Büyükşehir Belediye Meclislerindeki Temsil Adaletsizliğinin Coğrafi ve Siyasi Görünümleri

Türkiye’de büyükşehir belediye meclislerinde temsilde adaletin iki boyutu söz konusudur. Birisi temsilde coğrafi adalet, diğeri temsilde siyasi adalet. Nüfusla temsilci sayısı arasındaki ilişki, temsilde adaletinin coğrafi boyutunu; oy oranı ile sandalye oranı arasındaki ilişki ise temsilde adaletin siyasi boyutunu gösterir. Büyükşehir belediye sınırlarının il sınırlarına genişletilmesi sonrasında, BŞB meclislerindeki temsil adaletsizliğine merkez ve çevre ilçeler faktörü de eklenmiştir. Böylece coğrafi ve siyasi temsil adaletsizliğinin, her birinin ikişer olmak üzere, toplam dört farklı türü ortaya çıkmıştır. Makalede Türkiye’deki BŞB meclislerinde gözlenen temsil adaletsizliğinin dört farklı görünümüyle ilgili analizler yapılmıştır. Bu bağlamda BŞB meclislerindeki temsil adaletsizliğinin derecesini gösterebilmek için hem orantısızlık endeksinden, hem de bu çalışmada geliştirilmiş olan adaletsizlik endeksinden yararlanılmıştır. Yapılan analizlerde her türde önemli temsil adaletsizliklerinin olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

BŞB meclisi, merkez-çevre, adaletsizlik endeksi, temsilde coğrafi adalet, temsilde siyasi adalet

-

There are two dimensions of fair representation in Metropolitan Municipality Councils (MMC) in Turkey. One of them is geographical fair representation and the other is political fair representation. The relationship between the number of representatives and population shows geographical dimension of fair representation and the relationship between the percentage of votes and seats in councils shows the political dimension of fair representation. Following the expansion of metropolitan municipality borders to the provincial borders factor of central and peripheral districts have been added to unfairness of representation in Metropolitan Municipality Councils (MMC). Thus, there emerged four different types of geographical and political unfairness of representation, including two dimensions for each. This article tries analyze the four different views of unfairness of representation observed in MMC of Turkey. In this context, index of disproportionality as well as index of unfairness which has been developed in this paper were used in order to show the degree of unfair representation in MMC. Significant unfair representations were found in all types in the analysis

Keywords:

MM Council, center-periphery, index of unfairness, geographical fair representation, political fair representation,

PDF

___

Arıkboğa, Erbay (2007) “Büyükşehirlerde Kararları Kim Alıyor? Büyükşehir Belediye Meclislerinde Temsil Sorunu ve Çözüm Önerileri”, Çağdaş Yerel Yönetimler, cilt 16, sayı 1, Ocak, s. 31- 54.
---------- (2008) “Yerel Yönetimler ve Organları: Organlar Arası İlişkilerin Üç Boyutlu Analizi”, içinde Recep Bozlağan, Yüksel Demirkaya (ed.), Türkiye’de Yerel Yönetimler, İstanbul: Nobel Yayınları, s. 157–203.
---------- (2009); “Ölçek Reformunun Büyükşehir Belediye Meclislerindeki Temsil Adaletine Olumlu Etkileri”, Ulusal Kalkınma ve Yerel Yönetimler, 4. Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildirileri, Cilt 2, Ankara: TODAİE Yay., s. 737–754.
Göksel, Türkmen ve Çınar, Yekin (2011) Mevcut Seçim Sisteminin İyileştirilmesine Yönelik Sayısal Analizler ve Politika Önerileri, Ankara: Tepav Yayınları, http://www.tepav.org.tr/upload/files/1319107851-7. Mevcut_Secim_Sisteminin_Iyilestirilmesine_Yonelik_Sayisal_Analizler_ve_Politika_Onerileri.pdf
Lijphart, Arend (2006) Demokrasi Motifleri: Otuz Altı Ülkede Yönetim Biçimleri ve Performansları, (Çev. Güneş Ayas, Utku Umut Bulsun), İstanbul: Salyangoz Yayınları.
NTV, “2014 Yerel Seçim Sonuçları”, http://secim.ntv.com.tr/2014-yerel-secimleri/canli-sonuc
TUİK, “2013 ADNS Verileri”, http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul
Tuncer, Erol (2006) “Türkiye’de Seçim Uygulamaları/Sorunları Işığında Temsilde Adalet‐Yönetimde İstikrar İlkelerinin İşlevselliği”, Anayasa Yargısı, Sayı: 23, ss. 167-182.
YSK, 2014; “Belediye Başkanlıklarını Kazanan Adaylar”, http://www.ysk.gov.tr
---------- ; “Belediye Meclis Üyeliklerini Kazanan Adaylar”, http://www.ysk.gov.tr
---------- ; “İlçe ve Belde Bazında Oyların Siyasi Parti ve Bağımsızlara Dağılımı”, http://www.ysk.gov.tr
YSK’nın 24.08.2004 tarih ve 2509 sayılı kararı, http://www.ysk.gov.tr/ysk/content/conn/YSKUCM/path/ Contribution%20Folders/Kararlar/Ilke%20Kararlari/2004-2509-karar.htm
YSK’nın 17.02.2014 tarih ve 436 sayılı kararı http://www.ysk.gov.tr/ysk/content/conn/YSKUCM/path/ Contribution%20Folders/Kararlar/2014-436.pdf