,
Tourism Economics, 14 (4): 791–806
- Rodriguez, A. R. (2002). Determining Factors in Entry Choice
for International Expansion: The Case of the Spanish Hotel
Industry, Tourism Management, 23: 597–607
- Sanford, D.M. ve Dong, H. (2000). Investment in Familiar Territory:
Tourism and New Foreign Direct Investment, Tourism
Economics, l6 (3): 205–219
- Sevüktekin, M. ve Nargeleçekenler, M. (2007). Ekonometrik Zaman
Serileri Analizi E Views Uygulamalı. Geliştirilmiş 2
- Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
- Seyidoğlu, H. (2001). Uluslararası İktisat. Geliştirilmiş 14. Baskı,
İstanbul: Güzem Yayınları
- Tang, S., Selvanathan, E.A. ve Selvanathan, S. (2007). The Relationship
Between Foreign Direct Investment and Tourism:
Empirical Evidence from China, Tourism Economics, 13
(1): 25–39
- Tisdell, C. ve Wen, J. (1991). Investment in China’s Tourism Industry:
Its Scale, Nature, and Policy Issues, China Economic
Review, 2 (2): 175–193
- TYD (1992). Turizm Yatırımlarının Ekonomiye Katkıları. İstanbul:
Turizm Yatırımcıları Derneği Yayını
- UNCTAD (2008). World Investment Report Transnational Corporations,
and the Infrastructure Challenge. New York-Geneva:
United Nations
- Velde, D.W. ve Nair, S. (2005). Foreign Direct Investment,
Services Trade Negotiations and Development the Case
of Tourism in the Caribbean, http://www.yesweb.org/
2006/Publications_Papers%20_august%203_2006/
Agenda%20Links/Second%20Session/FDI_In_CaribbeanTourism
- pdf. (Erişim Tarihi: 09.06.2009)
Yavan, N. ve Kara, H. (2003). Türkiye’de Doğrudan Yabancı
Sermaye Yatırımları ve Bölgesel Dağılışı, Coğrafi Bilimler
Dergisi, 1 (1): 19–42
- Yıldırım, K., Karaman, D. ve Taşdemir, M. (2008). Makroekonomi
- 7. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık
- Zhang, K.H. (2001). Does Foreign Direct İnvestment Promote
Economic Growth? Evidence from East Asia and Latin
America, Contemporary Economic Policy, 19 (2): 175–185
- 25141 sayılı ve 17 Haziran 2003 Tarihli Resmi Gazete
- http://www.ttyd.org.tr/tr/page.aspx?id=7. (Erişim Tarihi 01.06.2009)
http://www.hazine.gov.tr. (Erişim Tarihi: 10.05.2009)
http://www.tursab.org.tr/content/turkish/istatistikler/akrobat
GENEL/04mtIstih.pdf. (Erişim Tarihi: 15.02.2009)
Posta Gazetesi, 18.09.2009