18. YÜZYIL TRABZON’UNDA NAMAZ İBADETİNİN ÖNEMİ VE İMAMLAR

18. yüzyılda Trabzon mahkeme kayıtlarına yansıyan imamlarla ilgili çeşitli meseleler ve namaz ibadeti mevzusunda yapılan uyarılara ilişkin bilgilerin irdeleneceği bu makalede, öncelikle namaz ibadetinin mahkeme sicillerinde ne şekilde yer bulduğunun yanı sıra bu ibadetin toplum hayatındaki önemine dair bilgiler verilmiştirr. Namaz ibadetinin kişisel bir ibadet olmakla birlikte Osmanlı toplum yaşantısında ayrı bir yeri olduğu da çalışmada incelenecek konulardan biridir. Diğer yandan namaz ibadetindeki merkezi yerinin yanında toplumsal rolleri de bulunan imamların mahkeme kayıtlarında tartışmalı mevzularda ne şekilde yer bulduğu da izah edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Trabzon, Kadı sicili, Osmanlı toplumsal yaşamı, namaz

THE SIGNIFICANCE OF THE PRACTICE OF SALAH AND IMAMS IN THE 18TH CENTURY

This paper analyses various issues found in the court reports of Trabzon in the 18th century and the information gathered regarding cautioning in the matter of Salah. Concordantly, there will be mentions of how the practice of Salah took place in the courtroom (kadi registry) and the role of praying in social life, for Salah was not only an individual ritual like prayer but also had a special place in the Ottoman social life. This study has investigated the social aspect of “salah” and explored how imams, important figures in both at the centre of Salah practice and communal life, appeared as significant references in the controversial matters spotted in the court records.

Keywords:

Keywords: Trabzon, Kadi registry, Ottoman communal living, Salah,

PDF

___

Kuran-ı Kerim
1.Arşiv Kaynakları a.Trabzon Şeriye Sicilleri nr. 1819, 1866, 1871, 1873, 1882, 1902, 1903, 1906, 1907, 1911, 1913,1918, 1919, 1920, 1931.
b. İstanbul Şeriye Sicilleri
Üsküdar Mahkemesi, 1 Numaralı Sicil, İstanbul 2010. Üsküdar Mahkemesi, 84 Numaralı Sicil, İstanbul 2010. İstanbul Mahkemesi 3 Numaralı Sicil, İstanbul 2010. Eyüb Mahkemesi 90 Numaralı Sicil, İstanbul 2010.
c. Başbakanlık Osmanlı Arşivi
3 Numaralı Mühimme Defteri, (966-968/1558-1560) Özet ve Transkripsiyon, Ankara 1993. 7 Numaralı Mühimme Defteri (975-976/1567-1569) Özet-Transkripsiyon-I, Ankara 1997. BOA. A.DVNS. MHM (Divan-ı Hümayun Sicilleri Mühimme Defterleri), nr.112. BOA. A.DVNS. MHM, nr. 124. BOA. A.DVNS. MHM, nr. 127. 82 Numaralı Mühimme Defteri, Ankara 2000. 85 Numaralı Mühimme Defteri, Ankara 2001. BOA., İE.ŞKRT.(İbnülemin- Şükr ü Şikayet), nr. 309. BOA., A.DVNS. AHK. TZ,(Divan-ı Hümayun Sicilleri, Trabzon Ahkâm Defterleri) nr. 2.
2.Kitap ve Makaleler
I. Selim Kanunnamesi, Haz. Y.Yücel-S.Pulaha, Ankara 1995.
AHMET Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, C: 1, İstanbul 1309
EVLİYA Çelebi, Seyahatname, 2. Kitap, İstanbul 2003.
Raşid Tarihi, C: 5, İstanbul 1282.
ABOU EL-HAC, Rıfaat Ali, Modern Devletin Doğası, Çev. O.Özel-C.Şahin, Ankara 2000.
ARPAGUŞ, Hatice, Osmanlı Halkının Geleneksel İslam Anlayışı ve Kaynakları, İstanbul 2015. ARSLANTÜRK, Zeki, “Namazın Cemaatle Kılınması veya İbadetin Toplumsallaşması”, Sosyal ve Ferdi İşlevleri Açısından Namaz ve Cami, İstanbul 2009, s. 177-182. AYGÜN, Necmettin, “Dini Hizmetlerin Gerçekleşmesinde Devletin Rolü Üzerine Bazı Tespitler: Osmanlı Dönemi Doğu Karadeniz Örneği”, OTAM, S: 22, Ankara 2009, s. 61-81. BEYDİLLİ, Kemal Osmanlı’da İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü, İstanbul 2013. ÇETİN, Cemal, “Osmanlı Toplumunda Mahalleden İhraç Kararları ve Tatbiki: Konya Örneği(1645-1750)”, History Studies, Vol.6, December 2014, s. 43-70. DEMİR, Aydoğan, “Kanuni Sultan Süleyman’ın Terk-i Salat Edenlerle İlgili Fermanı”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S: 2, İzmir 1984, s. 46-53. EMECEN, Feridun, “Devre Çıkma”, TDVİA, C: 9, s. 250-251. ERGENÇ, Özer, “Osmanlı Şehrinde Mahallenin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları, S: IV, 1984, s.68-78. HIZLI, Mefail, “Osmanlı Mahalle İmamlarının Performanslarına Dair”, Tesam Akademi Dergisi, C: 1, 2014, s. 41-50. KARAHASANOĞLU, Selim, “Osmanlı İmparatorluğu’nda 1730 İsyanına Dair Yeni Bulgular: İsyanın Organizatörlerinden Ayasofya Vaizi İspirizade Ahmed Efendi ve Terekesi”, OTAM, S: 24, 2010, s. 97-128. NEUMANN, Christoph K., “Üç Tarz-ı Mütalaa: Yeniçağ Osmanlı Dünyasında Kitap Okumak ve Yazmak”, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, S: 1, Bahar 2005, s.51-76. SAYDAM, Abdullah, “Trabzon’da Halkın Kitap Sahibi Olma Düzeyi(1795-1846)”, Milli Eğitim Dergisi, S:170, 2006, s. 187-201 TOK, Özen, “Kadı Sicilleri Işığında Osmanlı Şehrindeki Mahalleden İhraç Kararlarında Mahalle Ahalisinin Rolü(XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Kayseri Örneği”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 18, 2005/1, s. 155-173. YILDIZ, Esra, “Osmanlı Devleti’nde Namaz İle İlgili Tenbihnâmeler”, Din ve Hayat, S: 26, İstanbul 2015, s.65-69.