TOPLUMSAL TRAJEDİ: OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA TEFECİLİK (1848-1864)

Bu makalenin konusu 1848-1864 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu’nda murabaha denilen tefecilik faaliyetleridir. Tefecilik faaliyetlerinin toplum üzerindeki etkilerini incelerken tefeciliğin nasıl toplumsal bir trajediye neden olduğu açıklanacaktır. Murabahacı olarak bilinen tefecilerin keyfi bir şekilde tefecilik yapmaları ve bu keyfilikten dolayı Osmanlı tebaasının zulüm görmesi 1848 yılında tefecilik nizamnamesinin ilanına neden olmuştur. Osmanlılar, bu nizamname ile tefecilikten kaynaklanan adaletsizlikleri önlemeyi amaçlamalarına rağmen, memurların görevlerini ihmal etmeleri nedeniyle bu amacı gerçekleştirememişlerdir. Bunun üzerine 1864 yılında ikinci bir nizamnameyi ilan etmişlerdir. Fakat bu nizamname de fahiş faizle borçlanan ahalinin sorunlarına çözüm üretmekten uzak kalmıştır. Sonuç olarak, bu makale tefeciliğin toplumsal bir trajediye neden olduğunu savunacaktır

Anahtar Kelimeler:

Tefecilik, tefeci, faiz, nizamname, toplumsal trajedi

PDF

___

Arşiv Belgeleri BOA.A.AMD. 3/5. BOA.A.DVN. 51/100. BOA.A.DVN. 72/4. BOA.A.DVN. 77/73. BOA.A.DVN.MHM. 7-A/71. BOA.A.DVN.MHM. 8/11. BOA.A.DVN.MKL. 76/6. BOA.A.MKT. 112/54. BOA.A.MKT. 187/57. BOA.A.MKT. 205/83. BOA.A.MKT.DV. 172/41. BOA.A.MKT.DV. 213/42. BOA.A.MKT.DV. 57/ 94. BOA.A.MKT.DV. 58/17. BOA.A.MKT.MHM. 153/16. BOA.A.MKT.UM. 160/92. BOA.A.MKT.UM. 161/ 86. BOA.A.MKT.UM. 46/7. BOA.A.MKT.UM. 502/30. BOA.A.MKT.UM. 511/ 67. BOA.A.MKT.UM. 527/1. BOA.A.MKT.UM. 75/42. BOA.HR.MKT. 92/5. BOA.MVL. 953/78. BOA.MVL. 957/2.
Tetkik Eserler
DİA, Murabaha, C. 31, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2016, ss. 148-152. Ekrem Buğra Ekinci, “Eski Hukukumuzda Hîle-i Şer’iyyeye Dair”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 1-2, 2006, ss. 3-16. İbn-i Abidin, Reddül-Muhtar Ale’d-Dürri’l-Muhtar, Çeviren: Mehmet Savaş, Cilt: 11, Şamil Yayınevi, İstanbul 1984. Mehmet Akif Berber, “Osmanlı Devleti’nde Riba Kavramı” II. Türkiye Lisanüstü Çalışmaları Kongresi - Bildiriler Kitabı V, 6-8 Mayıs 2013, Bursa, ss. 1381-1392. Mehmet Akif Berber, “Son Dönem Osmanlı Devleti’nde Tefecilikle Mücadele”, Uzman Araştırmacı Eğitim Programı Makaleler-I, Editör: Turgay Anar, İstanbul 2017, ss. 41-51. Mehmet Akif Berber, From Interest to Usury: The Transformation Of Murabaha In The Late Ottoman Empire, İstanbul Şehir Üniversitesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2014. Neşet Çağatay, “Osmanlı İmparatorluğunda Riba-Faiz Konusu, Para Vakıfları ve Bankacılık”, Vakıflar Dergisi, S. 9, 1971, ss. 39-66. Nihad S. Sayar, Türkiye İmparatorluk Dönemi Mali Olayları, Nihad Sayar Yayın ve Yardım Vakfı Yayınları, İstanbul, 1978. Said Öztürk, “19. Asrın Başlarında Kayseri’de Ailelerin Sosyal ve Ekonomik Durumu Üzerine Bazı Gözlemler”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Prof. Dr. Fikret Işıltan Hatıra Sayısı, S. 36, 2000. Saliha Okur Gümrükçüoğlu, “Şikâyet Defterlerine Göre Osmanlı Teb’asının Şikâyetleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 61, S. 1, 2012. Şevket Pamuk, Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme (1820-1913), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1994. Tevfik Güran, 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı Üzerine Araştırmalar, Eren Yayıncılık, İstanbul, 1998. Yavuz Cezar, “18. Yüzyılda Eyüp’te Para ve Kredi Konuları Üzerine Gözlemler”, (ed.) Tülay Artan, 18. Yüzyıl Kadı Sicilleri Işığında Eyüp’te Sosyal Yaşam, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1998.