Kutsal ve Seküler Arasında: Hıdrellez ve Türbe Kültleri Çevresinde Gelişen Eğlence Kültürü

Öz Makalede Türk manevi halk inançlarında en önemli iki figür olan Hıdrellez ve Türbe ziyareti çevresinde meydana gelen eğlence kültürü konu edilecek, kutsal-profan dikotomisi çerçevesinde konunun önemli noktalarına değinilecektir. Biz daha önceki bir çalışmamızda Türk halk inançlarının önemli figürleri arasında evliya kültü (türbe ziyareti vb.) ve mitolojik boyut olarak da hıdrellez kültünün olduğunu tespit etmiştik. Bu figürler halk inançlarının senkretik niteliğiyle de paralellik arz etmektedir. Kutsalın tezahürü olarak oluşan (hiyerofani) bu iki inanç ve ritüelin etrafındaki oldukça zengin ve seküler eğlence kültürünü görmek ilginç olacaktır. Çünkü Türk kültüründe türbe ziyareti ve hıdrellez kültü çevresinde oluşan inanç ve ritüellere bakıldığında orada eğlenceleri de görmekteyiz. Burada kutsal çevresinde oluşan seküler bir olgunun çeşitli yönlerini görmek din fenomenolojisi açısından da önemlidir. Bu eğlencelerin “kutsal” ve “seküler” niteliklerine değinilecektir. Makalede her iki ritüel çevresinde oluşan eğlence kültürü ayrı ayrı değerlendirilecek ve din ve toplum-grup hayatı içindeki işlevlerine değinilecektir. Konu geniş olacağı için bilimsel olarak iki ilimiz (Malatya ve Çorum) örneklem olarak alınmıştır. Bu iki ilimizdeki örneklere yoğunlaşılacak, sonuçta buradaki uygulamalarla kutsalla ilişkili kutsal-profan/seküler ayrımı vb. teorik konuların karşılaştırmasına gidilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Kutsal, Seküler, Eğlence, Hıdrellez ve Ziyaret kültü

PDF

___

Allen, D. (1987) “Phenomenology of Religion”, The Encyclopedia of Religion, Mircae Eliade (ed.), C. 11, Macmillan, NewYork.

Arslan, M. (2002) Türk Popüler Dindarlığı Üzerine Sosyolojik Bir Çalışma: Çorum Örneği, Yayımlanmamış doktora tezi, EÜ SBE, Kayseri.

Chidester and Linenthal (eds). (1995). American Sacred Space. Bloomington & Indianapolis: Indiana University Press

Durkheim, E. (2005). Dini Hayatın İlkel Biçimleri, (Çev. F. Aydın), Ataç Yayınları, İstanbul.

Eliade, M. (1991) Kutsal ve Dindışı, (çev: M. Ali Kılıçbay), Gece Yayınları, Ankara.

Eliade, M. (1994) Ebedi Dönüş Mitosu, İmge Yayınları, İstanbul.

Eliade, M.(1959) Cosmos and History, Harper, New York.

Güngör, Erol (1981), “Eğlencenin Sosyal ve Psikolojik Yönü”, Türk Edebiyatı , C. 8, S. 94,

Ocak, A. Y. (1988) “Hıdrellez”, İA, TDV İSAM, İstanbul, XVII, s. 313–5.

Ocak, A. Y. (1990) İslam Türk İnançlarında Hızır Yahut Hızır-İlyas Kültü, TKAE Yy. 113, 2. Basım, Ankara.

Otto R. (1925) The idea of the Holy, Trans. J.W. Harvey, Oxford Un. Press, Londra and New York.

Özdemir, N. (1999) “Eğlence Kavramı ve Hıdırellez Kutlamaları” Milli Folklor, C. 6, S. 42, s. 31-6.

Pettazzoni, R. (2002) Tanrıya Dair, İz Yayınları, İstanbul.

Stirrat, R. L. (1984) “Sacred Models”, Man, Vol. 19, No. 2., pp. 199–215.

Tuzcuoğlu, H. (2008) Türkiye’de Dini Kesimin Eğlence Kültürü, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

http://corumhidirlik.corumlu.com/

http://www.aleviforum.net/Konu-hasan-basri-korucuk-turbesi.html

http://bilecikhaber.com.tr/turbe-etrafinda-piknik-yapmayin

http://3dpanoramik.com/panoramik/184/habib_i_neccar_camii__turbe.html