XIX. yüzyıl öncesi Anadolu kentleri, iç noktalarda ve nehir vadilerinde kümelenmişti. Liman kentleri azdı. Bu dönemde Karadeniz’in güneyinde Sinop ve Trabzon liman kentleri öne çıkmaktaydı. XIX. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren Osmanlı’nın serbest ekonomiye geçmesi, Karadeniz’in ticarî fonksiyonunu arttırdı. Bu ise Karadeniz’deki liman kentlerinin ticaret hacmi ve iş kapasitesinin artması sonucunu doğurdu. Ticarî potansiyel, saha ve nüfus açısından büyüyen Trabzon, Samsun, Ordu ve Giresun’da yeni iş alanları oluştu. Kırsal alanda geçim sıkıntısı çekenler aileleriyle birlikte veya yalnız olarak söz konusu liman kent-lerine göç etmeye başladılar. Karadeniz liman kentlerindeki iş sahası kırsal alandan gelenlerin hepsini istihdam edecek kadar büyük ve geniş değildi. Sonuçta, iş bulamayanlar ve işsiz kalanlar ikinci bir göç serü-venine atılmak zorunda kaldı. Karadeniz liman kentlerinde işlerini kaybedenler daha ziyade kamunun altyapı işlerinde istihdam edilen Müslümanlardı. Karadeniz şehirlerini terk edenlerin bir kısmı köylerine dönerken, diğerleri mevsimlik işçi veya sürekli olarak çalışmak üzere Marmara bölgesine veya Kırım, Kafkaslar, Romanya, Bulgaristan ve Amerika gibi sınır ötesine göç ettiler.