Orta Anadolu’da Erozyon Tehdidi ve Toplulaştırma Uygulamalarında Çevre Sorunlarının Önem ve Önceliği

Kurak iklime sahip Orta Anadolu’da rüzgâr erozyonu önemli bir sorundur. Rüzgâr erozyonuna genellikle yüzeyi örtüsüz topraklarda, düşük toprak nemi ve şiddetli rüzgârın eş zamanlı gerçekleştiği dönemlerde rastlanır. Uygulama alanının özellikleri ve ekolojik gereksinimleri dikkate alınmadan yapılan toplulaştırmaların erozyonu hızlandırmak gibi bazı olumsuzluklara yol açtığı da bilinmektedir.Bu çalışma, Konya’da erozyona yatkın dönemleri tahmin etmek, toplulaştırma uygulamalarında çevre ihtiyaçlarının öncelikle dikkate alınmasının önemini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada; (i) Konya - Çumra MYO deneme tarlasında toprak nemi Mart-Ekim döneminde aralıklarla gravimetrik yöntemle ölçülmüş, (ii) Konya ve Karaman’da eşik hızı aşan rüzgârlar aylara ve yönlerine göre incelenmiş, (iii) Karaman Yollarbaşı kasabası toplulaştırma ve ağaçlandırma projesi ile Konya ve Karaman’da 11 köyde uygulanan arazi toplulaştırma projesinin verileri incelenerek; tesis edilen blokların etkin bir bariyer (windbreaks) tesisine uygunluğu değerlendirilmiş, (iiii) Karaman Gödet sulamasının yüzey tahliye sistemi incelenmiştir.Konya’da etkili rüzgârlar Mart ve Nisanda Güneybatıdan (SW, SSW), Eylül ve Ekimde Kuzeybatıdan (NW, WNW) esmektedir. Rüzgâr erozyonuna karşı ağaçlandırmayı da içeren Karaman Yollarbaşı toplulaştırma projesinde blokların %88.2 si erozyondan sorumlu SW, SSW, NE ve NNE yönlü hâkim rüzgâra dik konumluyken diğer 11 projede sadece % 37.7sinin (60˗90º ) dike yakın konumda olduğu değerlendirilmiştir.Toplulaştırmalarda çevre sorunlarının öncelikli bir konu olarak dikkate alınmasının büyük önem taşıdığı, genellikle nisan ve ekimde erozyona uygun bütün koşulların eş zamanlı gerçekleştiği sonucuna varılmıştır.

Erosion Hazard in Central Anatolia, and the Importance and Priority of Environmental Problems on Land Consolidation

Wind erosion is an important problem in Central Anatolia and is usually encountered in uncovered or bare soils during periods simultaneously of low soil moisture content and high wind speed conditions. In case of ecological requirements are not taken into account in consolidation, it may cause some problems such as acceleration in erosion.This study was carried out to reveal importance and priority of environmental conditions in land consolidation practices for erosion-prone periods in Konya province. In the current study; (i) soil moisture was measured (ii) Winds were analyzed in Konya and Karaman, (iii) The suitability of the blocks of 11 land consolidation projects in Konya and Karaman, and the Karaman Yollarbaşı consolidation and afforestation project for an effective barrier (windbreaks) was compared in terms of their angular positions with the prevailing wind (iii) the surface drainage system of Karaman Gödet irrigation was examined.Effective winds blows from South West (SW, SSW) in March and April, and from North West (NW, WNW) in September and October in Konya plain. In Karaman Yollarbaşı consolidation project, %88.2 of the blocks are located perpendicular to the dominant wind in SW, SSW, NE and NNE direction responsible for erosion, while only % 37.7 (60˗90º) of the blocks are located perpendicular to primary winds in the other 11 projects. It was concluded that it is very important role to play considering environmental problems as a priority issue in consolidation, and that all conditions suitable for erosion generally occur simultaneously in April and October.

PDF

___

Abel N, Baxter J, Campbell A, Cleugh H, Fargher J, Lambeck R, Prinsley R, Prosser M, Reid R, Revell G, Schmidt C, Stirzaker R, Thorburn P (1997) Design Principles for Farm Forestry a Guide to Assist Farmers to Decide Where to Place Trees and Farm Plantations on Farms. Barton A.C.T. Rural Industries Research and Development Corporation.
Amiri F (2010) Estimate of Erosion and Sedimentation in Semi-arid Basin Using Emprical Models of Erosion Potential Within a Geographic Information System. Air. Soil and Water Research 3: 37-44.
Anonim (1986) Yeşeren Çöl Karapınar. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Genel yayın no:7 Ankara.
Anonim (2020) DMİGM Türkiye İklim Sınıflandırması. (Alınma tarihi 10.12.2020) https://mgm.gov.tr/FILES/genel/sss/iklimsiniflandirm alariturkiye.pdf
Çanga MR (1987) Türkiye Topraklarında Rüzgâr Erozyonu ve Kontrol Yöntemleri. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği İstanbul Şubesi Yayını 10: 62-71.
Çelebi M (1989) Karaman Ovasında Toplulaştırma Alanlarındaki Parselasyonun Parsel Boyutları ve Kültür Teknik Hizmetlere Etkisi Üzerinde Bir Araştırma, Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Çelebi M, Sağlam C, Duran A (2015) The Potential Contribution of Land Consolidation to Prevent Wind Erosion in Turkey. Fresenius Environmental Bulletin 24(2): 429-437.
Chepil WS (1956) Influence of Moisture on Erodibility of Soil by Wind Soil Science. Society of America Journal 20(2): 288-292.
Chepil WS (1959) Wind Erodibility of Farm Fields. Journal of Soil & Water Conservation 14: 214-219.
Gečaitė D, Jankava A (2017) Envıronmental Impact of Land Consolıdatıon. Baltic Surveying Internatıonal Scıentıfıc Journal 6(1): 39-45
Fécan F, Marticorena B, Bergametti G (1999) Parameterization of the Increase of The Aeolian Erosion Threshold Wind Friction Velocity Due to Soil Moisture for Arid and Semi-Arid Areas. Annales Geophysicae 17(1):149-157. Hapel KH (1990) Festigkeitsanalyse Dynamisch Beanspruchter Offshore-konstruktionen, (Strength Analysis of Offshore Structures Under Dynamic Loading) Vieweg-+Teubner Verlag, Braunschweig.
Hartvigsen M (2014) Land Consolidation and Land Banking in Denmark - Tradition, Multi-Purpose and Perspectives. Danish Journal of Geoinformatics and Land Management 47: 51-74.
Ishizuka M, Mikami, M, Yamada M, Zeng F, Gao W (2005) An Observational Study of Soil Moisture Effects on Wind Erosion at a Gobi Site in the Taklimakan Desert. J. Geophys. Res. 110, D18S03. doi:10.1029/2004JD004709.
Jun W, Shenchun Y, Yiqiang G, Junran L. Guoqing S (2015) The Effects of Land Consolidation on The Ecological Connectivity Based on Ecosystem Service Value: A Case Study of Da’an Land Consolidation Project In Jilin Province. Journal of Geographical Sciences 25(5): 603-616.
Kadlec V, Žížala D, Novotný I, Heřmanovská D, Kapička J, Tippl M (2014) Land Consolidations as an Effective Instrument in Soil Conservation. Ekológia (Bratislava) 33(2): 188–200.
Karasek P, Konecna J, Pochop M, Kucera J, Podhrazska J (2018). Priority Areas for Initiating Land Consolidations Related to Erosion and Water Retention in the Landscape, Czech Republic. Journal of Ecological Engineering 19(4): 16–28
Kayalık P (2007). Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Olgusu, Karapınar (Konya) Örneğindeki Çalışmaların İrdelenmesi ve Öneriler. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
Pieri L, Bittelli M, WU J Q, Dun S, Flanagan DC, Pisa PR, Ventura F, Salvatorelli F (2007) Using the Water Erosion Prediction Project (WEPP) Model to Simulate Field-Observed Runoff and Erosion in the Apennines Mountain Range Italy. Journal of Hydrology 336: 84– 97.
Presley DA, Tatarko J (2009) Principles of Wind Erosion and its Control, K-State Research and Extension Publication. MF-2860.
Selah A, Fryrear DW (1995) Threshold Wind Velocities of Wet Soils as Affected by Wind Blown Sand. Soil Science 160 (4): 304-309
Scepita O (2011) Building Erosion Control Measures in Land Consolidation Project, Slovak Journal of Civil Engineering, 19(2): 32-36.
Sert A, Ceylan AR, Yeşiloğlu İB (2011) Doğa koruma Amaçlı Arazi Toplulaştırma Projesi “DSİ Antalya Aksu Deresi Arazi Toplulaştırma Örneği. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 18-22 Nisan, Ankara.
Spaan WP, Winteraeken HJ, Riksen MJPM (2006) Dutch Policy and Practices on Erosion Control: Then and Now. Archives of Agronomy and Soil Science 52(2): 233-241.
Thurow TL, Blackburn WH, Taylor CA (1988) Infiltration and Interrill Erosion Responses to Selected Livestock Grazing Strategies, Edwards Plateau, Texas, J. Range Management 41(4): 296-302.
Turnbull L, Wainwright J, Brazier RE (2008) A Conceptual Framework for Understanding Semi-Arid Land Degradation: Ecohydrological İnteraction Across Multiple-Sapace and Time Scales. Ecohydrology 1(1): 23-34. Woch F (2005) Kształtowanıe Środowıska Rolnıczego na Obszarach Urzeźbıonych w Polsce, na tle Wzorców Unıjnych, Acta Agrophysica 5(2):471-480.
Woodruff NP, Zingg AW (1952) Wind-tunnel Studies Of Fundamental Problems Related To Windbreaks. United States. Soil Conservation