Türkiye’de Enerji Arz Güvenliği Riskinin Makroekonomik Etkileri: Vektör Hata Düzeltme Modeli

Enerji günümüzde günlük hayatın ve ekonomik sistemin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Enerji kaynaklarındaki tükenme endişelerinin arttığı bu dönemde enerji arz güvenliği kavramı da büyük önem kazanmıştır. Enerji arz güvenliği kavramı, enerjinin ucuz, kaliteli, sürekli ve temiz bir şekilde temin edilmesi olarak tanımlanmaktadır. Türkiye ekonomisi enerji sektöründe dışa bağımlılığı yüksek ekonomilerden biridir. Doğal olarak Türkiye içinde enerji arz güvenliği kavramı büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de enerji arz güvenliği riskinin makroekonomik etkilerini incelemek amacıyla 1980-2016 dönemine ilişkin yıllık veriler kullanılmıştır. Nedensellik ilişkisi Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) kullanılarak test edilmiştir. Çalışmanın ampirik sonuçlarına göre uzun dönemde enerji arz güvenliği riski ile ekonomik büyüme, yatırımlar, enflasyon ve cari açık arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi olduğu, enerji arz güvenliği riskinden istihdama doğru ise hem kısa hem de uzun dönemde tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlardan Türkiye’de enerji arz güvenliği riskinin sürdürülebilir bir düzeye indirilmesi durumunda uzun dönemde makroekonomik dengelerin olumlu yönde etkileneceği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Enerji Arz Güvenliği, Vektör Hata Düzeltme Modeli, Ekonomik Büyüme

Macroeconomic Effects of Energy Supply Security Risk in Turkey: Vector Error Correction Model

Today, energy has become an indispensable part of daily life and the economic system. Energy supply security has also gained great importance in this period when the exhaustion concerns in energy sources have increased. Energy supply security is defined as the cheap, high quality, continuous and clean supply of energy. Turkey’s foreign dependency on energy sector is very high. The security of energy supply is very important for Turkey. The aim of this study is investigating the macroeconomic effects of Turkey’s energy supply security risk. For this purpose, yearly data is used for the period of 1980- 2016. The causality relationship between energy supply security risk and this risk’s economic effects in Turkey is tested by using Vector Error Correction Model (VECM). The empirical findings of the study indicate that two-way causality relationship determine between energy supply security risk and economic growth, investments, inflation and current account deficit in the long period, In addition, one-way causality relationship from energy supply security risk to employment determine in both short-term and long-term. It is understood from these results that positively affect the macroeconomic stabilities in the long term in case of reduction to a sustainable level of energy supply security risk in Turkey. From these results, if the energy supply security risk reduced to a sustainable level in Turkey, the macroeconomic stability will be affected positively in the long term.

Keywords:

Energy Supply Security, Vector Error Correction Model, Economic Growth,

PDF

___

Aghion, P. and Howitt, P. (1998). Endogenous growth theory. Cambridge: The MIT Press.
Akdiş, M. (2011). Para teorisi ve politikası (2. bs.). Ankara: Gazi Kitapevi.
Akgül, D. (2015). Gelişmekte olan ülkelerde petrol fiyatlarının enflasyon üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
André, F. and Smulders, S. (2004, June). Energy use, endogenous technical change and economic growth. Paper presented at the EAERE 13th Annual Conference. Budapest, Hungary. Retrieved from http://www.feem-web.it/ess/ess04/contents/smulders3.pdf
Aytaç, D. (2010). Enerji ve ekonomik büyüme ilişkisinin çok değişkenli VAR yaklaşımı ile tahmini. Maliye Dergisi, 158, 482-495. Erişim adresi: https://www.hmb.gov.tr/maliye-dergisi/
Balat, M. (2010). Security of energy supply in Turkey: Challanges and solutions. Energy Conversion and Management, 51(10), 1998-2011. doi:10.1016/j.enconman.2010.02.033
Balitskiy, S., Bilan, Y. and Strielkowski, W. (2014). Energy security and economic growth in the European Union. Journal of Security & Sustainability Issues, 4(2), 123-130. http://dx.doi.org/10.9770/jssi.2014.4.2(2)
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). Ekonomik ve sosyal göstergeler. Erişim adresi: http://www.sbb.gov.tr/ekonomik-ve-sosyal-gostergeler/#1540023014826-f0fb9a57-91ae
Deese, D. A. (1979). Energy: Economics, politics, and security. International Security. 4(3), 140-153. doi:10.2307/2626698
Dickey, D. A. and Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society,49(4), 1057-1072. doi:10.2307/1912517
Dünya Bankası. (2019). Dünya kalkınma göstergeleri. Retrieved from https://datacatalog.worldbank.org/dataset/world-development-indicators
Enders, W. (1995). Applied econometric time series. New York: John Wiley & Sons Inc.
Engle, R. and Granger, C. W. J. (1987). Cointegration and error-correction: Representation, estimation, and testing. Econometrica, 55(2), 251-276. doi:10.2307/1913236
Erkan, B., Şentürk, M., Akbaş, Y. ve Bayat, T. (2011). Uluslararası ham petrol fiyatlarındaki volatilitenin işsizlik göstergeleri üzerindeki etkisi: Türkiye örneği üzerine ampirik bulgular. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 715-730. Erişim adresi: http://dergipark.org.tr/tr/pub/jss/
European Commission. (2000). Green paper towards a european strategy for the security of energy supply. Retrieved from https://ec.europa.eu/energy/green-paper-energy-supply
Gasparatos, A. and Gadda, T. (2009). Environmental support, energy security and economic growth in Japan. Energy Policy, 37(10), 4038-4048. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2009.05.011
Global Energy Institute. (2019). Energy security risk index. Retrieved from https://www.globalenergyinstitute.org/energy-security-risk-index
Gollop, F. (1969). Structural Inflation 1964-1966. The American Economist, 13(2), 31-39. Retrieved from https://www.jstor.org/
Gomez-Loscos, A., Gadea, M. D. and Montañés, A. (2012). Economic growth, inflation and oil shocks: Are the 1970s coming back?. Applied Economics, 44(35), 4575-4589. https://doi.org/10.1080/00036846.2011.591741
Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2019). Ekonomi sunumu. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/05/Ekonomi_Sunumu-2.pdf
International Energy Agency. (2016). Headline Global Energy Data. Retrieved from https://www.iea.org/media/statistics/IEA_HeadlineEnergyData_2016.xlsx
International Monetary Found. (2019). World Economic Outlook Database. Retrieved from https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/index.aspx
Johansen, S. and Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration-with application to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210. https://doi.org/10.1111/j.1468-0084.1990.mp52002003.x
Keane, M. P. and Prasad, E. (1996). The employment and wage effects of oil price changes: A structural analysis. The Review of Economics and Statistic, 78(3), 389-400. doi:10.2307/2109786
Korkmaz, Ö. ve Develi, A. (2012). Türkiye’de birincil enerji kullanımı, üretimi ve gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 1-25. Erişim adresi: http://dergipark.org.tr/en/pub/deuiibfd/
Kümmel, R., Henn, J. and Lindenberger, D. (2002). Capital, labor, energy and creativity: Modeling innovation diffusion. Structural Change and Economics Dynamics, 13(4), 415-433. https://doi.org/10.1016/S0954-349X(02)00008-5
MacKinnon, J. G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of Applied Econometrics, 11(6), 601-618. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1255(199611)11:6< 601::AID-JAE417>3.0.CO;2-T
Özata, E. (2010). Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkilerin ekonometrik incelemesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 101-113. Erişim adresi: http://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/
Pesaran, M. H., Shin, Y. and Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326. https://doi.org/10.1002/jae.616
Phillips, P. C. and Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346. https://doi.org/10.1093/biomet/75.2.335
Rotemberg, J. J. and Woodford, M. (1996). Imperfect competition and the effects of energy price increases on economic activity (NBER Working Paper No. 5634). Retrieved from https://www.nber.org/papers/w5634.pdf
Sinan, O. B. (2018). Türkiye’de işsizlik oranları ile uluslararası petrol fiyatları ilişkisi: 1980-2016. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(4), 681-695. doi: 10.29106/fesa.453091
Smulders, S. and Nooij, M. D. (2003). The impact of energy conservation on technology and economic growth. Resource and Energy Economics, 25(1), 59-79. https://doi.org/10.1016/S0928-7655(02)00017-9
Tahvonen, O. and Salo, S. (2001). Economic growth and transitions between renewable and nonrenewable energy resources. European Economic Review, 45(8), 1379-1398. https://doi.org/10.1016/S0014-2921(00)00062-3
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Ekonomik Göstergeler. Erişim adresi: www.tüik.gov.tr
Ursavaş, N. ve Yıldırım, E. (2017). Enerji arz güvenliği riskinin Türkiye'nin makroekonomik dengelerine etkisi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 55-83. doi: 10.11616/basbed.vi.459379
Ünsal, E. M. (2007). İktisadi büyüme (1. bs.). Ankara: İmaj Yayınevi.
Yaylalı, M. ve Lebe, F. (2012). İthal ham petrol fiyatlarının Türkiye’deki makroekonomik aktiviteler üzerindeki etkisi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 32(1), 43-68. Erişim adresi: http://dergipark.org.tr/en/pub/muiibd/
Zon, A. V. and Yetkiner, İ. H. (2003). An endogenous growth model with embodied energy-saving technical change. Resource and Energy Economics, 25(1), 81-103. https://doi.org/10.1016/S0928-7655(02)00018-0