AHMET ŞAHİN, MURAT CANKURT, CİHAT GÜNDEN, BÜLENT MİRAN

ÇİFTÇİLERİN RİSK DAVRANIŞLARI: BİR YAPISAL EŞİTLİK MODELİ UYGULAMASI

Gizil (latent) değişkenlere dayanan Yapısal Eşitlik Modeli (YEM), tarımda risk gibi karmaşık konuların modellemesine olanak vermektedir. Bu çalışmanın amacı, çiftçilerin tarımsal üretimde karşılaştıkları risk faktörleri ile bunlara karşı uyguladıkları risk stratejileri arasındaki ilişkiyi Yapısal Eşitlik Modeli ile incelemektir. İzmir ilinde 2006 yılında, 162 çiftçi ile yapılan anket verileri araştırmanın ana materyalini oluşturmuştur. YEM analizi sonucunda üreticilerin karşılaştıkları risk faktörleri ve bunlara karşılık uyguladıkları risk stratejileri arasındaki ilişki katsayısı 0.80 olarak belirlenmiştir. Tarımsal üretimi en çok etkileyen risk faktörünün, üretim tekniği olduğu belirlenmiştir. En etkili stratejik önlemin ise yeni üretim teknikleri kullanmak olduğu saptanmıştır. Üreticinin doğru politikalarla yönlendirilmesi durumunda tarımsal yeniliklere açık olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Yapısal eşitlik modellemesi, Risk, Gizil değişken

FARMERS’ RISK ATTITUDES: AN APPLICATION OF SEM

Structural equation modeling (SEM) is a method based on unobservable (latent) variables, which enables complicated issues like risk in agriculture to be modeled. The aim of this paper is to examine the relationship between risk factors faced by farmers in production and risk strategies that the farmers apply to the risks via SEM. Data of the study were obtained from 538 plots of 162 farmers in Bayındır, Izmir, in 2006. The YEM analysis results in a correlation coefficient of 0.80 representing the relationship between the risk factors that the farmers face and risk strategies that the farmers apply against the risks. The most effective risk factor on agricultural production is the production technique and the most appropriate strategic measure to prevent risk is to apply new production techniques.

Keywords:

Structural equation modeling, Risk, Latent variable.,

PDF

___

ADRIAN Anne M., Shannon H. NORWOOD and Paul L. MASK, (2005). “Producers’ Perceptions and Attitudes Toward Precision Agriculture Technologies”, Computers and Electronics in Agriculture, 48 (3), 256- 271.
AKGÜL Aziz ve Osman Çevik, (2005), İstatistiksel Analiz Teknikleri SPSS’te İşletme Yönetim Uygulamaları, Mustafa Kitabevi, Ankara.
ANDERSON, J. C., GERBING, D. W. (1988). Structural Equation Modeling In Practice: A Review And Recommended Two-Step Approach. Psychological Bulletin, 103, 411-423.
ANONİM, (2004), Bayındır Tarım İlçe Müdürlüğü DGD Kayıtları, İzmir.
BAYARD Budry and Curtis JOLLY, (2007), “Environmental Behavior Structure and Socio-Economic Conditions of Hillside Farmers: A Multiple-Group Structural Equation Modeling Approach”, Ecological Economics, 62, 433–440.
CEYHAN Vedat., H.Avni CİNEMRE, Kürşat DEMİRYÜREK, (1997), Samsun İli Terme İlçesinde Risk Davranışlarının Belirlenmesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Araştırma Seri No:3, Samsun.
CHENG EddieW.L., (2001). “SEM Being More Effective than Multiple Regression in Parsimonious Model Testing for Management Devolopment Research”, Journal of Management Development, 20 (7), 650-667.
CHOI Jayoung and Kyu-Hye LEE, (2003). “Risk Perception and E-Shopping: A Cross-Cultural Study”, Journal of Fashion Marketing and Management; 7 (1), 49-64.
DİNLER Zeynel, (1996), Tarım Ekonomisi, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
EREN Erol, (2007), Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Yayınları, İstanbul.
EROĞLU Ergün, (2003), Toplam Kalite Yönetimi Uygulamalarının Yapısal Eşitlik Modeli ile Analizi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Işletme Anabilim Dalı Sayısal Yöntemler Bilim Dalı, İstanbul.
GRACE, James B., Michael T. ANDERSON and Melinda D. SMİTH, 2007, “Does Species Diversity Limit Productivity in Natural Grassland Communities?”, Ecology Letters, 10 (8), 680-689.
HELLIER Phillip K., Grus M. GEURSEN and Rodney A CARR and John A. RİCKARD, (2003), “Customer Repurchase İntention: A General Structural Equation Model”, European Journal of Marketing, 37 (11/12), 1762-1800.
HOYLE Rick H., (1995), Structural Equation Modeling: Concepts, Issues, and Application, Sage Publications Inc., London.
KARAHAN Özlem, (2002), Tarımda Üreticilerin Risk Karşısındaki Davranışları Üzerine Bir Araştırma:Ege Bölgesinden Örnek Bir Olay. E. Ü. Fen Bil. Ens. Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı (Doktora Tezi),İzmir.
KARAHAN UYSAL Özlem, (2005), “Tarımda Üreticilerin Risk Karşısındaki Davranışları: Ege Bölgesinden Bir Örnek Olay”, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(3):147-158.
KAYIŞ Aliye (2005), SPSS Uygulamalı, Güvenilirlik Analizi, Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ed: Kalaycı Şeref., Asil Yayın, Ankara.
MİRAN Bülent, (2002), Temel İstatistik, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
MİRAN Bülent, (2005), Uygulamalı İşletme Planlaması, Ege Üniversite Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, Genişletilmiş 2. Baskı, İzmir.
NEWBOLD Paul, (1995), Statistics for Business and Economics, Prentice-Hall International, New Jersey.
ÖZDAMAR Kazım, (1999), Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi 2 (Çok Değişkenli Analizler), Kaan Kitabevi Yayın No:2, Eskişehir.
ÖZER Hüseyin, (2004), Nitel Değişkenlerin Ekonometrik Modeller Teori ve Bir Uygulama, Nobel Yayınları No: 667, Ankara.
REISINGER Yvette and Lindsay TURNER, (1999), “Structural Equation Modeling with LISREL: Application in Tourism”, Tourism Management, 20,71-88.
SANER Gamze, (1999), Tarımda Riskin Ölçülmesine İlişkin Bir Deneme Süt Sığırcılığı Örneği, E.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, ISBN:975-96867-0-8,İzmir.
SAYILI Murat, Meral UZUNÖZ, (1998), Türkiye’de Önemli Tarla Ürünlerinde Risk Analizleri ve Belirsizliğe Karşı Alınacak Önlemler, Türkiye 3. Tarım Ekonomisi Kongresi 7-9 Ekim, T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları,35, Ankara, 274-285.
SEVÜKTEKİN Mustafa, (2000), Ekonomik Model Kurma Teknikleri, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayın No: 185, Bursa.
SHARMA Subhash, (1996), Applied Multivariate Techniques. John Wiley & Sons, New York.
SİEGRİST, Micahel, 2000, “The Influence of Trust and Perceptions of Risks and Benefits on the Acceptance of Gene Technology”, Risk Analysis, 20 (2) 195-204.
STAVE Christina, Anders POUSETTE and Marianne TÖRNER, (2006), “A Model of The Relations Between Risk Perception And Self-Reported Safety Activity”, Occupational Ergonomics, 6 ( 1), 35–45.
SÜMER Nebi, (2000), “Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar”, Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6), 49-73.
ŞAHİN Ahmet, (2008), Risk Koşullarında Tarım İşletmelerinin Planlanması: Oyun Teorisi Yaklaşımı, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı (Doktora Tezi), İzmir
TOMA Luiza and Erik MATHIJS, (2007),“Environmental Risk Perception, Environmental Concern And Propensity To Participate in Organic Farming Programmes”, Journal of Environmental Management, 83 (2) 145–157.
VURUŞ AKÇAÖZ Handan, (2001), Tarımsal Üretimde Risk, Risk Davranışları; Çukurova Bölgesi Uygulamaları, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı (Doktora Tezi), Adana.
YENER Hüseyin, (2007), Personel Performansına Etki Eden Faktörlerin Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) İle İncelenmesi ve Bir Uygulama. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tezi), Ankara.
YILMAZ Veysel, (2004a), “Consumer Behaviour of Shopping Center Choice”, Social Behavior and Personality, 32 (8 ), 783-790.
YILMAZ Veysel, (2004b), “LISREL ile Yapısal Eşitlik Modelleri: Tüketici Şikayetlerine Uygulanması”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi ,4 (1), 77-90.
YILMAZ Veysel, Gaye KARABAT ÇATALBAŞ, H.Eray ÇELİK, (2008), “Yapısal Eşitlik Modellemesi ile Algılanan Değer, Memnuniyet ve Sadakat Arasındaki İlişkinin Araştırılması: Kredi Kartı Kullanımı Üzerine Bir Uygulama”, Bankacılık Dergisi, 64, 27-38.
YILMAZ Veysel, H Eray ÇELİK, (2005), Bankacılık Sektöründe Müşteri Memnuniyeti ve Bankaya Bağlılık Arasındaki İlişkinin Yapısal Eşitlik Modelleriyle Araştırılması, VII. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu 26-27 Mayıs 2005, İstanbul, 1-9.
YILMAZ Veysel, H Eray ÇELİK, (2006), “Risky Driving Attitudes and Self- Reported Traffic Violations Among Turkish Drivers: The Case Of Eskişehir”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7 (1), 127-138.