KURZFASSUNGUniversitätsdozent Dr. Walther Penck aus Leipzig wurde im Oktober 1915 an die Universität Istanbul als ordentlicher Professor der Mineralogie und Geologie berufen. Zusammen mit Hamit Nafiz Bey (Pamir), der ihm als Assistent beiseite gestellt wurde, hat er das Geologisch Mineralogische Institut der Universität Istanbul gegründet. Penck und Hamit Nafiz Bey fingen sofort an, einen neuen und modernen Lehrplan auszuarbeiten und zugleich die ersten geologischen Forschungsarbeiten auszuführen. Nach drei Jahren ging Prof. Penck zusammen mit seiner Familie nach Deutschland, um sich wegen seiner Malariaerkrankung weiterbehandeln zu lassen. Er konnte aber nicht wieder zurückkehren, da erst die chaotischen Umstände der Nachkriegszeit und dann die Regelungen der Alliierten es nicht zugelassen haben. Dieser Artikel wurde verfasst, um diese Periode der Geschichte der Geologie in der Türkei zu beleuchten und mit Hilfe von Dokumenten aus dem Familienarchiv Penck gewisse Einschnitte aus dem Leben eines deutschen Gelehrten und seiner Familie in Istanbul darzustellen.ÖZ1915 yılında İstanbul Darülfünuna Jeoloji ve Mineraloji Müderrisi olarak atanan Doçent Dr. Walther Penck, asistan olarak görevlendirilen Hamit Nafiz (Pamir) Beyle birlikte İlmül-arz Dar-ül Mesaisi’ni (Jeoloji Enstitüsünü) kurarak, Türkiye’de ilk sistematik jeoloji eğitimi ve araştırmalarını başlatmıştır.  Dönemin zor arazi şartlarında yapılan çalışmaların sonucunda Penck yakalandığı sıtma hastalığının tedavisi için 1918 yılı yaz başlarında Almanya’ya gitmek zorunda kalmıştır. Türkiye’ye dönme çabaları, önce harp yıllarının sonundaki karmaşıklıklar, sonra da savaştan mağlup çıkan Osmanlı İmparatorluğu bünyesindeki tüm Alman unsurlarının faaliyetlerine İtilaf Devletlerince son verilmesi nedeniyle sonuçsuz kalmıştır. Bu makalede Prof. Dr. Penck’in İstanbul’da geçirdiği üç yıllık dönemin az bilinen veya hiç bilinmeyen yönlerine ve Jeolojinin ülkemizdeki tarihçesine, Penck Ailesinin kişisel arşivinde günümüze kadar korunmuş belgelerin yardımıyla, ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Privat Dozent Dr. Walther Penck was one of the German scholars, who were invited in 1915 to Istanbul, in order to reformize and improve the education at Istanbul Darülfünunu (Istanbul University).  He was appointed as the Professor of Geology and Mineralogy and had founded together with his assistant Hamit Nafiz (Pamir) Bey the Institute of Geology and Mineralogy. This establishment dates the beginning of a systematic education and research of geology in Turkey. For the treatment of malaria Penck was forced to go to Germany in the early summer of 1918. His attempts to return to Turkey remained inconclusive due to the chaotic conditions at the end of the war and due to the capitulation regulations of the Alliance. In this paper, with the help of some documents from the archive of Penck’s Family, we will try to shed light on unknown and/or less known items of the three years until 1918, he spent in Istanbul.