LİSE ÖĞRENCİLERİNDE KİŞİLER ARASI SORUN ÇÖZME VE STRESİN İNCELENMESİ

Bu çalışmanın amacı, lise öğrencilerinin kişiler arası sorun çözme ve stres düzeyleri arasındaki ilişkilerinin incelenmesi ve kişilerarası sorun çözmenin stresi anlamlı düzeyde yordayıp yordamadığının belirlenmesidir. Araştırma genel tarama modelinde yapılmış olup araştırmanın örneklemi 196’sı kız, 254’ü erkek olmak üzere toplam 450 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Veriler, Kişilerarası Problem Çözme Envanteri Çam ve Tümkaya, 2008 ve Algılanan Stres Ölçeğinin Yerlikaya ve İnanç, 2007 uygulanmasıyla elde edilmiştir. Araştırmanın istatistiksel analizlerinde, pearson momentler çarpım korelâsyonu ve regresyon analizi tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, yordayıcı değişken olarak belirlenen tüm değişkenlerin birlikte algılanan stresi anlamlı düzeyde yordadığı ve algılanan stresteki varyansın yaklaşık %26’sını açıkladığı gözlenmektedir. Stresin en güçlü yordayıcısının probleme olumsuz yaklaşma olduğu, bunu sırasıyla yapıcı problem çözme ve kendine güvensizlik değişkenlerinin izlediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Lise öğrencileri, kişilerarası sorun çözme, stres

An Investigation of Interpersonal Problem Solving and Stress in High School Students

The purpose of this study was to examine correlation between interpersonal problem solving and stress scores in addition to whether interpersonal problem solving are predictors of stress. The participants of the study consists of high schools students and the study sample is composed of 450 students, 196 of the students were females, while 232 of them were males. Interpersonal Problem Solving Inventory Çam & Tümkaya, 2008 and Perceived Stress Scales Yerlikaya & İnanç, 2007 were applied. For the statistical analyzes of the study, Pearson moments correlation coefficient and multiple regression analysis were used.Results of multiple regression analyses indicated that all variables of interpersonal problem solving skills together accounted for 26% of the variance in perceived stress. Specifically, only significant predictors of perceived stress were negative orientation to problems, constructive problem solving and lack of self-confidence respectively

Keywords:

high school student, interpersonal problem solving, stress,

PDF

___

Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Ando, Mikayo (2011). An intervention program focused on self-understanding an d interpersonal interactions to prevent psychosocial distress amo ng japanese university students. Journal ofAadolescence,34 , 929 -940.
Arslan, C., Dilmaç, B. & Hamarta, E (2009). Coping with stress and trait anxiety in terms of locus of control: a study wıth turkısh unıversıty students. Socıal Behavıor and Personalıty, 37(6), 791 -800.
Arslan, C. (2005). Kişiler arası çatışma çözme ve problem çözme yaklaşımlarının yükleme karmaşıklığı açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 75 -93.
Arslan, C., Hamarta, E., Arslan, E. ve Saygın, Y. (2010). Ergenlerde saldırganlık ve kişiler arası problem çözmenin incelenmesi. Elementary Education Online , 9 (1), 379 -388.
Baker, S . R. (2003). A prospective longitudinal investigation of. social problemsolving appraisals on adjustment to university, stress, health, and acad emic motivation and performance. Personality and Individual Differences, 35 , 569 -591.
Baltaş, Z. & Baltaş, A. (2012) Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi kitabev i
Bedel, A. (2011). Kişiler arası sorun çözme beceri eğitiminin ergenlerin sürekli öfke ve öfke ifade tarzlarına etkisinin incelenmesi. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya
Bell, A. C. & DZurilla, T. J. (2009). The ınfluence of social problem-solving ability on the relationship between daily stress and adjustment. Cogn Ther Res, 33 , 439 -448.
Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Chang, E. C., DZurilla, T. J. & Sanna, L. J. (2009). Social problem solving as a mediator of the link between stress and psychological well-being in middle-adulthood . Cogn Ther Res , 33 , 33 -49.
Chang, E. C., Sanna, L.J, Riley, M.M., Thornburg, A.M., Zumberg, K.M. & Edwards, M.C. (2007). Relations between problem-solving styles and psychological adjustment in young adults: Is stress a mediating variable . Personality and Individual Differences, 42, 135 -144.
Cheng, S. K. (2001). Life stress, problem solving, perfectionism, and depressive symptoms in chinese. Cognitive Therapy and Research, 25 ( 3), 303 -310.
Coates, C., Malouff, J.M. & Rooke, S.E. (2008). Efficacy of Written Modeling and Vicarious Reinforcement in Increasing Use of Problem-Solving Methods by Distressed Individuals . The Journal of Psychology, 142 (4), 413 -425.
Cüceloğlu, D. (1995). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çam, S. & Tümkaya, S. (2008). Kişilerarası problem çözme envanteri lise öğrencileri formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslar Arası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (2), 1 -17.
Çoban, E. A. (2013). Interpersonal cognitivedistortionsand stress coping strategies of late adolescent. Eğitim Araştırmaları-Eurasion Journal of Educational Research, 51 , 65 -84
DZurilla, T. J., Chang, E. C. & Sanna, L. J. (2003). Self-esteem and socıal problem solvıng as predıctors of aggressıon ın college students. Journal of Social and Clinical Psychology, 22(4), 424 -440.
DZurilla, T. J., Nezu, A. M. & Maydeu -Oliveras, A. (2004). Social problem solving: theory and assesment. Soc ial problem solving: theory, research and training, Ec. Chang, TJ. DZurilla and LJ Sanna, (Ed.), Washington DC: American Psychological Association.
Danışık, N. D. (2005). Ergenlerin sürekli öfke öfke ifade tarzları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Ellis, A. (2007). Nasıl mutlu olursunuz. Çev: Semra Kunt Akbaş, Ankara: Hyb yayıncılık
Eskin, M. (2009). Sorun çözme terapisi. Ankara: HYB Basım Yayın.
Folkman, S. (2008). The case for positive emotions in the stress process. Anxiety, Stress ve Coping , 21 (1), 3 -14.
Folkman, S. (2010). Stress, coping and hope. Psycho -Oncology, 19, 901 -908.
Folkman, S. & Moskowitz, J.T. (2000). Stress, positive emotion and coping. Current Dırections ın Psychologıcal Scıence, 9 (4), 115 -118.
Frauenknecht, M., Black, D.R. & Coster, D. C. (1996). Adolescent problem solving, stress, and the Stepped Approach Model. American Journal of Health Behavior, 20 (2): 30 -41.
Hamarta, E, Arslan, C., Saygın, Y. & Özyeşil, Z. (2009). Benlik saygısı ve akılcı olmayan inançlar bakımından üniversite öğrencilerinin stresle başaçıkma yaklaşımlarının analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 25 -42.
Heppner, P. P., Witty, T. E. & Dixon, W. A. (2004). Proble m solving appraisal and human adjustment. The Counseling Psychologist, 32 (3), 344 -428.
Hirsch, J.K., Chang, E.C. & Jeglic, E.L. (2012). Social problem solving and suicidal behavior: ethnic differences in the moderating effects of loneliness and life stress. Archives of Suicide Research, 16, 303 -315.
Hovardaoğlu, S. (1997). Stres belirtileri ile durumsal ve sürekli kaygının yordanması. Kriz Dergisi 5 (2), 127 -134
Karahan, T. F., Dicle, A.N. & Eplikoç, H. (2007). Üniversite öğrencilerinin stresle başaçıkma tarzlarının sosyal beceri düzeylerine ve mutluluk algılarına göre incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40 (2), 41 -61.
Korkut, F. (2004). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma . Ankara: Anı Yayıncılık.
Kılıç, D. ve Erol, G. & Kılıç, B. (2011). The effect methods to cope with stress in high school students on hopelessness and self-esteem. Health MED, 5 (6), 1573 -1579.
Kulaksızoğlu, A. (2011). Ergenlik Psikolojisi. Remzi Kitabevi: Ankara.
Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. New York:Springer.
Lazarus, R. S. (199 6). The rol of coping in the emotiona and how coping changes over the life course. Handbook of emotion, adult development and agıng. Magai, C. and Mcfadden, S.H. (Ed) California: Academik press.
Lazarus, R. S. (2006). Emotions and Interpersonal Relationships: Toward a Person - Centered Conceptualization of Emotions and Coping . Journal of Personality, 74 (1), 9 -46.
Linda, W. P., Marroquı´n, B., & Miranda, R. (2011). Active and passive problem solving as moderators of the relation between negative life event stress and suicidal ıdeatio n Among suicide attempters and non -attempters. Archives of Suicide Research, 16,183 -197.
Moskowitz, J.T., Blumberg, D.S., Acree, M. & Folkman, S. (2012). Positive Affect in the Midst of Distress: Implications for Role Functioning. Journal of Community & Applied Social Psychology, 22, 502 -518.
Oral, A. (2004). Ergenlik döneminde stresle başa çıkma: Stresle başa çıkma programının geliştirilmesi ve Etkililiğinin değerlendirilmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü, An kara.
Öğülmüş, S. (2001). Kişiler arası sorun çözme becerileri ve eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Özcan, C. ve Öğülmüş, S. (2010). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklara bilişsel yaklaşıma dayalı kişiler arası sorun çözme eğitiminin katkıları. TAF Prev Med Bull, 9 (4), 391 -398
Santrock, J. W. (2012). Ergenlik (Çev.ed. Diğem Müge Siyez). Ankara: Nobel yayın
Sutherland, K. & Bryant, R. A. (2008). Social problem solving and autobiographical memory in posttraumatic stress disorder. Beha viour Research and Therapy, 46, 154 -161.
Şahin, N. H., Güler, M. & Basım, H. N. (2009). A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 20 (3): 243 -254.
Tuğrul, C. D. (2000). Stres ve depresyon. Psikiyatri Dünyası (4),12 -17.
Wight, E.L., Peterson, P.M. & Chen, W.W. (2005). Perceived problem solving, stress, and health among college students, Am J Health Behav, 29(4),360 -370.
Yerlikaya, E. E. (2009). Üniversite öğrencilerinin mizah tarzları ile algılanan stres, kaygı ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Yeşilyaprak, B. (2003). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Yıkılmaz, M. & Hamamcı, Z. (2011). Akılcı duygusal eğitim programının lise öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ve algılanan problem çözme becerileri üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 54 -65.
Yılmaz, N. (2004). Öfke ile başa çıkma eğitiminin ve grupla psikolojik danışmanın ergenlerin öfke ile başa çıkabilmeleri üzerindeki etkisi. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yörükoğlu, A. (1993). Çocuk ruh sağlığı. İstanbul: Özgür Yayıncılık.