CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİYLE KAMU YÖNETİMİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Türkiye’nin kuruluşundan bugüne yönetim yapılanmasını güçlendirme ve sistemsel sorunlarını çözme amaçlı çeşitli Anayasa değişiklikleri yapılmıştır. Bu Anayasa değişikliklerinde yürütmenin güçlendirilerek sorunların çözülmesi konusunda gelişmeler yaşanmıştır. 1982 Anayasasında da yürütme güçlendirilmiş ve özellikle Cumhurbaşkanı önemli yetkilerle donatılmıştır. Fakat sistemsel sorunları rasyonelleştirilmiş parlamentarizm anlayışıyla çözmeye çalışan 1982 Anayasası da sorunların çözümünde başarılı olamamış, pekçok siyasal kriz yaşanmıştır. Geçmişten günümüze pekçok siyasi liderin, Cumhurbaşkanının, Başbabakanın savunduğu başkanlık sistemi sistemsel sorunları giderici yeni bir hükümet sistemi olarak önerilmiştir. Nihayet Türkiye’de 2017 Halkoylaması ile başkanlık sistemine benzeyen Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi kabul edilmiştir. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi yürütme organı içerisindeki çift başlılık sorununu ortadan kaldıracak bir şekilde düzenlenmiştir. Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu kaldırılmış, yetkiler Cumhurbaşkanında toplanmıştır. Üst kademe kamu yöneticilerinin Cumhurbaşkanı tarafından atanması usulü benimsenerek bürokrasinin seçilmiş yönetime tabi olması amaçlanmıştır. Cumhurbaşkanına bağlı politika kurulları ve ofisler kurularak bütün kamu kurum ve kuruluşlarını kapsayacak şekilde kamu politikalarının oluşturulması, stratejilerin geliştirilmesi, projelerin yürütülmesi gibi önemli imkanlara sahip kılınmıştır. Cumhurbaşkanına Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilme yetkisi verilerek yürütme alanında düzenleme yapabilme yeteneği kazandırılmıştır. Bu dört alanda yaşanan gelişmeler kamu yönetiminin çok uzun süredir yaşadığı sorunlara çözümler getirmiş ve kamu yönetiminin geliştirilmesine katkı sağlamıştır.

___

  • Akçay, Erkan, “Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Siyasi Denetim: İdarenin TBMM Tarafından Denetlenmesi”, Akademik Ombudsman Dergisi, S.5, 2016, ss.37-68.
  • Akçakaya, Murat\Özdemir, Abdülkadir, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Siyasal İstikrar”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, C.53, S.3, 2018, ss.922-944.
  • Akıncı, Berat, “Türkiye’de Kamu Politikası Oluşturma Sürecinde Yeni Aktör: Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları”, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, C.9, S.16, 2018, ss.2128-2146.
  • Akman, Elvettin, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Kamu Politikası Aktörleri”, Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, C.15, S.1, 2019, ss.35-54.
  • Alkan, Haluk, “Cumhurbaşkanlığı Sistemi Yasama Alanını Daraltıyor mu?”, Star Gazetesi, 2017, (https://www.star.com.tr/acik-gorus/cumhurbaskanligi-sistemi--7cyasama-alanini-daraltiyor-mu-haber-1180972/), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi:11 Mart 2019).
  • Ardıçoğlu, Artuk M., “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, S.3, 2017, ss.21-51.
  • Aydın, Abdullah/Akıncı, Berat, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Kamu Personel Yönetim Sisteminin Dönüşümü: Üst Düzey Kamu Görevlilerinin Atanması”, Route Educational and Social Science Journal, C.5, S.10, 2018, ss.1024-1033.
  • Aydın, Ayşe, “Hatay Meselesinin Çözümü Esnasında Başbakan Celal Bayar’ın Faaliyetleri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. XIV, S.1, 2012, ss.143-153.
  • Barlas, Mehmet, “Korutürk Ecevit’e Küstü”, Yenişafak Gazetesi, 2001, (https://www.yenisafak.com/arsiv/2001/subat/21/p4.html), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 5 Mayıs 2018).
  • Çalışkan, Emre/Önder, Murat, “Başkanlık Sistemi ve Mevcut Kamu Kurumları Üzerine Olası Etkileri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.10, S.49, 2017, ss.570-578.
  • Coşkun, Bayram/Pank, Çiğdem, “Başkanlık Sisteminde Başkanla İdari Yapı Arasındaki İlişki ve Türkiye İçin Değerlendirmeler”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel S.4, 2017, ss.66-82.
  • Çoker, Ziya, “Mülki İdare Amirleri, Bürokrasi ve Politika”, Türk İdare Dergisi, S. 409, 1995, ss.1-17.
  • Çolak, Çağrı D., “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Yetkisinin Amerikan Sistemi Üzerinden Karşılaştırmalı Analizi”, Strategic Public Management Journal, C.3, Özel Sayı, 2017, ss.51-65.
  • Demir, Fatih, “Bürokrasi-Demokrasi İlişkisi ve Bürokratların Seçilmişlerce Kontrolü Sorunu”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, C.18, S.2, 2011, ss.63-84.
  • Donat, Yavuz, “Yeni Anayasa Olmadıkça”, Sabah Gazetesi, 2014, (https://www.sabah.com.tr/yazarlar/donat/2014/06/19/yeni-anayasa-olmadikca), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 10 Mart 2014).
  • Duman, Berat, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri; Hukuki Niteliği, Rejimleri, Denetimi ve Mukayeseli Hukukta Yeri”, Hukuk Fakültesi Dergisi, C.5, S. 2, 2019, ss.537-592.
  • Durgun, Gonca B., “Anayasa Referandumu ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Yeni Türkiye Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Özel Sayısı, S. 94, 2017, ss.494-499.
  • Erdem, Tevfik, “Türkiye’de Darbe ve Müdahalelerin Kısa Tarihi”, 2019, (https://www.sde.org.tr/tevfik-erdem/genel/turkiyede-darbe-ve-mudahalelerin-kisa-tarihi-kose-yazisi-10443), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 12.11.2020).
  • Erol, Ömer Faruk, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.26, S.1, 2020, ss.107-130.
  • Eryılmaz, Bilal, Kamu Yönetimi, Umuttepe Yayınları, İzmit, 2017, 10. Baskı.
  • Göküş, Mehmet, “Kamu Politikalarının Belirlenmesinde Bürokrasinin Rolü”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.6, 2000, ss.35-43.
  • Gönenç, Levent\Ergül, Ozan, “Yaşayan Anayasa 2001 Yılı Gelişmeleri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.1, 2002, Ankara, ss.13-84.
  • Gözler, Kemal, “Türkiye’de Hükümetlere Nasıl İstikrar ve Etkinlik Kazandırılabilir? (Başkanlık Sistemi ve Rasyonelleştirilmiş Parlâmentarizm Üzerine bir Deneme)”, Türkiye Günlüğü, S.62, 2000, s.25-47.
  • Gülener, Serdar\Miş, Nebi, “Cumhurbaşkanlığı Sistemi”, SETA, 2017, (https://setav.org/assets/uploads/2017/02/AnalizCumhurbaskanligiSistemi.pdf), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 5 Mayıs 2018).
  • Güzel, Hülya\Yalazan, Ateş, “İlk Çankaya Hükümet Krizi Başbakanı Yedi”, Hürriyet Gazetesi, 2001a, (https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ilk-cankaya-hukumet-krizi-basbakani-yedi-39228174), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi, 12 Nisan 2020).
  • Güzel, Hülya\Yalazan, Ateş, “Demirel Çiller'i Köşkten Kovdu”, Hürriyet Gazetesi, 2001b, (https://www.hurriyet.com.tr/gundem/demirel-cilleri-koskten-kovdu-39228488), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 10 Mart 2020).
  • İzci, Ferit/Sarıtürk, Mehmet, “Yeni Anayasa Değişikliği ile Getirilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin İdari Yapı ve İşleyişe Etkisi”, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2017, ss.517-532.
  • Karagöl, Erdal T., “Çift Başlılığın Neden Olduğu Ekonomik Krizler”, Yeni Şafak Gazetesi, 2017, (https://www.yenisafak.com/yazarlar/erdaltanaskaragol/cift-basliligin-neden-oldugu-ekonomik-krizler-2036664), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 5 Mayıs 2018).
  • Karatepe, Şükrü/Alkan, Haluk/Atar, Yavuz vd., “Sorularla Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Memursen, 2017, (http://www.memursen.org.tr/documents/cumhurbaskanikitap.pdf), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 24 Haziran 2020).
  • Kartal, Nazım/Demirhan, Yılmaz, “Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Hükümeti Sistemi ve Yeni Sistemin Kamu Yönetimine Yansımaları”, Uluslararası Ekonomi, Siyaset ve Yönetim Sempozyumu, Demirhan, Yılmaz vd. (ed.), Ekin Yayınevi, Bursa, 2017, ss. 573-589.
  • Karabulut, Bilal, “Süleyman Demirel’in Dış Politika Anlayışı”, Türk Yurdu, 2011, S.289; (https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=1627), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 12.11.2020).
  • Kırışık, Fatih, “Devlet Kuvvetleri Arasında ve Yürütme Kuvveti İçerisindeki İlişkiler Boyutundan Bakanlar Kurulunda Karar Verme Sorunu”, Kamu Yönetimi ve Siyaset Biliminde Karar Verme, Kırışık, Fatih/Önder, Özgür (ed.), Detay Yayıncılık, Ankara, 2015, ss. 49-72.
  • Köseoğlu, Özer, “Kamu Politikalarında Yeni Aktörler ve Değişen Roller”, Kriter Dergisi, 2017, S.13.
  • Kutlu, Önder\Kahraman, Selçuk, “Türk Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Kamu Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi”, Türk Anayasa Hukukunun Güncel Sorunları, Uslu, Ferhat (ed.), Beşköprü Yayınları, Sakarya, 2017, ss.1-26.
  • Mercimek, Şehriban, “Bürokratik Vesayet Anlayışına Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin Etkisi”, Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, C.2, S.2, 2018, ss.131-149.
  • Önder, Murat, “Üst Düzey Yöneticilerin Yetiştirilmesi ve Geliştirilmesi: Bazı Ülkelerde ve Türkiye’de Durum”, Türk İdare Dergisi, S. 409, 1995, Aralık. S.133-157.
  • Örselli, Erhan/Babahanoğlu, Veysel/Bilici, Zekeriya, “Kamu Politikalarında Yeni Aktörler: Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları ve Ofisleri”, Turkish Studies Economics, Finance and Politics, C.13, S.30, 2018, ss.303-318.
  • Özbudun, Ergun, “Hükümet Sistemi Tartışmaları”, 2015, (http://www.birarada. org/tr/22645/Prof-Dr-Ergun-Ozbudun-Huk-met-Sistemi-Tartismalari), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 25.09.2020).
  • Özdağ, Selçuk, “Yerli Milli Sivil ve Demokratik Bir Hükümet Modeli Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Yeni Türkiye Dergisi, 2017, S.94, Ankara, ss.1-18.
  • Özer, M. Akif/Özmen, Burak, “Parlamenter ve Başkanlık Sistemleri Arasında Konumunu Arayan Bürokrasi”, Strategic Public Management Journal, C.3, Özel S., 2017, ss.17-34.
  • Sobacı, Mehmet Z./Miş, Nebi/Köseoğlu, Özer, “Türkiye’nin Yeni Yönetim Modeli ve Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı”, SETA Perspektif, S.206, Haziran 2018, ss.1-6. Sobacı, M. Zahid, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Türkiye’de Bürokrasinin Dönüşümü”, Yeni Türkiye Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Özel Sayısı, S.94, 2017, ss.542-549.
  • Sobacı, M. Zahid, “Yeni Sistem ve Üst Kademe Yöneticiler”, Sabah Gazetesi, 2018, (https://www.sabah.com.tr/yazarlar/perspektif/mehmet-zahidsobaci/2018/07/14/ yeni-sistem-ve-ust-kademe-yoneticiler), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 24 Haziran 2020).
  • Şenay, Gonca, “Beştepe ile kırılma noktaları”, 2016, (http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/bestepe-ile-kirilma-noktalari), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 27 Ağustos 2020).
  • Tataroğlu, Muhittin, “Parlamenter ve Başkanlık Sistemlerinde Siyasi İktidar ve Bürokrasi İlişkileri ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme”, Yönetim ve Ekonomi, C.13, S.1, 2006, s. 97-119.
  • Tataroğlu, Muhittin, “Yürütmede Etkinlik Bakımından Başkanlık Sisteminin Değerlendirilmesi”, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, C.5, S.1, 2016, ss.74-96.
  • Turan, A. Menaf, “Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Social Sciences Research Journal, C.7, S.3, 2018, ss.42-91.
  • Uğur, Fuat, “Ermenistan’ın Nahçıvan’a Saldırısı Türkiye’ye Askeri Müdahale Seçeneğini Verir”, Türkiye Gazetesi, 06.10.2020, (https://m.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/fuat-ugur/615627.aspx), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 12.11.2020).
  • Ulusoy, Ali, “Aralık 2016 Anayasa Teklifi Neler Getiriyor, Neler Götürüyor?”, 2017, (https://www.anayasa.gen.tr/ulusoy-anayasa-degisikligi.pdf), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 21 Mart 2020).
  • Üstel Aziz, “Başkan Turgut Özal Kafkaslar’da Savaşı Göze Almıştı”, 23.01.2017, (https://www.star.com.tr/yazar/baskan-turgut-ozal-kafkaslarda-savasi-goze-almisti-yazi-1178966/), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 12.11.2020).
  • Üstün, Gül, “Cumhurbaşkanlığı Ofislerinin İdari Teşkilattaki Yeri”, Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Yürütme Sempozyum Bildiri Kitabı, Marmara Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2019, ss.29-34.
  • Yavuz, Mehmet, “Osmanlı-Türk Devleti’nde Bürokrasi Kurumunun Rolü: Heper ve Küçükömer Üzerinden Karşılaştırmalı Bir Analiz Denemesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.53, 2017, ss.194-208.
  • Yıldız, Mete\Sobacı, Zahid, “Kamu Politikası ve Kamu Politikası Analizi Genel Bir Çerçeve”, Kamu Politikası Kuram ve Uygulama, Yıldız, Mete\Sobacı, Zahid (der.), Adres Yayınları, Ankara, 2013, ss. 16-42.
  • Yılmaz, Nihat/Doğan, Kadir Caner/İnankul, Hakan, “Tek Parti İktidarı Döneminde (1923-1946) Bürokrasi ve Siyaset İlişkisinin Weberyan Değerlendirmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C.27, S.3, 2013, ss.263-284.
  • Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, (10.07.2018 ve 30474 Sayılı Resmi Gazete), Md.4.
  • “Sezer İstedi Liste Değişti”, Vatan Gazetesi, 2002, (http://www.gazetevatan. com/sezer-istedi-liste-degisti-631-gundem/), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 11 Mart 2020).
  • “The White House”, (https://www.whitehouse.gov/the-trump-administration/), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2018).
  • “Sezer’le Erdoğan’ın İmam Kararnamesi Tartışması”, Milliyet Gazetesi, 2003, (https://www.milliyet.com.tr/siyaset/sezerle-erdoganin-imam-kararnamesi-tartismasi-309594), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 12 Nisan 2020).
  • “Devlette Çift Başlı Yönetim Olmaz”, Milliyet Gazetesi, 2012, (https://www.milliyet.com.tr/siyaset/devlette-cift-basli-yonetim-olmaz-1619594), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 10 Mart 2020).
  • “İşte Cumhurbaşkanlığı kavgasının gerçek sebebi: Bürokrat atama sıkıntısı”, Memurlar.net, 2006, (https://www.memurlar.net/haber/61129/), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 20 Haziran 2020).
  • “Bürokratik Yapı Değişiyor: Devlette de CEO dönemi başlıyor”, Milliyet Gazetesi, 30 Mart 2018, (https://www.milliyet.com.tr/siyaset/burokratik-yapi-degisiyor-devlette-de-ceo-donemi-basliyor-2637634), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 10 Mart 2020).
  • “İnönü’den Yıldırım’a 94 yılda 27 Başbakan”, (https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/ inonuden-yildirima-94-yilda-27-basbakan/1202806), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 11.11.2020).
  • “Karabağ İşgalinde Türkiye’nin Tepkileri ve Politikası”, (https://www.eritela.com/karabag-isgalinde-turkiyenin-tepkileri-ve-politikasi/), (Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 12.11.2020).