Yetişkinlerin Yaşamsal Hafızaları ve Afet Bilinçleri

İnsanlar yaşadıkları coğrafyaya ilişkin edinmiş oldukları bilgi ve deneyimleri ile kendi yaşamsal hafızlarını, afet bilinçlerini, toplumsal afet kültürünü ve coğrafyanın da tarihçesini oluştururlar. Bu çalışmanın amacı, yetişkinlerin yaşadıkları coğrafyadaki afetlere ilişkin yaşamsal hafızalarında oluşturdukları bilgi ve deneyimlerini ortaya koymaktır. Çalışma nitel araştırma desenlerinden biri olan temel nitel araştırma deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu bir devlet üniversitesinde 2019-2020 yılında öğrenim gören Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı öğrencilerinin ebeveynlerinden biri olmak şartıyla 154 katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışmanın verileri afet öncesi, afet anı ve afet sonrasını kapsayan açık uçlu sorulardan oluşan anket ile toplanmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiş ve 6 farklı kategori altında sınıflandırılmıştır. Çalışma sonucunda katılımcıların yaşadıkları coğrafya ilişkin en çok bildikleri ile en çok yaşadıkları afetlerin deprem, sel ve heyelan olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların afet anında dışarı çıktıkları, çok korktukları ve duygularını kontrol edemedikleri sonucuna varılmıştır. Katılımcılar afet sonrasında ise daha çok bir şey yapamadıklarını ifade etmişlerdir. Afet konusundaki önerilerinde ise afet bilincine sahip bireylerin yetiştirilmesini için eğitime vurgu yaptıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Coğrafya, Afet, Yaşamsal hafıza, Afet bilinci

Adult’s Vital Memories and Disaster Awareness

People create their own vital memories, disaster awareness, social disaster culture and the history of the geography with the knowledge and experiences they have acquired regarding the geography they live in. The aim of this study is to reveal the knowledge and experiences that adults have created in their vital memories about disasters in the geography they live in. The study was carried out using the basic qualitative research design, which is one of the qualitative research designs. The study group consists of 154 participants, provided that they are one of the parents of the Social Studies Education Department students studying at a state university in 2019-2020. The data of the study were collected with a questionnaire consisting of open-ended questions covering before, during and after the disaster. The data obtained from the participants were analyzed by content analysis and classified under 6 different categories. As a result of the study, it was determined that the disasters that the participants knew the most about the geography they lived in and the disasters they experienced the most were earthquakes, floods and landslides. It was concluded that the participants went out at the time of the disaster, were very afraid and could not control their emotions. Participants stated that they could not do much more after the disaster. In their suggestions on disaster, it was concluded that they emphasized education in order to raise individuals with disaster awareness.

Keywords:

Geography, Disaster, Vital memory, Disaster awareness,

PDF

___

Adini, B., Cohen, O., Eide, A. W., Nilsson, S., Aharonson-Daniel, L., & Herrera, I. A. (2017). Striving to be resilient: What concepts, approaches and practices should be incorporated in resilience management guidelines? Technological Forecasting and Social Change, 121, 39-49.
AFAD. (2020). Açıklamalı afetler sözlüğü. AFAD: https://www.afad.gov.tr/tr/23792/Açıklamali-AfetYönetimi-Terimler-Sozlugu, Erişim tarihi: 31.08.2020.
AFAD. (2020) Afet istatistikleri. AFAD: https://www.afad.gov.tr/afet-istatistikleri, Erişim tarihi 3.10.2020.
Alım, M. (2016). Afetlerden kaynaklanan sorunlar. F. Aydın (Ed.), Günümüz dünya soruları içinde (s. 113- 174). Pegem Akademi.
Arca, D. (2012). Afet yönteminde coğrafi bilgi sistemi ve uzaktan algılama. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi / Karaelmas Science and Engineering Journal 2 (2), 53-61.
Bahadır, H. & Uçku, R. (2018). Uluslararası acil durum veri tabanına göre Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki afetler. Artvin Çoruh Üniversitesi Doğa Afetler Uygulama ve Araştrma Merkezi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 28-33. DOI: 10.21324/dacd.348117
Bilik, M. (2015). Van depremleri üzerine sosyolojik bir analiz -Mekân, afet Yönetimi ve algı- Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Van Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Budak, F. M. (2019). Afet Eğitimi. R. Sever (Ed.), Afetler ve Afet Yönetimi içinde (s. 184-192). Pegem Akademi.
Bulut, A. (2020). Raising awareness of disaster and giving disaster education to children in preschool education period. Acta Education Generalis 10(2), 162-179. DOI: 10.2478/atd-2020-0016
Büyükbaş, E. & Ormanoğlu, B. (2013). Afetler ve afet yönetiminde meteorolojinin yeri. Türkiye İdare Dergisi, 476, 13-46.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, E. A., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. Baskı) Ankara: Pegem A Akademi.
Çiçekdağı, H. İ. & Kırış, Ş. (2012). Afet istasyonu ve toplanma merkezi için yer seçimi ve bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 28, 66-76.
Değirmenci, Y., Kuzey, M. & Yetişensoy, O. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında afet bilinci ve eğitimi . eKafkas Journal of Education Research, 6(2), 33-46. DOI:10.30900/kafkasegt.591345.
Doğanay, S., Alım, M. & Altaş, N. (2011). Atmosfer kökenli doğal afetler bir örnek: 10 Ağustos 2005 Erzurum seli. Doğu Coğrafya Dergisi, 11(16), 305-322.
Dorasamy, M., Raman, M., & Kaliannan, M. (2017). Integrated community emergency management and awareness system: A knowledge management system for disaster support. Technological Forecasting and Social Change, 121, 139-167.
Ergünay, O. (2007). Türkiye'nin afet profili. Afet Sempozyumu, 5-7 Aralık, Kongre ve Kültür Merkezi TMMOB Afet Sempozyumu bildirileri kitabı içinde (s. 1-14). Ankara: Mattek Matbaacılık Basın Yayın.
Genç, F. N. (2007a). Türkiye’de doğal afetler ve doğal afetlerde risk yönetimi. Stratejik Araştırmaları Dergisi (9), 201-226.
Genç, F. N. (2007b). Türkiye’de kentleşme ve doğal afet riskleri ile ilişkisi. TMMOB Afet Sempozyumu bildiriler kitabı içinde (s. 349-358). TMMOB
Güler, Ç. ve Çobanoğlu, Z. (1994). Afetler. Ankara: T. C. Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
Güney, E. (2003). Çevre ve insan (toplum doğa ilişkileri). Çantay Kitabevi.
İçel, G. (2014). Mersin'de meteorolojik ve hidrometeorolojik afetler. Turkish Studies, 9(11), 263-282.
İnal, E., Kocagöz, S. & Turan, M. (2012). Temel afet bilinç ve hazırlık düzeyinin saptanmasına yönelik bir araştırma. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 12(1), 15-19. doi: 10.5505/1304.7361.2012.05658.
Kadıoğlu, Y., Bağcı, H. & Yılmaz , C. (2017). Doğu Karadeniz kıyı kuşağındaki doğal afetlere bir örnek:21 Eylül 2016 tarihli Beşikdüzü seli ve heyelanları. Marmara Coğrafya Dergisi, 36, 232-242.
Leblebici, Ö. (2014). Afetlerde kamu yönetiminin rolü ve toplum temelli afet yönetimine doğru. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 457-477.
McEwen, L., Garde‐Hansen, J., Holmes, A., Jones, O., & Krause, F. (2017). Sustainable flood memories, lay knowledges and the development of community resilience to future flood risk. Transactions of the Institute of British Geographers, 42(1), 14-28.
Merriam S. B (2015). Nitel araştırma, desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. S. Turan), Ankara: Nobel Yayıncılık.
Özey, R. (2011). Afetler Coğrafyası. Aktif yayınevi.
Özmen, B. & Özden, A. (2013). Türkiye'nin afet yönetim sistemine ilişkin eleştirel bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49, 1-28.
Özşahin, E. & Kaymaz, Ç. (2013). Afet kültürünün değerlendirilmesinde bir örnek: Antakya şehri. 2. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı bildirleri kitabı içinde (s. 1-18). Mustafa Kemal Üniversitesi.
Reuter, C., & Spielhofer, T. (2017). Towards social resilience: A quantitative and qualitative survey on citizens' perception of social media in emergencies in Europe. Technological Forecasting and Social Change, 121, 168-180.
Şahin, Y., Lamba, M. & Öztop, S. (2018). Üniversite öğrencilerinin afet bilinci ve afete hazırlık düzeylerinin belirlenmesi. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 3(6), 149-159.
Şengün, H., & Temiz, A. (2007). Afet yönetimi ve Karabük. Afet Sempozyumu, 5-7 Aralık, Kongre ve Kültür Merkezi. TMMOB Afet Yönetimi Sempozyumu Bildiri Kitabının içinde (s.261-278). Ankara: Mattek Matbaacılık Basın Yayın.
Thomas, K. L., Kaiser, L., Campbell, E., Johnston, D., Campbell, H., Solomon, R., & Callan, J. (2019). Disaster Memorial Events for Increasing Awareness and Preparedness. Australian Journal of Emergency Management, 35(3), 71-78.
Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Varol, N. (2007). Doğal ve teknolojik afetler konusunda toplumun bilinçlendirilmesi ve “AFEM” in rolü. TMMOB Afet Sempozyumu Bildirileri Kitabı içinde (ss.127-131). TMMOB
Varol, N. & Buluş-Kırıkkaya, E. (2017). Afetler karşısında toplum dirençliliği. Dirençlilik Dergisi,1(1), 1-9. DOI: 10.32569/esneklik.344784
Varol, N. & Gültekin, T. (2016). Afet antropolojisi. Electronic Journal of Social Sciences, 15(59), 1431-1436. DOI:10.17755/esosder.263244.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık