ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023)

Tarım her ülkede olduğu gibi Türkiye’de de büyük öneme sahiptir. Özelikle tarımsal üretimde ürün verimliliği ve çeşitliliğinin sağlanmasını ve buna göre dış ticarette üstünlük sağlanması çok önemlidir. Türkiye’nin tarımsal dış ticaretine bakıldığında bir dalgalanma söz konusu olmasına rağmen bugüne kadar ağırlıklı olarak tarımsal dış ticaret fazlası verildiği görülmektedir. Ancak bu fazlalığın ne kadar ülkenin tarımsal potansiyeline yakın olduğu ve gelecek dönemlerde sağlanıp sağlanamayacağı tartışılmaktadır. Türkiye’de tarım sektörü dış ticaretini konu alan bu çalışmada TÜİK’ten alınan 1998-2018/4 tarımsal dış ticaret verileri yardımı ile Türkiye’nin 2018-2023 yılları arası tarımsal dış ticareti aylık bazda tahmin edilmeye çalışılmıştır. Tahmin yöntemi olarak üstel düzleştirme yöntemi ve bu yöntemin mevsimsel etkilerini de göz önünde bulunduran holt-winter metodu kullanılmıştır. Türkiye’nin tarımsal dış ticaretine konu dört ana kalem ve bu kalemlere ilişkin 1998-2018/4 yıllarını kapsayan 256 dönem tahmin yönteminin veri setini oluşturmuştur. Çalışma sonucunda 2023 yılına gelindiğinde Türkiye’nin tarımsal dış ticaretinden ihracatın ithalatı karşılama oranı hesaplanmış ve buna göre yıllar içinde ihracatın ithalatı karşılama oranının düşüş göstereceği tahmin edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye’de Tarım, Tarımsal Dış Ticaret, Tarımsal İhracat, Tarımsal İthalat, Üstel Düzleştirme Yöntemi

ESTIMATION OF TURKEY’S FOREIGN TRADE BALANCE OF AGRICULTURAL SECTOR THROUGH EXPONENTIAL SMOOTHING METHOD (2018-2023)

Agriculture has also a great importance in Turkey as in every country. The providing product efficiency and diversity especially in agricultural production and accordingly TO gain advantage over foreign trade is very important. Although there is no fluctuation in Turkey’s agricultural foreign trade, foreign trade surplus has been predominantly had until today. But, to which extend this surplus reflect actual agricultural potential of the country and whether it can be obtained in next periods are controversial. The agricultural foreign trade of Turkey covering the period of 2018-2023 was tried to be estimated on a monthly basis through the agricultural foreign trade data of the period of 1998-2018/4 obtained from TSI in this study which is about foreign trade of agricultural sector. Exponential smoothing method and holt-winter method that considers the seasonal effects of exponential smoothing method were used as an estimation method in the study. Four main items of agricultural foreign trade of Turkey and 256 terms covering 1998-2018/4 years concerning these items constituted the data set of the estimation method.In consequence of the study, the import coverage ratio of export in 2023 was calculated from Turkey’s foreign trade rate, and accordingly, it was estimated that import coverage ratio of export will decline over years.

Keywords:

Agriculture in Turkey, Agricultural Foreign Trade, Agricultural Export, Agricultural Import, Exponential Smoothing Method,

PDF

___

Aydın, M. & Aydın, B. (2018). Gıda rejimi çerçevesinde Türkiye’nin tarımsal dış ticareti üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 2 (1), 111-130.
Aydın, B. (2009). Tarımsal dış ticarette değişim. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ankara. www.zmo.org.tr/resimler/ekler/4d45b1519b229c3_ek.pdf. (Erişim Tarihi: 19.07.2018).
Billah, B., King, M., Snyder, R. D. & Koehler, A. B. (2006). Exponential smoothing model selection for forecasting. International Journal of Forecasting, 22, 239-247.
Boltürk, E. (2013). Elektrik talebi tahmininde kullanılan yöntemlerin karşılaştırılması. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Choudhury, A. & Jones, J.(2014). Crop yield prediction using time series models. Journal of Economic and Economic Education Research, 15(3), 53-68.
Crevits, R. & Croux, C. (2016). Forecasting robuts exponential smoothing with damped trend andseasonal components. Semanticscholar, https://core.ac.uk/download/pdf/84933237.pdf. (Erişim Tarihi:19.07.2018).
Demirdöğen, A, & Olhan, E. (2014). Türkiye ve Rusya tarımsal ticaretinin politika değişimi açısından değerlendirilmesi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 20 (1 ve 2), 101-111.
Doğan, A. (2009). Ekonomik gelişme sürecine tarımın katkısı: Türkiye örneği. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9 (17), 365-392.
Ege, H. (2011). Tarım sektörünün ekonomideki yeri ve önemi. Tepge Bakış Yayınları, Nüsha 7.
Erbaş, N. (2016). Tarım sektörünün Yozgat ekonomisindeki yeri ve önemi, I. Uluslararası Bozok Sempozyumu Bildiri Kitabı, 4. Cilt, 205-215.
Erol, E. (2015). Türkiye tarımsal dış ticaretinin yapısal analizi ve AB sürecinin etkileri. (AB Uzmanlık Tezi). Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü.
Faria, E.L, Albuquerque, M.P., Gozalez, J.L., Cavalcane, J.T.P. & Albuquerque, M.P. (2009). Predicting the Brazilian stock market through neural networks and adaptive exponential smoothing methods. Expert Systems with Applications, 36(10), 12506-12509
Gündüz, M.A., Kalaycı, M. & Fşar, B. (2017). Tarım ürünleri ihracatında döviz kuru ve petrol fiyatlarının etkisi: Türkiye örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 805-819.
Güneş, T. (1994). Türkiye’de tarım ve sanayi ilişkilerinin gelişimi, sorunları ve çözüm örnekleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 2, 46-61.
Kazan, H. & Tavsamaz, A. (2014). Havacılıkta üreyen rutin olmayan (non-routıne) işlerin adam x saat tahmini: Gerçek zamanlı bakım kartlarında uygulama. Alphanumeric journal, 2 (1), 23-42.
Kıral, T. & Akder, H. (2000). Makroekonomik göstergelerle tarım sektörü, Türkiye ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 1, 1-18.
Kourentzes, N., Petropoulos, F. & Trapero, J.R. (2013). Improving forcasting by estimating time series structural components across multiple. ISF, Seoul Korea, 23(26), 1-21.
Peker, A.S. (2014). Türkiye Ekonomisi’nde tarım sektörünün üretim yapısı ve karşılaştırmalı rekabet gücü. (Yayınlanmamış Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Soysal, M. & Ömürgönülşen, M. (2010). Türk turizm sektöründe talep tahmini üzerine bir uygulama. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 128-136.
Temuçin, T. & Temiz, İ. (2016). Türkiye dış ticaret ihracat hacminin projeksiyonu: Holt-Wınters ve Box-Jenkıns modellerinin bir kıyaslaması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 937-960.
Türkeç, C. & Çakıcı, M. (2016), Cari açığın çözümü tarımda, Ekonomistler Platformu, Sayı 2. http://www.ekonomistler.org.tr/arsivler/5859. (Erişim Tarihi: 18.07.2018).
Tarımsal Araştırma Verileri, https://www.tarimorman.gov.tr. (Erişim Tarihi: 15.07.2018).
Yıllara Göre Dış Ticaret. http://www.tuik.gov.tr. (Erişim Tarihi:15.07.2018).
Uzundumlu, A. S. (2012). Tarım sektörünün ülke ekonomisindeki yeri ve önemi, Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 1 (22), 34-44.
Yağımlı, M. & Ergin, H. (2017). Türkiye’de iş kazalarının üstel düzeltme metodu ile tahmin edilmesi. Marmara Fen. Bilimleri Dergisi, 4, 118-123.
Yayar, R. & Karkacıer, O. (2003). Tarım Sektörü Dış Ticaret Serileri İçin Model Belirleme ve Gelecek Tahmini (Box Jenkins Tahmin Yöntemi). GOU Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2), 89-108.
Yayar, R.& Hekim, M. &Yılmaz, V. & Bakırcı, F. (2011). A comparison of ANFIS and ARIMA Techniques in the forecasting of electric energy consumption of Tokat province in Turkey. Journal of Economic and Social Studies, 1 (2), 87-112.
Yiğit, V. (2016). Kamu hastanelerinde medikal turizminin gelişimini etkileyen faktörler. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7 (15), 107-119.