Türkiye’nin modernleşme pratiğine bakıldığında cemaatten cemiyete geçiş deneyimimizin Batılı toplumlardan oldukça farklı olduğunu görürüz. Değişimin hızı Batıdaki gibi süratli değildir. Bu nedenle de değişimin yıkıcı faktörleri, kendi içinden çıkan tampon mekanizmalarla zamanla elimine edilmektedir. Fakat bu mekanizmalar bazen olumlu sonuçlar doğururken, bazen de olumsuz ve de gelişmeyi engelliyici bir durum olarak da karşımıza çıkabilmektedir. Engelleyicilerin kim olduklarına bakıldığında farklı dönemlerde farklı öznelerin yer aldığını görüyoruz. Bir zamanlar değişimler karşısında devlet çok talepkar, toplum çekingen ve mesafeli dururken, 1950 ve 1980 sonrası dönemde bu kez toplum istekli, devlet çekingen hatta engelleyici bir rol üstlendiği görülmektedir. Tüm bunlar geçiş döneminin uzamasına neden olmuş ve bazı arizi tampon girişimlere yol açmıştır. Ayrıca cemiyetvari ussal girişimlerin cemaat ruhuyla kurulduğunu görmekteyiz. Dolayısıyla ara dönemlerde toplum cemaatten cemiyete değişirken, bunu cemaat ruhuyla yapması ara denemeleri ortaya çıkardı.