Osmanlı Dönemi’nde Rize ve Çevresinde Kurulan Para Vakıfları (1859-1913)

Para vakıfları daha çok sosyal amaçlara yönelik olarak kurulmuştur. Osmanlı Devleti’nde eğitim, bayındırlık, sağlık hizmetleri ile dinî ve hayrî hizmetlerin büyük kısmı para vakıfları tarafından karşılanmıştır. Ayrıca ekonomik yönden sıkıntı çeken esnaf ve halkın nakit para ihtiyacını da para vakıfları sağlamıştır. Rize ve çevresinde 1859-1913 yılları arasında kurulan 130 adet para vakfı ise mahalle ve köylerde faaliyet gösteren dinî ve sosyal kurumların yaşaması ve faaliyetlerinin devam ettirilmesi için kurulmuştur. Bu vakıflar aynı zamanda bulundukları yerde halkın nakit para ihtiyaçlarını da karşılamışlardır. Belli muamele oranları ile aşırı faizciliğin de önüne geçmişlerdir. Bu çalışmada Osmanlı Devleti döneminde Rize ve çevresinde kurulan para vakıflarının sayıları, vakıf kurucularının özellikleri ve sosyal statüleri vakfedilen para miktarları ve hizmet amaçları belirtilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

RRize, vakıf, mescit, cami, para vakfı

The Cash Waqf Founded in Rize And Its Surroundıngs in The Ottoman Period of 1859-1903

The cash waqfs were established mostly for social purposes. In the Ottoman Empire, the educational and the medical services, public works also the majorty of religious and the charity services were provided by the cash waqfs. Furthermore, they maintained cash for the craftsmen and people who were in desperate need of money. 130 cash waqfs founded in Rize and its surroundings between 1859 and 1913 to keep the religious and social services in the villages and nearby districts active. Moreover, they provided cash requirements of the people in the vicinity. Thus they prevented excessive interest rates by claiming decent operational charges. In this paper, the numbers and the social status of the waqf founders, the amount of endowed money and the purposes of the waqfs established in Rize and surroundings in the periods of Ottomans have been examined.

Keywords:

Rize, waqf, mosque, cash vaqfs,

PDF

___

Akgündüz, Ahmet (1996). İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi. İstanbul.
Alkan, Mustafa. (2006). “Uşak Para Vakıfları (1890-1920). Belleten. (LXX/258). 743-774.
Çağatay, Neşet (1971). “Osmanlı İmparatorluğunda Riba-Faiz Konusu Para Vakıfları ve Bankacılık”. Vakıflar Dergisi. (1971/ IX), 39-56.
Çınar, Hüseyin - Koyuncu Kaya Miyase (2015). Vakıflar Kaynakçası. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
Halaçoğlu, Yusuf (1995). XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilâtı ve Sosyal Yapı. Ankara: TTK Yayınları.
Imber, Colin ( 2004). Şeriattan Kanuna Ebussuud ve Osmanlı’da İslâmî Hukuku. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Kayaoğlu, İsmet (1976). “Vakfın Menşe-i Hakkında Görüşler”. Vakıflar Dergisi. (1976/XI). 49-55.
Köprülü, Bülent (1951). “Tarihte Vakıflar”. AÜ, Hukuk Fakültesi Dergisi. (1951, 8/3). 479-518.
Köprülü, Fuat (2005). İslâm ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi. Ankara. Akçağ Yayınları.
Kurt, İsmail (1996). Para Vakıfları Nazariyat ve Tatbikat. İstanbul: Ensar Neşriyat.
Mandaville, John E. (1998). “Faizli Dindarlık: Osmanlı İmparatorluğunda Para Vakfı Tartışması” (çev: Fethi Gedikli). Türkiye Günlüğü. (Yaz 1998/51). 129-144.
Özcan, Tahsin (2003). Osmanlı Para Vakıfları, Kanûnî Dönemi Üsküdar Örneği. Ankara: TTK Yayınları.
Yediyıldız, Bahaeddin (1999). “Osmanlılar Döneminde Türk Vakıfları Ya Da Türk Hayrat Sistemi”. Osmanlı. (V). (ed.: Güler Eren). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Yediyıldız, Bahaeddin (2003). XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi Bir Sosyal Tarih İncelemesi. Ankara: TTK Yayınları.