İSPANYA’DA YAHUDİ VARLIĞININ MENŞEİ

İspanya’da Yahudi varlığının kökeni çok eskiye dayanır. Bu konuda muhtelif görüşler mevcuttur. Yahudi varlığını kadim zamanlara dayandıranlar olduğu gibi, M.S. IV. asra kadar gittiğini söyleyenler var. Çeşitli nedenlerle İber yarımadasına göç eden Yahudiler fetihten önce sıkıntılar yaşamış, özellikle Vizigotlar zamanında kilise konseylerinin kararlarıyla din değiştirme veya bu toprakları terketme seçenekleriyle yüzyüze gelmişlerdir. Filistin, Kuzey Afrika ve Akdeniz havzasından ve Doğu Avrupa’dan buraya göç edilmiştir. Yahudiler iç ve dış ticaretle uğraştıkları gibi tarımla da iştigal etmişlerdir. Yahudiler yarımadanın belli başlı önemli kentlerine yerleşmişlerdir

Anahtar Kelimeler:

Endülüs, İspanya, Yahudi, Yerleşim

The Origion of Jewish Existence in Spain

The Jews lived in Spain in very early times. There are various opinions about this matter. Some views base the Jewish existence to the ancient times, but some base it to the 4th century AC. For several reasons, the Jews migrated to the Iberian Peninsula endured some troubles before the conquest, especially at the time of the Visigoths. With the church councils’ order they were either going to convert their religion or leave the country. They migrated from Palestine, Africa, and Mediterranean region and East Europe to Andalusia. The Jews were involved in import, export and agriculture and settled in the main cities of the peninsula

Keywords:

Andalusia, Spain, Jews, Settling,

PDF

___

Kaynaklar: Kaynaklar: Kaynaklar: » Abdülmecid, Muhammed Bahr, el-Yehûd fî Endelüs, Kahire, 1979. » Ahmed, Dr.Ali, “el-Yehûd fî'l-Endelüs ve'l-Mağrib Hilale'l-Usuri'l-Vusta”, Âfâkı’s-Sekâfe ve’t
Turas, dönemsel dergi, sayı 4, Cuma el-Macid Merkezi, Dubai, 1997. » Ashtor, Eliyahu, The Jews of Moslem Spain, Philadelphia: The Jewish Publications Society, 1992. » Besalel, Yusuf, Yahudilik Ansiklopedisi, İstanbul: Gözlem Yay., 2001. » Binmire, Ömer, “Cevanib min Tarih Ehli’z-Zimme fî’l-Endelüsi’l-İslâmiyye”, Mecelletu
Dirâsati Endelüsiyye, Tunus, 1995. » Castro, Americo, İsbanya fî Tarihiha el-Mesihiyyûn ve’l-Müslimûn ve’l-Yehûd, (Trc.Ali İbrahim
Menufî), Kahire: el-Meclisü’l-A’la li’s-Sekâfe, 2002. » Courbage, Youssef – Philippe Fargues, Christians and Jews under Islam, (Tran.Judy Mabro),
London – New York: I.B.Tauris Publishers, 1997. » Dubnov, S.M., Jewish History, (Trns.H.S.), Jewish Publication Society of America and the
Jewish Historical Society of England, içindekiler kısmı » Durant, Will, Kıssatu’l-Hadara, (Terc.Muhammed Bedran, İngilizce adı The Story of
Civilization), Beyrut: Daru’l-Cîl, 1988. » el-Bekrî, Ebû Ubeyd Abdullah bin Abdülaziz (ö.1094), el-Mesâlik ve’l-Memâlik (Endülüs ve
Avrupa bölümü), (Thk. Abdurrahman el-Hacci), Beyrut: Dar’ul-İrşad, 1968. ———— 31
El-Uluc kelimesi son dönemlerde istimal edilmiştir. Bak: Age, s.53.
Sefarad ismi Ovadya kitabında (I. Kitap, 20. fasl) muhtemelen “Küçük Asya” için kullanılmıştır.
Nebûhadnesar M.Ö.597’de Yahudilerden bazılarını buraya götürmüştür. Daha sonra bu isim İs
panya ülkesine verilmiştir. Alman Yahudileri de Yafes b. Nuh’un torunu Eşkenaz’a (Ashkenaz /
Tekvin, X, 3) kendilerini nisbet ederek, Eşkenazim adını kullanmışlardır. Bkz: Durant, Kıssatu’l- Hadara, XIV, s.50.
Norman Roth, Jews, Visigoths and Muslims in Medieval Spain Cooperation and Conflict, Leiden –
New York – Köln : E.J.Brill, 1994, s.11-12.
Taha, The Muslim Conquest, s.42. » el-Halidî, Halid Yunus, el-Yehûd Tahte Hükmi’l-Müslimîn fî’l-Endelüs, Sharjah: Dairetu’s
Sekâfe ve’l-İlam, 2002. » el-Himyerî, Ebû Abdullah Muhammed bin Abdullah bin Abdülmünim, Sıfatu’l-Cezireti’l
Endelüs muntehebetun min Kitabi’r-Ravdi’l-Mi’tar fî Haberi’l-Aktar, (Thk: E.Levi
Provençal), Kahire, 1937. » el-Mes’ûdî, Ebû’l-Hasan Ali b.Hüseyin b. Ali (ö.h.346), Ahbaru’z-Zaman, Beyrut: Daru’l- Endelüs, t.y. » Gelboin, Harry V., “The Jews of Medieval Gerona, Spain”, Midstream, 1.7.2000. » Gerber, Jane S., The Jews of Spain A History of the Sephardic Experience, New York –
London – Toronto – Sydney – Tokyo - Singapore: The Free Press, 1994. » Grayzel, Solomon, History of the Jews, Philadelphia: Jewish publication Society of America, 1956. » http://www.gutenberg.org/dirs/etext05/8jwhs10.txt* Bu kitabın aslı Rusça olup, Almanca
tercümesinden İngilizceye çevrilen eser elektronik ortama sunulmuştur. » İbn el-İzârî, Ebû Abdullah Muhammed el-Merrakuşî, el-Beyanu’l-Muğrib fî Ahbari’l
Endelüsve’l-Mağrib, (Thk: G.S.Colin – E.Levi Provençal), Beyrut: Daru’s-Sekâfe,1983. » Kayserling, Meyer – Joseph Jacobs, “Spain”, JE, XI, s.484, www.jewishencyclopedia.com/
pages/J11I484T.jpg* » Kevatî, Hasan, el-Yehûd fî’l-Mağribi’l-İslâmî mine’l-Feth ila Sükuti Devleti’l-Muvahhidîn, Ce
zayir: Dar Huma, 2000. » Learsi, Rufus, Israel: A History of the Jewish People, Cleveland – New York: World
Publishing, 1949. » Munis, Hüseyin, Fecru'l-Endelüs, Cidde, 1985. » Nahman, Benjamin H., The Nahmans of Gerona A Brief Introduction to OurHistory, Los
Angeles, 1990, s. 2, http://home.earthlink.net/~bnahman/FAMHX9.htm* » Neusner, Jacob, The Religious Study of Judaism, Lanham – New York – London : Univeristy
Press of America, 1986. » Özdemir, Mehmet, Endülüs Müslümanları, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 1997. » Roth, Norman, Jews, Visigoths and Muslims in Medieval Spain Cooperation and Conflict,
Leiden – New York – Köln : E.J.Brill, 1994. » Taha, Abdulwahid Dhanun, The Muslim Conquest and Settlement of North Africa and
Spain, Routledge: London – New York, 1989. » Yehûdu’l-Endelüs ve’l-Mağrib, (Fransızcadan terc.Ahmed Şahlan), Rabat: Marsam, 2000. » Za’faranî, Hayim, Elfu Sene min Hayati’l-Yehûdi’l-Mağrib, (Fransızca’dan Terc.Ahmed Şah
lan, Abdülğani Ebû’l-Azm), Darulbeyda, 1987. » Ziya Paşa, Endülüs Tarihi, İstanbul, 1280. *İnternet siteleri 2004 ve 2005 yıllarında görülmüş ve incelenmiştir.