TRABZON HİLAL-İ AHMER (KIZILAY) CEMİYETİ (1918-1950)

Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin bir şubesi olarak kurulan Trabzon Hilal-i Ahmer Cemiyeti II. Meşrutiyet Dönemi’nden itibaren etkin faaliyetiçerisinde olmuştur. Rus işgali sırasındaçalışmaları aksayan cemiyet, işgalin sona ermesiyle birlikte 1918 yılından itibaren yeniden teşkilatlanarak Milli Mücadele ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında Trabzon’da en önemli yardım derneklerinden biri olarak yerini almıştır. Cemiyet, özellikle savaş ve doğal afetler gibi olağanüstü zamanlarda daha yoğun olmak üzeregerçekleştirdiği yardımlarla gerek Trabzon’da gerekse ülkenin diğer illerinde ihtiyaç sahiplerinin maddi sorunlarının çözümüne katkı sağlamıştır. Bu çalışmada Trabzon Hilal-i Ahmer(Kızılay) Cemiyeti’nin merkez ve kaza şubeleri teşkilatlanma çalışmaları, gelir-giderleri, yardım faaliyetleri ve çeşitli etkinlikleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Trabzon, cemiyet, Hilal-i Ahmer (Kızılay)

Trabzon Association of Hilal-i Ahmer (Kızılay)

Founded as a branch of Ottoman association of Hilal-i Ahmer, Trabzon association of Hilal-i Ahmer operated actively since II constitutional monarchy. Hampered by the Russian invasion, the association reunited in 1918 as the invasion stopped and became one of the most important charities in Trabzon. The association contributed to the solution of financial problems of the residents in Trabzon and other cities especially in emergency cases like wars and natural disasters more intensely. This study shows the Trabzon Association of Hilal-i Ahmer (Kızılay)’s reconstitution of central and distant branches, income and expenses, charity services and various activities.

Keywords:

Trabzon, association, Hilal-i Ahmer (Kızılay),

PDF

___

1-Arşiv Kaynakları
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Kızılay Arşivi
2-Gazete ve dergiler
Akşam Hâkimiyet-i Milliye Halk İleri İnan İstikbal Osmanlı Hilal-i Ahmer Mecmuası Reklam Trabzon Türkiye Hilal-i Ahmer Mecmuası Vakit Yeni Halk Yeniyol
3-Kitaplar ve Makaleler
ADA, Hüsnü, Osmanlı Devleti’nin Hizmetinde İlk Modern Osmanlı Sivil Toplum Örgütü: Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti (1868-1911), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 2011.
AKGÜN, Seçil Karal-ULUĞTEKİN, Murat, Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a, Kızılay Yay.,Ankara 2000.
ARI, Kemal, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Yaşanan Göç Olayları ve Sağlık Hizmetleri”, Atatürk Dönemi Sağlık Tarihi Kongresi (1920-1938), Bildiriler (6-9 Kasım 2007), İzmir, 2009, ss. 105-113.
ARSLAN ORAN, Nebahat, “Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin Çalışmalarından Bazı Kesitler”, Atatürk Dergisi,C:4, S:2, Erzurum 2004, ss. 219-236.
BAŞKAYA, Muzaffer, “1929 Of- Sürmene Felaketi ve Bölgeye Etkileri”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S: 18, Trabzon 2015, ss. 177-196.
BAYKAL, Tahir, “Bir Jandarma Subayının Gözünden 1937 Yılında Trabzon”, Yayınlanmamış Rapor, Trabzon 1937.
CHP Trabzon Vilayeti 1941-1942 Yılları Kongresi Açılış Nutku ve Çalışma Raporu, 1942.
ÇAPA, Mesut- ÇİÇEK, Rahmi, Yirminci Yüzyılın Başlarında Trabzon’da Yaşam, Serander Yay., Trabzon 2004.
ÇAPA, Mesut, Kızılay (Hilal-i Ahmer Cemiyeti) (1914-1925),Kızılay Yay.,Ankara 2009. -------, “Balkan Savaşı’nda Kızılay (Osmanlı Hilal-i Ahmer) Cemiyeti”, OTAM, S:1, 1989, s. 89-115. --------, “Birinci Dünya Savaşı Sonrasında Kızılay Heyeti’nin Trabzon Vilayetindeki Çalışma ve Gözlemleri”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S: 17, 2014, ss.101-112. --------, “Mübadele’de Kızılay (Hilal-i Ahmer) Cemiyetinin Rolü”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S:10, 2001, ss. 29-56. --------, “Yunanistan’dan Gelen Göçmenlerin İskânı”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, C: 2, S:5, 1990, ss. 49-84. 1335 (1919) Senesinde Müneakid Hilal-i Ahmer Meclis-i Umumisi Heyet-i Muhteremesine Takdim Edilen 1330-1334 Senelerine Aid Merkez-i Umumi Raporu, İstanbul 1335. 1341 Senesi Hilal-i Ahmer Meclis-i Umumisine Takdim Edilen (1339-1340) İki Senelik Devreye Ait Rapor, İstanbul 1341. Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti Ankara Heyet-i Murahhasası Türkiye Büyük Millet Meclisinin Teşekkülünden Sakarya Zaferine Kadar İcraat Raporu, 23 Nisan 1336-23 Eylül 1337, İstanbul 1338. Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti 1329-1331 Salnamesi, Ahmed İhsan ve Şürekâsı, İstanbul 1331. ÖKSÜZ, Hikmet, Batı Trakya Türkleri, Karam Yay., Çorum 2007. ÖKSÜZ, Hikmet- USTA, Veysel, Mustafa Reşit Tarakçıoğlu- Hayatı, Hatıratı ve Trabzon’un Yakın Tarihi,Serander Yay.,Trabzon 2008. ÖZEL, Sabahattin, Milli Mücadelede Trabzon,TTK Yay., Ankara 1991. TARAKÇIOĞLU, Mustafa Reşit, Trabzon’un Yakın Tarihi, Karadeniz Üniversitesi Yay., Trabzon 1986. TINAL, Melih, “1928 Torbalı (İzmir) Depremi”, Turkish Studies, C:4, S:8, Sonbahar, 2009, s. 2229-2243. Türkiye Hilal-i Ahmer Cemiyeti Merkez-i Umumisi Tarafından 1339 senesi Hilal-i Ahmer Meclis-i Umumisine Takdim Edilen Rapor (1335-1338) Dört Senelik Devreye Ait Rapor,İstanbul 1339, s. 185. Türkiye Hilal-i Ahmer Merkez-i Umumisi Tarafından 1926 Senesi Hilal-i Ahmer Meclis-i Umumisine Takdim Edilen 1925 (1341) Senesine Ait Rapor, İstanbul 1926. Türkiye Hilal-i Ahmer Merkez-i Umumisi Tarafından 1927 Senesi Hilal-i Ahmer Meclis-i Umumisine Takdim Edilen 1926 Senesine Ait Rapor, İstanbul 1927. Türkiye Hilal-i Ahmer Merkez-i Umumisi Tarafından 1928 Senesi Hilal-i Ahmer Meclis-i Umumisine Takdim Edilen 1927 Senesi İcraatına Ait Rapor, İstanbul 1928. ULUĞTEKİN, Murat-ULUĞTEKİN, M. Gül, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Hilal-i Ahmer İcraat Raporları 1914-1928,Kızılay Yay., Ankara 2013. Trabzon Belediye Meclisi Zabıtları (TBMZ), 15. İnikad, 11 Mayıs 1935. PULATHANELİ, Arslan, “Geçmişten Günümüze Trabzon’da Sinemalar”, Trabzon, S:2, Aralık 1988, ss.36-44.