Mehmet Necmettin BARDAKÇI, Mehmet Saffet SARIKAYA, Nejdet GÜRKAN

XIV. YÜZYIL RİFÂÎ ŞEYHİ İBNÜ’S-SERRÂC’IN VELÂYET VE KERÂMET ANLAYIŞI

İslâm tasavvufunda velâyet ve kerâmet anlayışı ilk dönemden itibaren farklı boyutlarda gelişmiştir. Allah’ı görüyormuş gibi davranmayı veliliğin şartı görenlerin yanı sıra, bazı olağanüstü güçlere sahip olmayı veliliğin ayrılmaz parçası kabul eden bakış açılarına da rastlanmaktadır. Bir kısım sûfiler dinin emir va yasakları çerçevesinde ahlâklı bir hayat sürmeyi Allah’ın bir ikramı olarak önemserken, bazı sûfiler olağanüstü olayları içeren kevnî kerâmetlere itibar etmişlerdir. İbnü’s-Serrâc, yaşadığı bölgedeki halk inançlarının da etkisiyle olağanüstülükleri öne çıkaran bir velâyet ve kerâmet anlayışına sahiptir

Anahtar Kelimeler:

İbnü’s-Serrâc, tasavvuf, velâyet, kerâmet, gayb bilgisi

THE CONCEPT OF CUSTODY AND MIRACLE OF THE 14TH CENTURY RIFAÎ SHAIKH IBN AL-SARRAJ

In the Islamic sufism, the concept of custody and miracle has been developed differently from its beginning. There are some different viewpoints regarding the guardingship; some consider it acting as if seeing God as a requirement, while others require having extraordinary powers as a must for it. Some sufis consider living ethically within the framework of God’s orders and forbiddens as honouring of God. However, some pay attention to the extraordinary miracles. Because of the influence of folk beliefs, Ibn al-Sarrâj has an understanding of bringing the extraordinary events forward regarding custody and miracles

Keywords:

Ibn al-Sarraj, sufism, custody, miracle, unseen information,

PDF

___

BAĞDATLI İSMAİL PAŞA, Îzâh el-Meknûn fi’z-Zeyli Alâ Keşfi’z-Zunûn, İstanbul 1945.
BAĞDATLI İSMAİL PAŞA, Hediyyetü’l-Ârifîn Esmâu'l-Müellifîn ve Âsâru'l-Musannıfîn, Beyrut 1955.
BARDAKÇI, M. Necmettin, Sosyo-Kültürel Hayatta Tasavvuf, 2. Baskı, Rağbet Yayınları, İstanbul (2005).
BUHARİ, Muhammed b. İsmail, Sahih-i Buhârî, I-VIII, İstanbul (1981).
BURSALI, Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, Matbaa-i Âmire İstanbul (1333 h.); tıpkıbasım, hazırlayan: M. Tatçı- C. Kurnaz, Ankara (2000).
el-CEVHERÎ, İsmail b. Hammad, es-Sıhah Tacü’l-Luga ve Sıhahi’lArabiyye, I-IV, Kahire (1982).
CÜRCÂNÎ, S. Şerif, Kitabu’t-Ta’rifat, Dâru’r-Reşâd, Kahire (1991).
EBÛ DÂVÛD, Süleyman b. Eş’as, Sünenu Ebî Dâvûd, I-II, tahkik: K. Y. Hût, Daru’l-Cinân, Beyrut (1988).
GAZZÂLÎ, Ebû Hâmid Muhammed, İhyâu Ulûmı’d-Dîn, I-IV, Müessesetü’l-Halebî, Kahire (1957).
GÖLPINARLI, Abdülbaki, Menakıb-ı Hacı Bektaş-ı Velî Vilâyetnâme, İstanbul (1958), tıpkıbasım İnkilâp Kitabevi, İstanbul (1990).
HAKÎM TİRMİZÎ, M. b. Ali b. Hasan Nevâdiru’l-Usûl fi Marifeti Ehâdisi’r-Rasûl, I- II, tahkik: M. A. Atâ, Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut (1992).
HAKÎM TİRMİZÎ, M. b. Ali b. Hasan, Hatmü’l-Evliyâ, tahkik: O. Yahya, Ma'hadü'l-Âdâbi'ş-Şarkıyye, Beyrut (1965).
HUCVİRÎ, Ali b. Osman Cüllâbî, Keşfu’l-Mahcûb, Hakikat Bilgisi, hazırlayan: S. Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul (1982) .
İBN FÂRİS, Ahmed b. Faris b. Zekeriyyâ, Mu’cemu Makâyısı’l-Luga, IVI, tahkik: A. M. Hârun, Dârü’l-Cil, Beyrut (1991).
İBN HACER eL-ASKALANÎ, ed-Dürerü’l-Kâmine fi A’yâni’l-Mieti’sSâmine, Beyrut 1931.
İBN HANBEL, Ahmed, Müsned, I-XXXV, 2. Baskı, thk. Ş.Arnavud vd., Müessesetü’r-Risale, Beyrut, (1999).
İBN KÂDİ ŞÜHBE, Ebu’s-Sıdk Takiyyüddin Ebu Bekir b. Ahmed, Tarihu İbn Kadı Şühbe, tahkik: Adnan Derviş, Dımaşk 1977-1994.
İBN MÂCE, Muhammed b. Yezid el-Kazvînî, Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul (1992).
İBN MANZUR, M. b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî, Lisânu’l-Arab, I-XV, Daru’s-Sadır, Beyrut (1970).
İBNÜ’L-ARABÎ, Muhyiddin Muhammed b. Ali, el-Fütûhâtü'1-Mekkiyye, I-IV, Kahire (1293h).
İBNÜ’S-SERRÂC, Teşvîkü’l-Ervâh ve Miftâhu’l-İrbâh, Süleymaniye Kütüphanesi, Amcazade Nu: 272, 316 varak (1315a).
İBNÜ’S-SERRÂC, Tuffâhu’l-Ervâh ve miftâhu’l-İrbâh, Princeton Üniversitesi Kütüphanesi, Robert Garret Bölümü, Nu: 97, 226 varak (1315b); Berlin Staatsbibliothek W. Ahlwardt Nu: 8794.
el-ISFAHÂNÎ, Ebû Nuaym, Hılyetü’l-Evliyâ ve Tabakât’ül-Asfiyâ, I-X, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut (1988).
el-ISFAHÂNÎ, Râgıb, el-Müfredât, tahkik: S. A. Dâvûdî, Beyrut-Dımaşk (1997).
KARA, Mustafa, “Maruf Kerhî ve Tasavvuf-Şia İlişkisi Üzerine”, Fikir ve Sanatta Hareket, Haziran-Temmuz (1980), ss. 3-14.
KELÂBÂZÎ, Ebû Bekir, Doğuş Devrinde Tasavvuf, Ta’arruf, hazırlayan: S. Uludağ, 2. Baskı, Dergâh Yayınları, İstanbul (1992).
el-KUŞEYRÎ, Abdulkerim, er-Risâletü’l-Kuşeyriyye fi İlmi’t-Tasavvuf, 2. Baskı, Dâru’l-Hayr, Beyrut-Dımaşk (1995)
KÜÇÜK, Hülya, Küpten Sızan Sır, İntihâname-i Sultan Veled, İstanbul (2010).
MÜSLİM, İbn Haccâc el-Kuşeyrî, Sahihu Müslim, tahkik: M.F.
Abdulbaki, I-IV, Beyrut (1983); Ferîku Beyti’l-Efkâri’d-Devletiyye, Riyad (1998); www. http://shamela.ws/.
MÜTERCİM ASIM EFENDİ, Okyanus, Kâmusu’l-Muhît Tercümesi, I-III, Dersaadet, İstanbul (1333 h.).
en-NEBHÂNÎ, Yusuf b. İsmail, Câmiu Kerâmâti’l-Evliyâ, I-II, tahkik: İ. A. İvaz, Beyrut (2003).
OCAK, A. Yaşar, Bektaşi Menakıbnamelerinde İslam Öncesi İnanç Motifleri, 2. Baskı, Enderun Yayınları, İstanbul (1983).
OCAK, A. Yaşar, Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnameler, 2. Baskı, TTK Yayınları, Ankara (1992).
ÖZTÜRK, Eyüp, İbnü’s-Serrâc ve Müvelleh Dervişler (Teşvîku’l-Ervâh ve’l-Kulûb ilâ Zikri Allâmi’l-Guyûb İsimli Eseri Bağlamında), (Dr. Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara (2011).
er-RÂZÎ, Ebu Bekir, Tefsiru Garîbu'1-Kur'anı'1-Azîm, tahkik: Hüseyin Elmalı, Ankara (1997).
er-RÂZÎ, Fahruddin, Mefâtîhu’l-Gayb Tefsiru’l-Kebîr, I-XXXII, Daru’lFikr, Beyrut (1981).
SARIKAYA M. Saffet, Anadolu Aleviliğinin Tarihi Arkaplanı (XIXIII.yy), Ötüken Yayınları, İstanbul (2003).
SARIKAYA, Mehmet Saffet -Mehmet Necmettin BARDAKÇI-Nejdet GÜRKAN, İbnu’s-Serrâc’ın Eserleri Çerçevesinde XIII. Yüzyıl’da Güneydoğu Anadolu’da Dinî-Tasavvufî Hayat, Isparta 2012.
es-SELÂMÎ, Muhammed İbn Râfi’, el-Vefeyât, tahkik: Salih Mehdi Abbas - Beşşar Avvad Maruf, Beyrut 1982.
SERRÂC, Ebû Nasr, el-Luma’ fi’t-Tasavvuf, Matbaatü’s-Saade, Kahire (1960).
SUAD EL-HAKÎM, el-Mu’cemü’s-Sûfî el-hikme fî hududi'l-kelime, Daru Nedre, Beyrut (1981).
es-SÜLEMÎ, Ebû Abdurrahman, Tabakâtu’s-Sûfiyye, tahkik: N. Şeribe, 3. Baskı, Kahire (1986).
et-TEHÂNEVÎ, M. Ali, Keşşâfu Istılahâtı’l-Fünûn, I-II, editör: R. elAcem, Beyrut (1996).
et-TİRMİZİ, Ebû İsa Muhammed, Sünenü’-Tirmizi, I-V, el-Mektebetu'lİslamiyye, Kahire (1937).
YAZIR, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, 2. Baskı, İstanbul (1960).
YILDIRIM, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara (2000).
ez-ZEMAHŞERİ, Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed, el-Keşşaf an Hakaiki't-Tenzil ve Uyunü'l-Ekâvil fî Vücuhi't-Te’vil, I-V, Dârü'l-Fikr, Beyrut (1983/1403).