Yönetmen ve uyarlamada aşırı yorum: Yeraltından notlar ve yeraltı arasında

Herhangi bir ro manın filmini çekmek, cevapları üzerinde uzlaşılması çok da kolay olmayan birçok sorunu beraberinde getirir. Bunlardan ilki ve belki de en çok tartışılanı, uyarlanan romana sadık kalınıp kalınmadığıdır.Bu tartışmayı sonlandırabilmek için sadakati ya da sadakatsizliği kanıtlayacak nesnel bazı ölçütlerin ortayakonulabilmesi zorunludur. Oysa böyle bir ölçüt ya daölçütler yoktur; buna rağmen kimi uyarlamalar aslınasadık olduğu için övülürken kimi uyarlamalar da aşırıve hatta yanlış yorum olarak nitelendirilerek sadakatsizlikle suçlanmaktadır. Bu makalede de, yönetmeninuyarlama yaparken aşırı yorum yapma hakkının olupolmadığı sorusu tartışılmaktadır. Zeki DemirkubuzunDostoyevskinin Yeraltından Notlar romanından uyarladığı filmi Yeraltı üzerinden tartışılmaya açılan busoruya cevap aranırken, Dostoyevskinin sınırsız edebievrenini kendine özgü ve kendine göre yorumladığı gö rülen değişik yazar, düşünür, kuramcı ve bilim adam -larından yararlanılmaktadır. Bu yorumlar nasıl aşırıolarak nitelendirilmiyorsa Demirkubuzun yorumununda aşırı olarak nitelendirilmemesinin çok daha doğruolacağı düşünülmektedir. Hatta böyle düşünüldüğündeuyarlamada yönetmenin aşırı yorum hakkına sahip olduğu bile söylenebilir. Literatür taraması ile elde edilenveriler ışığında eleştirel ve betimleyici bir analizle yazılan bu makalede bu iddia konu edilmektedir.

Director and overinterpretation in adaptation: Between notes from underground and underground

Making a film, based on a novel comes with manyproblems that aren t easy to agree on. First of themand maybe the most disscussed one is the question ifthe film is faithfully adapted or not. To end this disscussion, there has to be some objective standarts thatcan prove film s faithfulness or unfaithfulness. In factthat there are no standarts like this, still there are filmswhich are being appreciated by their faithfulness or accused by being unfaithful. In this study, the question ofif a director has or hasn t a right to make interpretationwhile adapting the novel to cinema, is argued. Duringthe search of an answer to this question which comes upfor disscussion with Zeki Demirkubuz s film Underground , adapted from Dostoyevsky s Notes from theUnderground , we have benefited from scientists, writers, theoriticians and philosophers that interprettedDostoyevsky s unlimited literal universe by uniquellyand in their own way. While this interpretations arenot qualified as extreme, Demirkubuz s interpretationmusn t be qualified as extreme too. In this point of viewit can even be said that director has a right to interpret extremely. Written with a critical and descriptiveanalyse, in consideration of the data collected by theliterature view, this article mention this claim.

PDF

___

Armes, R. (2011). Sinema ve Gerçeklik. Zeynep Özen Barkot (Çev.). İstanbul: Doruk.
Bazin, A. (1967). What is Cinema? (Volume 1) Hugh Gra y (Transt.). Berkeley, Los Angeles, London: University of California.
Camus, A. (2004). Başkaldıran İnsan. Tahsin Yücel ( Çev.). İstanbul: Can.
Camus, A. (2006). Sisifos Söyleni. Tahsin Yücel (Çev.). İs tanbul: Can.
Desmond, J. M and Hawkes, P. (2005). Adaptation: Studying Film and Literature. New York: McGraw- Hill.
Dostoyevski, F. M. (2003). Yeraltından Notlar. Mehmet Özgül (Çev.). İstanbul: İletişim.
Eco, U. (2011). Yorum ve Tarih. Stefan Collini (Ed.). Yo rum ve Aşırı Yorum içinde (s.39- 63). İstanbul: Can.
Eco, U. (2011). Metinleri Aşırı Yorumlama. Stefan Col- lini (Ed.). Yorum ve Aşırı Yorum içinde (s. 63- 87). İstanbul: Can
Eco, U. (2011). Yazar ve Metin Arasında. Stefan Colli- ni (Ed.). Yorum ve Aşırı Yorum içinde (s.87- 112). İstanbul: Can Freud, S. (2014). Sanat ve Sanatçılar Üzerine. Kâmuran Şipal (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
Gide, A. (1998). Dostoyevski. Bertan Onaran (Çev.). İstanbul: Payel.
http://www.hayalperdesi.net/soylesi/61-insanlara- e glence-vaat-etmiyorum-muglaklik-vaat- ediyorum.aspx
Kundera, M. (2005). Roman Sanatı. Aysel Bora (Çev.). İsta nbul: Can.
Lukács, G. (2000). Çağdaş Gerçekçiliğin Anlamı. Ce - vat Çapan (Çev.). İstanbul: Payel.
Lukàcs, G. (2011). Avrupa Edebiyatı ve Varoluşçuluk. Vural Yıldırım (Çev.). Ankara: Epos.
McFarlane, B. (1996). Novel to Film . Oxford: Clarendon. Meriç, C. (2013). Bu Ülke. İstanbul: İletişim
Rorty, R. (2011). Pragmatistin Yolculuğu. Stefan Col- lini (Ed.). Yorum ve Aşırı Yorum içinde (s.39- 63). İstanbul: Can.
Said, E. (2008). Geç Dönem Üslubu. Özge Çelik (Çev.). İstanbul: Metis .
Stam, R. (2000). Beyond Fidelity: Te Dialogics of Adaptation. James Naremore (Ed.). in Film Adap- tation. New Jersey: Rutgers University.
Troyat, H. (2004). Dostoyevski. Leylâ Gürsel (Çev.). İs - tanbul: İletişim.
Urgan, M. (2004). İngiliz Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Ya pı Kredi.
Yücel, T. (2009). Eleştiri Kuramları. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
Wagner, G. (1975). Te Novel and Te Cinema. New Je rsey: Associated University.
Zweig, S. (2007). Üç Büyük Usta. Nafer Ermiş (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.