Yusuf Mert ÜSTÜN

11779

Antropojenik İklim Değişikliğine Bağlı Deniz Seviyesi Değişiminin Sinop Yarımadası’na Olası Etkileri

Küresel iklim değişikliği; kuraklıklar, seller, fırtınalar gibi bir dizi probleme yol açmaktadır. Öte yandan yükselen sıcaklıklar, Dünya buzul varlığını derinden tehdit etmektedir. Eriyen buzullar, küresel deniz seviyesini hızlı bir şekilde yükseltmekte olduğundan dolayı kıyıdaki alçak alanlar doğrudan, kara içindeki yüksek alanlar ise dolaylı yoldan deniz seviyesindeki yükselişten etkilenecektir.  Çalışmada deniz seviyesi yükseliminin Anadolu’nun kuzey ucu olan Sinop Yarımadası üzerindeki olası etkilerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak saptanması amaçlanmıştır. Bu amaçla Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından hazırlanmış 5. değerlendirme raporundaki tahminler ışığında, Dijital Yükseklik Verileriyle birlikte üretilmiş topografya haritaları oluşturulmuş ve risk altında kalabilecek alanlar tespit edilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda yarımadanın büyük bir bölümünde hâkim olan yüksek kıyıların, yükselecek deniz seviyesinden doğrudan etkilenmeyeceği ancak Sarıkum Gölü ve çevresi gibi kimi alçak alanların deniz tarafından işgal edilmesiyle, hassas ekosistemlerinin tehdit altında kalacağı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Sinop şehir merkezinin iç limana bakan kısımları başta olmak üzere, şehrin; tarihsel, ekonomik ve sosyokültürel yapısının zarar görebileceği saptanmıştır. Her ne kadar uzun dönemli bir problem olsa da günümüzde etkilerini yağış değişiklikleri vasıtasıyla derinden hissetmeye başladığımız küresel iklim değişikliğine karşı, hızlı şekilde etkili önlemler alınması gerekmektedir. Bu önlemler çerçevesinde kıyıyı dizginlemeye çalışmak gibi masraflı ve tehlikeli, geçici çözümler yerine temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarına önem verilmesi ve iklim değişikliğine karşı kamuoyunda bilinç oluşturulması önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Küresel İklim Değişikliği, Sinop Yarımadası, Deniz seviyesi, Antroposen, Sera Gazı, Deniz Seviyesi

Possible Effects of Sea Level Change Due to Anthropogenic Climate Change on Sinop Peninsula

Global climate change causes a number of problems such as droughts, floods and storms. On the other hand, rising temperatures seriously threaten the existence of Earth's glaciers. While high areas on land will be indirectly affected, areas which have low altitude will be directly affected by rising sea level due to melting glaciers. The main objective of this research is determining the possible effects of sea level rise on Sinop Peninsula which is the most northern part of Anatolia by using Geographic Information Systems. For this purpose, considering of the estimations in the 5th evaluation report prepared by the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), topography maps produced with Digital Elevation Data was created and areas that could be at risk were determined. As a result of these studies, it has been concluded that the high coastal areas which lie most of the peninsula will not be directly affected by the rising sea level, but that some low areas such as Sarıkum Lake and its surrounding areas will be directly occupied by the sea and their sensitive ecosystems will be seriously threatened. Also, it was determined that historical, economic and sociocultural structure of the Sinop city center -especially the parts facing the inner harbor- will be damaged. Although it is a long-term problem, it is necessary to take effective precaution against the global climate change which we are beginning to feel deeply through the changes in precipitation. Within the framework of these precautions, it is proposed to raise public awareness about climate change. Also, it is suggested to give importance to clean and renewable energy sources rather than costly and dangerous, temporary solutions such as trying to control the shore.
Keywords:

Global Climate Change, Sinop Peninsula, Sea Level, Anthropocene, Greenhouse Gas,

PDF

___

  • Akkan, E. (1975). Sinop Yarımadasının Jeomorfolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Aksay, C.S., Ketenoğlu, O. & Kurt, L. (2005). Küresel ısınma ve iklim değişikliği. Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, 25, 29-41.
  • Blainey, G. (2005). Dünya’nın Kısa Tarihi. (Çev: E. Kaliber & O. Şen). (1. Baskı). İstanbul: 1001 Kitap.
  • Boden, T.A., Marland, G. & Andres, R.J. (2017). 28 Ekim 2018 tarihinde cdiac.essdive.lbl.gov, adresinden edinilmiştir.
  • Boşgelmez, A. (2007). Küresel ısınma ve sonuçları. 21. Yüzyıl Dergisi, 3, 119-148.
  • Ceylan, M. A. (2011). Türkiye kıyılarında üzerinde şehir yerleşmesi bulunan tombololara genel bir bakış. Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 352-372.
  • Erdoğan Sağlam N., Düzgüneş, E. & Balık, i. (2008). Küresel ısınma ve iklim değişikliği. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 25(1), 89-94.
  • Erinç, S. (2015). Jeomorfoloji II. İstanbul: Der Yayınları.
  • Erol, O. (2014). Genel Klimatoloji. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Ertek, T.A. (2017). Antropojenik jeomorfoloji: konusu, kökeni ve amacı. Türk Coğrafya Dergisi, 69, 69-79.
  • Galip, A. (2006). Küresel ısınma, nedenleri ve sonuçları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 46(2), 29-43.
  • Gautier, C. (2014). Petrol, Su ve İklim. (Çev: S. Genç). (1. Baskı). Ankara: Tübitak Yayınları.
  • Geymen, A. & Dirican, A.Y. (2016). İklim değişikliğine bağlı deniz seviyesi değişiminin coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak analiz edilmesi, Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8, 95-74.
  • Gideş, E. (2018). Antropojenik jeomorfolojinin iklim değişikliğine etkileri. (Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
  • Gündoğan A. C., Sayman R. Ü., Baş, D., Arıkan, Y. & Özsoy, G., (2015). A’dan Z’ye İklim Değişikliği Başucu Rehberi. Ankara: Bölgesel Çevre Merkezi - REC Türkiye.
  • Gürbüz, O. (2000) Sinop çevresindeki ekonomik faaliyetlerin esasları I. Coğrafya Dergisi, 8, 85-128. http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/kutuphane/ekonomi-bultenleri/2014_18/b18_55-60.pdf, adresinden edinilmiştir.
  • Huggett, R. J. (2015). Jeomorfolojinin Temelleri. (Çev-ed: U. Doğan.). Nobel Akademik Yayıncılık. Ilık Bilben, S. (2018). Antropojenik iklim değişikliği bağlamında göç tartışmaları. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 75, 237–268.
  • IPCC, (2013). https://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg1/drafts/WG1AR5_SOD_Ch13_All_Final.pdf, (Son Erişim: 15.11.2018)
  • IPCC, (2018). https://www.ipcc.ch/sr15/, (Son Erişim: 15.11.2018)
  • Kaya, M. & Yılmaz, C. (2017). (Yaşlı, mutlu, huzurlu il) Sinop’un nüfus özellikleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 38, 137-160.
  • King, D. (2005). Climate change: the science and the policy. Journal of Applied Ecology, 42, 779–783.
  • Korkmaz, K. (2007). Küresel ısınma ve tarımsal uygulamalara etkisi. Alatarım Dergisi, 6, 43-49.
  • Lutgens,F., Tarbuck, E. & Tasa, D.(2014). Genel Jeoloji Temel Kavramlar. (Çev-ed: C. Helvacı.). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Özdemir, M.A. (2004). İklim değişmeleri ve uygarlık üzerindeki yansımalarına ilişkin bazı örnekler. Sosyal Bilimler Dergisi, 2(6), 173-191.
  • Özey, R. (2014). Çevre Sorunları Coğrafyası. İstanbul: Aktif Yayınları.
  • Öztürk, M. Z., Çetinkaya, G. & Aydın, S. (2017) Köppen-Geiger iklim sınıflandırmasına göre Türkiye’nin iklim tipleri. Coğrafya Dergisi, 35, 17-27.
  • Reuter H.I, Nelson A. & Jarvis, A. (2007). An evaluation of void filling interpolation methods for SRTM data, International Journal of Geographic Information Science, 21:9, 983-1008.
  • Simav, Ö., Şeker, D.Z., Tanık, A. & Gazioğlu C. (2015). Kıyı etkilenebilirlik göstergesi ile Türkiye kıyıları risk alanlarının tespiti. Harita Dergisi, 153, 1-8.
  • Şen, Ö. L., Bozkurt, D., Göktürk, O. M., Dündar, B., & Altürk, B. (2013). Türkiye’de iklim değişikliği ve olası etkileri. https://www.researchgate.net/profile/Bahadir_Altuerk/publication/322099836_Turkiye%27de_Iklim_Degisikligi_ve_Olasi_Etkileri/links/5a44e280458515f6b0531a0e/Tuerkiyede-Iklim-Degisikligi-ve-Olasi-Etkileri.pdf, (Son Erişim: 29.11.2018).
  • Şüküroğlu, H. E., (2018). Tabiatikorumaalanlari/SarikumTKA.aspx?sflang=tr, (Son Erişim: 28.10.2018)
  • Türkeş M. (2008). Küresel iklim değişikliği nedir? Temel kavramlar, nedenleri, gözlenen ve öngörülen değişiklikler. İklim Değişikliği ve Çevre, 1, 26-37.
  • Türkeş, M., Sümer, U. M. & Çetiner, G. (2000). Küresel İklim Değişikliği ve Olası Etkileri, Ankara: Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları.
  • Türkeş, M., Şen, Ö. L., Kurnaz, L., Madra, Ö., & Şahin, M. (2013). İklim değişikliğinde son gelişmeler: IPCC 2013 raporu. Sabancı Üniversitesi, İstanbul Politikalar Merkezi.
  • URL 1, https://www.epa.gov/ghgemissions/global-greenhouse-gas-emissions-data, (Son Erişim: 23.10.2018)
  • URL 2, https://climate.nasa.gov/vital-signs/global-temperature/, (Son Erişim: 23.10.2018)
  • URL 3, https://www.nasa.gov/content/goddard/antarctic-sea-ice-reaches-new-record-maximum, (Son Erişim: 30.11.2018)
  • URL 4, https://www.scientificamerican.com/article/what-to-believe-in-antarctica-rsquo-s-great-ice-debate/, (Son Erişim: 30.11.2018)
  • URL 5, https://www.theguardian.com/science/2016/mar/22/sea-level-rise-james-hansen-climate-change-scientist, (Son Erişim: 02.12.2018)
  • URL 6, http://bolge10.ormansu.gov.tr/10bolge/AnaSayfa/Korunan_Alanlarimiz/ (Son Erişim: 04.12.2018)
  • URL 7, https://www.mgm.gov.tr/, (Son Erişim: 15.11.2018)
  • URL 8, https http://www.sinop.gov.tr/cografya, (Son Erişim: 15.11.2018)
  • URL 9, https://sinop.dhmi.gov.tr/Sayfalar/default.aspx, (Son Erişim: 15.11.2018)
  • URL 10, https://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Root/default.aspx, (Son Erişim: 15.11.2018)
  • URL 11, Sinop İli, Merkez İlçesi, Yalıköy Mevkii, Kıyı Koruma Yapısı(Ayrık Dalgakıran) Amaçlı Nazım İmar Planı, https://sinop.csb.gov.tr/sinop-merkez-ilce-yalikoyu-mevkii-kiyi-koruma-yapisi-ayrik-dalgakiran-amacli-imar-plani-duyuru-350957, (Son Erişim: 5.12.2018)
  • URL 12, http://www.kugm.gov.tr/BLSM_WIYS/DLH/tr/DOKUMAN_SOL_MENU/Limanlar /Tamamlanan_Projeler/20160908_063751_10288_1_84851.pdf, (Son Erişim: 05.11.2018)
  • URL 13, http://www.aygm.gov.tr/BLSM_WIYS/DLH/tr/DOKUMAN_SOL_MENU/Limanlar/Tamamlanan_Projeler/20111123_154051_10288_1_46492.html, (Son Erişim: 05.12.2018)
  • URL 14, Zuiderzee floods, https://www.britannica.com/event/Zuiderzee-floods, (Son Erişim: 11.02.2019)
  • URL 15, https://www.usgs.gov/faqs/how-would-sea-level-change-if-glaciers-melted?qt-news_science_products=0#qt-news_science_products, (Son Erişim: 02.12.2018)
  • Ülke, A. & Özkoca, T. (2018). Sinop, Ordu ve Samsun illerinin sıcaklık verilerinde trend analizi. GÜFBED, 8(2), 455-463.
  • Ward, P.D. (2014). Yerküre Sulara Gömülürken, Buz Örtüleri Olmayan Bir Dünya’da Geleceğimiz. (Çev: E. Soğancılar). (2. Baskı). Ankara: Tübitak Yayınları.
  • Woodward, J. (2015). Yakından Tanıyın – İklim Değişimi. Ankara: Tübitak Yayınları.
  • Yıldız, H., Demir, C., Gürdal, M. A., Akabalı, O. A., Demirkol, E. O., Ayhan, M. E. (2003). Antalya-II, Bodrum-II, Erdek ve Menteş mareograf istasyonlarına ait 1984-2002 yılları arası deniz seviyesi ve jeodezik ölçülerin değerlendirilmesi. Harita Dergisi, 17, 1–75.
  • Yılmaz, C. (2005). “Sarıkum Gölü Ekosistemi (Sinop)”, TURQUA - Türkiye Kuvaterner Sempozyumu V, (02–03 Haziran 2005), Bildiriler Kitabı, (Editörler: O. Tüysüz - M. K. Erturaç), İstanbul Teknik Üniversitesi, Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü Yayını, (219–226), İstanbul.
Afet ve Risk Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2018
  • Yayıncı: Ankara Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Antropojenik İklim Değişikliğine Bağlı Deniz Seviyesi Değişiminin Sinop Yarımadası’na Olası Etkileri

Yusuf Mert ÜSTÜN

Muskingum Yönteminin Sürtünme Katsayısına (n) Bağlı Performans Analizi

Metin SARIGÖL

Yozgat Çamlığı Milli Parkı’nın Özellik ve Gizemleri

Galip AKIN

Nükleer Santrallerde Yangın Güvenliği Açısından Reaktör Soğutmanın Önemi ve Fukuşima Daiichi Kazası Modeli Üzerinden Kontrol Dışı Gerçekleşen Fisyon Reaksiyonlarının Enerjisinin Hesaplanması

Yılmaz UYAROĞLU, Şenol AY

Kırsal Yoksulluk, Göç ve Afet İlişkisi “Zeytinköy Orman Yangını Örneği”

Metin Serhat İLTER

Risk Değerlendirme Matris Yöntemi Kullanarak Okullarda Deprem Kaynaklı Yapısal Olmayan Risklerin Olası Etkilerinin Belirlenmesi

Hüseyin BAYRAKTAR, Elif SAHTİYANCI, Ali KURU