Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Mihr ü Mâh Adlı Mesnevisinin Yeni Bir Nüshası Üzerine

Tenkitli metin hazırlamak, klasik Türk edebiyatının temel amaçlarından biridir. Bunun için ele alınan eserin tüm nüshalarına erişmek gerekir. Tüm nüshalara erişilebilse dahi çalışma bittikten sonra yeni bir nüshanın çıkması her zaman muhtemel durumlardan biridir. Günümüzde teknolojinin gelişmesi, iletişim olanakların çoğalması bilgi alışverişini artırmıştır. Birçok yurt içi ve yurt dışı kütüphanelerinin dijital ortama geçmesi de bu bilgi ve veri akışını hızlandırmıştır. Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi’nde Ms. Gabelentz 76 numarada kayıtlı yazarı belli olmayan bir Kıssa-i Mihr ü Mâh adlı eser bulunmaktadır. Bu eser, Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Mihr ü Mâh adlı mesnevisidir. Bir başka deyişle bugüne kadar üç nüshası bilinen Mihr ü Mâh adlı mesnevinin dördüncü nüshasıdır. Kanunî’nin şehzadesi Selim’e sunulan Mihr ü Mâh Gelibolulu Mustafa Âlî’nin ilk yazdığı eserdir. Allegorik bir mesnevi olan eserde Mihr ile Mah’ın aşkı anlatılmaktadır. Bu yazıda Mihr ü Mâh mesnevisinin Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi’nde yeni tespit edilen bir nüshası tanıtılacak ve diğer nüshalardan farklı yönleri ortaya konulacaktır.

On a New Copy of the Masnavi “Mihr ü Mâh” of Mustafa Âlî from Gallipoli

Writing critiques is a key objective of classical Turkish literature studies. Putting a critique requires the researcher to access all known manuscripts of the text they are surveying. That noted, there’s always the possibility of unknown manuscripts being discovered in the process. Advances both in technology and in how we communicate have only improved those odds more than ever. Libraries the world over are adding to that as they gradually digitalize their archives. We have stumbled across a – until now unknown – copy of Gelibolulu Mustafa Âlî’s Kıssa-i Mihr ü Mâh at the Universitätsbibliothek Leipzig (Leipzig University Library)’s Ms. Gabelentz collection – adding to three already known manuscripts, and even if it lacks the author’s signature. Presented as a gift to Sultan Suleiman the Magnificent son Selim, Mihr ü Mâh is Mustafa’s first ever-published work – an allegorical mesnevi that talks about a love affair between Mihr and Mah. This study will introduce the Leipzig manuscript and examine how it differs from its sister copies.

PDF

___

Akün. Ö.F. (1989). “Âlî Mustafa Efendi Edebî Yönü”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C.2. s.416-421.
Aksoyak, İ. H. (1996). Gelibolulu Mustafa Âlî'nin Gelibolu şehrengizi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (3), 157-176.
Aksoyak, İ. H. (1997). Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Gül-i Sad-Bergi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (4), 163-175.
Aksoyak, İ. H. (1997). Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Sadef-i Sad-Güher Adlı Antolojisinin Ön Sözü. Türklük Bilimi Araştırmaları, (5).
Aksoyak, İ. H. (1999). Gelibolulu Mustafa Âlî ve Divanları’nın Tenkitli Metni. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Aksoyak, İ. H. (2000). Gelibolulu Mustafa Âlî hakkında yeni bilgiler. Tarih ve Toplum. XXXIV (200), 25-28.
Aksoyak, İ. H. (2000). Gelibolulu Mustafa Âlî’nin divanlarından Vâridâtü’l-Enîka’nın Neşri Üzerine”. Türklük Bilimi Araştırmaları. (9): 223-236.
Aksoyak, İ. H. (2003). Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Mihr ü Vefâ Mesnevisi”. Diriözler Armağanı. 45-7.
Aksoyak, İ. H. (hzl.) (2003). Gelibolulu Mustafa Âlî Tuhfetü’l-Uşşâk. İstanbul.
Aksoyak, İ. H. (2006). “Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Menşeü’l-İnşâ’sı”. Türklük Bilimi Araştırmaları. (19): 225-245.
Aksoyak, İ. H. (hzl.) (2006). Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Divanları (Divan-I). Harvard University: The Department of Near Eastern Languages and Civilizations.
Aksoyak, İ. H. (hzl.) (2006). Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Divanları (Divan-II). Harvard University: The Department of Near Eastern Languages and Civilizations.
Aksoyak, İ. H. (hzl.) (2006). Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Divanları (Divan- III). Harvard University: The Department of Near Eastern Languages and Civilizations.
Aksoyak, İ. H. (hzl.) (2007). Gelibolulu Mustafa Âlî: Menşeü’l-İnşâ. Ankara.
Aksoyak, İ. H. (2009). Gelibolulu Mustafa Âlî 'nin Künhü'l-Ahbar'daki Şiir Eleştirmenliği-Poetry Critism of Mustafa Âlî From Gallipoli. Journal of Turkish Studies. Cem Dilçin Armağanı: 33-64.
Aksoyak, İ. H. (2010). Bir Mizaç Şairinin Acem Lisanıyla İmtihanı: Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Mecmaulbahreyn’i. Adıyaman Üniversitesi, Ulusal Eski Türk Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri. 19-43.
Aksoyak, İ. H. (2010). “Gelibolulu Mustafa Ali'nin Hafız ile Boy Ölçüştüğü Eseri: Mecmau'l-Bahreyn”. I. Uluslararası Türk- İran Dil ve Edebiyat İlişkileri Sempozyumu. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İlişkiler Daire Başkanlığı Yay. 303-353.
Anbarcıoğlu, M. (1983). “Türk ve İran EdebiyatlarındaMihr ü Mâh ve Mihr ü Müşteri Mesnevileri”. Türk Tarih Kurumu BELLETEN. C.XLVII, S. 188, s.1151-1189.
Atasoy, N. (1999). “Tarih Konulu Minyatürlerin Usta Nakkaşı Osman”. Sanat Dünyamız. İstanbul. Yapı Kredi Yayınları
Atsız, H. N. (1968). Âlî Bibliyografyası. İstanbul: MEB Yay. 33.
Elazaar B. (1960). Notes And Communications, The Date of Âli’s Turkish Mesnevi Mihr ü Mâh”. Bulletin of the School of Oriental an African Studies. 23 (1): 138-139.
Develi. H. (2008). Osmanlı Türkçesi Kılavuzu I-II. İstanbul. Kesit Yayınları. Gelibolulu Mustafa Âlî (1926). Menâkıb-ı Hünerverân. İstanbul. Matbaa-i Âmire.
İçli, A. (2009). Mihr ü Mâh Gelibolulu Mustafa Âlî (İnceleme-Metin). Fırat Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı (Doktora Tezi).
İçli, A. (2015). Türk Dilinde Yazılmış Mensur Mihr ü Mâh Hikâyesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3). 1050-1073.
İçli, A. (2017). Gelibolulu Mustafa Âlî, Mihr ü Mâh https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/ 56080,mihr-u-mahpdf.pdf?0
İçli, A. (2022). Mihr ü Mâh (Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mihr-u-mah-ali-cesmi. [Erişim Tarihi: 15 Haziran 2022].
İsen, Mustafa-Aksoyak, İ. H. (2022). Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-cesmi-gelibolulu-mustafa (Erişim Tarihi: 20.07.2022);
Nalbat, M. (2020). “Çeng-nâme’nin Yeni Bir Nüshası Münasebetiyle. Turkish Studies – Language and Literature, 15 (4), 1977-1992.
Özbek A. N. (2017). Gelibolulu Âlî’nin Mihr ü Mâh Mesnevisini Jung’ın Arketipsel Sembolizm Kuramı Açısından Okuma Denemesi. ANASAY, 2, 227-246.
Polat, S. (2008). Çok Anlamlı, Çok Boyutlu ve Disiplinler Arası Bir Kavram: Metin Tenkidi. Hadis Tetkikleri Dergisi, 6 (1), 7-28.
Sabuncu, Z. (1983). Mihr ü Mâh: A Mathnawi of Mustafa Âli. Boğaziçi Üniversitesi. Yüksek Lisans Tezi.
Sabuncu, Z. (2000). Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Mihr ü Mâh mesnevisi. (Edt. Ş. Tekin ve G. A. Tekin) Journal of Turkish Studies. 24 (3), 295.
Sabuncu, Z. (2011). Gelibolulu Mustafa Âlî Mihr ü Mâh. Harwrad Üniversitesi. Türkçe Kaynaklar XCV.
Sevgi, A. (2010). “Tuhfetü’l-uşşâk’ın Yeni Bir Nüshası Üzerine”. Adıyaman Üniversitesi15-16 Mayıs 2009 Ulusal Eski Türk Edebiyatı Sempozyumu Bildiri Kitabı. Tübitak Ankara. https://dx.doi.org/10.47845/TurkishStudies.45940