Çağdaşları Tarafından Ziya Gökalp’in Eleştirisi

Ziya Gökalp, Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e geçiş sürecinde, resmi ideoloji açısından önemli işlevler üstlenmiş organik bir aydındır. Bu özelliği nedeniyle Gökalp, kendi döneminde fazla eleştiriye muhatap olmamış, üstelik aydınlar arasında mümtaz bir konumda bulunmuştur. İmparatorluğun son yıllarında ortaya çıkan Batıcılık, Türkçülük, İslamcılık adındaki düşünce akımları arasında bir sentez yapmaya çalışan Gökalp, düşünsel referanslarını Batılı yazardan seçmiş, fakat bunları ülkemiz koşullarına uyarlamaya, dolayısıyla çoğu bakımdan onları aşmaya çalışmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın kaybedileceğinin anlaşıldığı ve İttihat ve Terakki politikasının yanlışlarının ortaya çıkmaya başladığı 1918’de yayınlanan Gökalp’in “Yeni Hayat” ve “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” ile 1923’te yayınlanan “Türkçülüğün Esasları” başlıklı kitapları Gökalp düşüncesinin, bu arada İttihatçı düşüncenin eleştirilmesi açısından bir fırsat olmuştur

Anahtar Kelimeler:

Ziya Gökalp, İkinci Meşrutiyet, Mütareke Dönemi, Türkçülük, Turancılık

Ziya Gökalp is the organic intellectual being undertaking the important duties in the aspect of formal ideology during the process of the Constitutional monarchy into the republic. Because of this charachter, Gökalp has not been criticized by his contemporary colleagues and also he has been in top of the condition. He has been tried to analyze between the thought trends like westernization, Turkification, Islamisizm, he chosed his thoughts from the western writers. In the period of losing the First World War and the understanding the wrongs of the policy of government, “New Life” (1918), “Turkification, Islamisizm, Modernization” (1918) and “The Principles of Turkism (1923) books have been published. Thus, it paid the way to criticize Gökalp’s thoughts and also became the opportunity to criticize the Unionist power

Keywords:

Ziya Gökalp, The Second Constitutional Monarchy, Armistice Period, Turkism,

PDF

___

AĞAOĞLU, Ahmet, Üç Medeniyet, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, 1972.
AYDEMİR, Şevket Süreyya, “Türkçülüğün Esasları”, Aydınlık, Nu.21 (Mayıs 1924).
AYDEMİR, Şevket Süreyya, “Marksizmin Objektifi Önünde Ziya Gökalp”, Aydınlık, Nu.27 (Kasım 1924).
BERKES, Niyazi, Türk Düşününde Batı Sorunu, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1975.
“Diyarbakır’da Ziya Gökalp Beyefendi’ye (Felsefeye Doğru) Makalesi Münasebetiyle”, Dergâh, No.III/33 (20 Ağustos 1922).
ERİŞİRGİL, M. Emin, Bir Fikir Adamının Romanı, İstanbul, İnkılâp Kitabevi, 1951.
ERNEST, Renan, “Millet Nedir?”, Nutuklar ve Konferanslar, (Ziya Ihsan), MEB Yayınları, 1946.
FINDIKOĞLU, Z. Fahri, Ziya Gökalp İçin Yazdıklarım ve Söylediklerim, İstanbul, 1955.
FINDIKOĞLU, Ziyaeddin Fahri, Anadolu Mecmuası, Sayı.5 (Ağustos 1340–1924).
Folklor/Edebiyat, No.X/39 (Ekim 2004).
GÖKALP, Ziya, Türkçülüğün Esasları, Ankara, Matbuat ve İstihbarat Matbaası, 1923.
GÖKALP, Ziya, Türkçülüğün Esasları, (Günümüz Türkçesiyle yay. haz. Mahir Ünlü ve Yusuf Çötuksöken), İstanbul, İnkılâp Kitabevi, 1987.
GÖKALP, Ziya, Türkleşmek İslâmlaşmak Muasırlaşmak, Ankara Kültür Bakanlığı Yayınları 1976.
HEYD, Uriel, Türk Ulusçuluğunun Temelleri, (Kadir Günay), Ankara, Kültür Bakanlığı yay., 1979.
İNAN, A., “Köprülü-Gökalp Tartışması”, Türk Kültürü, Cilt.IV, Sayı.47 (Aralık 1981).
KADRİ, Hüseyin Kâzım, Ziya Gökalp’in Tenkidi, İstanbul, Dergâh Yayınları, 1989.
ORAL, Mustafa, “Ziya Gökalp’te Milliyet Düşüncesi ve Eleştirisi”, Folklor/Edebiyat, No.X/40 (Ocak 2005).
SAİD, Edward, Entelektüel: Sürgün, Marjinal, Yabancı, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 1995.
SEVÜK, İsmail Habib, Türk Teceddüt Edebiyatı Tarihi, İstanbul, Matbaa-i Âmire, 1340.
TACHAU, Frank, “The Search for National Identity Amongs the Turks”, Die Welt Des Islams, No.VIII/3, 1963.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, Edebiyat Üzerine Makaleler, 3.B., İstanbul, Dergâh Yayınları, 1992.
TİMUR, Taner, Osmanlı Kimliği, 2. Baskı, İstanbul, Hil Yayın, 1994.
“Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak”, Fagfur, Cilt.I, Sayı.2 (5 Eylül 1918).
“Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak”, Yeni Mecmua, No.III/57 (15 Ağustos 1918).
ÜLKEN, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Konya, Selçuk Yayınları, 1966.
Ürfi (Betin), Saffet, Ziya Gökalp ve Mefkûre Arasındaki Münasebet Vesilesiyle Bir Tetkik Tecrübesi, İstanbul, Tanin Matbaası, 1923.
“Yeni Hayat ve Ziya Gökalp”, Türk Yurdu, Cilt. XIV, Sayı.10 (15 Temmuz 1918).
“ ‘Ziya Bey’in Yeni Hayat’ı Hakkında”, Fagfur, No.I/4 (3 Teşrînievvel-Ekim 1918).