HATTATLARA VEFA: KETEBE DUASI

Öz İlmî gelenekte yazılı dua metinlerine rastlamaktayız. İlmî metinlere duayla başlanması ile kulun aciz oluşu anlatılmak istenmektedir. Nitekim icra edilen sanatın, yapılan ilmin Allah’ın Sâni ve Bedî sıfatlarını idrâk etme amacı vardır. Bu bakımdan, eslâf duanın üzerinde durmuş; ehemmiyet göstermiştir. Biz hüsn-i hat sanatında ise, icazetnâmelerde kısa bir şekilde yazılı olan duaları ve yine icâzet merasimlerinde okunan duayı bilmekteyiz. Ayrıca yazma eserlerin ketebe kısmında da kısa dua cümlelerin yazıldığı da malumumuzdur. Müstakil bir metin olarak ise, pek çok hattatın isminin geçtiği bir dua metnine daha önce rastlanmadığını fark ettik. Bu makale, 1913 yılına ait matbu bir eserde yer alan Ketebe Duası metninin incelenmesinden müteşekkildir. Elimizdeki metinde 27 tane hattatın adı zikredilmektedir. Metinde adı geçen her bir hattat, hüsn-i hat ekollerinin önde gelen isimlerinden veya yaşadıkları dönemde mâhir addedilen hattatlardır. Bazı hattatların eserleri günümüze kadar gelemese de veya az sayıda eserlerine ulaşabilsek de hattatların hemen hepsinin velûd olduğu malûmatını kaynaklardan öğrenmekteyiz. Yazarın özellikle yirmi yedi tane hattattan bahsetmesi bu sebeplerdendir. Alanında bir benzerine daha karşılaşmadığımızı düşündüğümüz bu metinde zarif ve sade bir dil kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sanat Tarihi, İslam Sanatları, Hattat, İlaveli Hutbe Mecmuası, Ketebe Duası

PDF

___

Akalın, Şükrü Halûk, Tükçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu, 2010.

Alparslan, Ali, Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, 5. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2016.

Ateş, Süleyman, Açıklamalı Büyük Dua Mecmûası, Ankara: Kılıç Kitabevi, 1980.

Ayverdi, Ekrem Hakkı, Fâtih Devri Hattaları ve Hat Sanatı, İstanbul: İstanbul Matbaası, 1953.

Dere, Ömer Faruk, Hattat Hafız Osman Efendi Hayatı, Sanatı, Eserleri, İstanbul: Korpus Kültür Sanat Yayıncılık, 2009.

Derman, Uğur, Osmanlı Hat Sanatı – Sakıp Sabancı Müzesi, Sabancı Üniversitesi İstanbul, İstanbul: Mas Matbaacılık, 2001.

Derman, Uğur, “Hat Sanatında Osmanlı Devri”, İKMHS, İstanbul: IRCICA, 1992.

Derman, Uğur, “Osmanlı Türklerinde Hat Sanatı”, Osmanlı: Kültür ve Sanat, Ankara: Yeni Türkiye Yay., 1999a.

Derman, Uğur, “Osmanlılarda Hat Sanatı”, Osmanlı Medeniyeti Tarihi, 2:484, İstanbul: İRCICA, 1999b.

Yılmaz, Necdet, Dua, 3. Baskı, İstanbul: Server İletişim, 2013.

El-Belâzuri, Fütuhu’l-Büldân, çev. Mustafa Fayda, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1987.

Gelibolulu Mustafa Âlî, Menakıb-ı Hünerveran, haz. Müjgân Cumbur, İstanbul: Büyüyenay Yayınları, 2012.

Güler, Semra, Hattat Mustafa Kütâhî ve Sanatı, İMAD, Kütahya Dumlupınar İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2/1 (Aralık 2016): 51-72.

Gümüşhânevî, Ahmed Ziyaüddin Nakşîbendi, Mecmûatu’l- Ahzâb, y.y., y.y, t.y.

Habîb, Hat ve Hattâtan, Kostantınıyye: Matbaa-ı Ebüzziya, 1306.

İmam Nebevi, Peygamberimizden dualar (El-Ezkar), çev. Abdülvehhab Öztürk, İstanbul: İmaj Baskı, 2005.

İnal, İbnülemin Mahmud Kemal, Son Hattatlar, İstanbul: Maarif Basımevi, 1955.

Kemikli, Bilal, Türk-İslâm Edebiyatı Giriş, 9. Baskı Bursa: Bursa Akademi, 2018.

Mehmed Kara Davud, Şerh-i Delâ’ilü’l-Hayrât ve Şevariki’l-Envâr, çev. Faruk Gürtunç, İstanbul: Ülkü Kitap Yurdu, 1971.

Müstakimzade Süleyman Sadeddin Efendi, Tuhfe-i Hattâtîn, haz. Mustafa Koç, İstanbul: Klasik Yayınları, 2014.

Nefeszâde İbrahim, Gülzâr-ı Savab, haz. Kilisli Muallim Rıfat, İstanbul, Güzel Sanatlar Akademisi, 1938.

Ökten, Sadettin, Gelenek Sanat Medeniyet, İstanbul: Sufi Kitap, 2015.

Özcan, Ali Rıza, “Yazının İki Büyük Ustası: Mahmud Celâleddin ve Râkım Efendi”, Hat ve Tezhip Sanatı, Ankara. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2009.

Rado, Şevket, Türk Hattatları, İstanbul: Yayın Matbaacılık, t.y.

Sâmi, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: İkdam Matbaası, 1317/1899.

Serin, Muhittin, “Hayreddin Mar’aşî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 17: 57, Ankara: TDV Yayınları, 1998.

Serin, Muhittin, Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar, 2. Baskı, İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı, İstanbul: Mas Matbaacılık, 2003.

Serin, Muhittin, Türk Hat Üstadları 2 Hattat Şeyh Hamdullah, 2. Baskı, İstanbul: Kubbealtı, 2007.

Sinan Paşa, Tazarru’name Yakarışlar Kitabı, haz. Mertol Tulum, İstanbul: T.C Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014.

Suyolcuzade Mehmed Necib Efendi, Devhâtü’l-Küttâb, haz. Kilisli Muallim Rıfat, İstanbul: Güzel Sanatlar Akademisi, 1942.

Ünver, Süheyl, Hattat Ahmed Karahisarî, İstanbul: Afyon Turizm Derneği, 1964.

Yazır, Elmalı Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili-Yeni Mealli Türkçe Tefsir, İstanbul: Matbaai Ebüzziya, 1935.

Yıldırım, Enbiya, Hüsn-i Hat ve Hadis, İstanbul: Otto Yayınları, 2017.