Bir Efemera Türü Olarak Hatalı Kâğıt Para ve Hatalı Kâğıt Para Koleksiyonculuğu
Koleksiyonlar, insanlar tarafından bilinçli ve düzenli olarak birçok sebeple bir araya getirilmişlerdir. Özelliklerine, türlerine göre sınıflara ayrılmış malzemelerden oluşturulan ve geçmişe dair her türlü bilgi içeren koleksiyonlar, estetik ve sanatsal açılardan da değere sahiptirler. Bu nedenle koleksiyonların toplumların kültürel, sosyal, siyasi gibi birçok yönüne ışık tutabilen, bilgi aktarıcı özellikleri mevcuttur. Geçici olarak bilgi vermek üzere üretilen ya da geçici olması niyetiyle üretilmese bile belli sebeplerden dolayı geçici hale gelen koleksiyon içindeki malzemelerin her biri efemera olarak kabul edilmektedir. Fakat son yıllarda özellikle kütüphaneciler ve arşivciler tarafından efemeraların geçici olmadığı dile getirilmektedir. Dolayısıyla koleksiyonlar sadece koleksiyoncuların değil, kütüphanecilerin ve arşivcilerin de ilgi alanına girmektedir. Bu çalışmada, koleksiyon çeşitlerinden biri olan hatalı kâğıt para koleksiyonları ele alınmış ve çalışma için öncelikle bir literatür taraması yapılarak kavramsal ve kuramsal bilgiler elde edilmiş; daha sonra nitel araştırma yöntemlerinden görüşme tekniği kullanılarak koleksiyoner Sayın Ülkü Feyyaz TAKTAK ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Kendisiyle yapılan görüşme, hatalı kâğıt para koleksiyonlarının efemera çerçevesinde tartışılmasını sağlamak amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın, hem koleksiyoncular hem de kütüphane ve arşiv gibi bilgi merkezleri açısından anlamlı olacağı ve konuya, koleksiyonerin katkılarıyla yeni bir bakış açısı kazandıracağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler:
aykırı paralar, Nümismatik, efemera, hatalı kâğıt paralar, koleksiyon, koleksiyonculuk
Erroneous Paper Money and Erroneous Paper Money Collection as an Type of Efemera
Collections are established for a number of reasons in a conscious and orderly manner by people. Comprising of various materials, classified according to their types, and providing all kinds of information about the past, collections possess aesthetic and artistic values. Thus, collections can shed light on various aspects of societies, such as cultural, social and political aspects, and relaying information. Even though they are not always produced to provide information or to be temporary, collections become outdated due to certain reasons and each of the items in such collections are considered to be ephemera. In recent years, however, it has been stated that ephemera is not temporary, especially by librarians and archivists. Thus, collections are not only within the area of interest of collectors, but also librarians and archivists. In this study, the collection of faulty paper money, which is defined as the collection type, is discussed. Within the scope of this study, a literature review is carried out to acquire conceptual and theoretical knowledge; then the interview technique, from amongst the qualitative research methods, is selected and an interview with collector Mr. Ülkü Feyyaz TAKTAK is carried out. The interview is conducted to discuss erroneous paper money collections within the framework of ephemera. The study is thought to be meaningful for both collectors and information centers such as libraries and archives and provide a new perspective with the contribution of the collectors.
Keywords:
Numismatics, ephemera, erroneous paper money, collection, collecting, against moneys,
___
- Buyurgan, T. (2007). Aykırı paralar: denemeler, erörler, sahteler, para-biletler, paramsılar. İstanbul: Tunç Buyurgan Koleksiyonu.
- Çantay, D. (2019). Koleksiyonerlik [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://www.ankaraantikacilik.com/blog/89/ koleksiyonerlik
- Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü Paranın Tarihi. (2018). Erişim adresi: https://www.darphane. gov.tr/paranin-tarihi
- Efemera. (2019). Erişim adresi: http://www.turkcebilgi.com/efemera
- Efemera Nedir?. (2019). Erişim adresi: http://www.muzayededunyası.com/bilgi-bankasi/efemera-nedir/
- Eskier, U., (2020). Koleksiyonculuk nedir? (Özellikleri, çeşitleri) [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://www. makaleler.com/koleksiyonculuk-nedir
- Karakaş, S., Rukancı, F. ve Anameriç, H. (2009). Belge yönetimi ve arşiv terimleri sözlüğü. Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
- Moses Pearce, R. (2005). A glossary of archival and record terminology. Chicago: The Society of American Archivists.
- Odabaş, H. (2018, Nisan). Arşivlerde ve kütüphanelerde yerel kültürel değerlerin korunması bağlamında efemera koleksiyonuna karşı sorumluluklar. I. Uluslararası Efemera Çalışmaları Sempozyumunda sunulan bildiri, Ankara. Erişim adresi: https://odabashuseyin.wordpress.com/yayinlar/
- Özdizbay, A. E. (2017). Nümismatik nedir? [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://www.tarihbilimleri.com/ numismatik/numismatik-nedir
- Rickards, A. (2018). Encyclopedia of ephemera: A guide to the fragmentary documents of everyday life for the collector, curator and historian. Twyman, T. (Ed.). Abingdon: Routledge. Erişim adresi: https://books. google.com.tr/books/about/The_Encyclopedia_of_Ephemera.html?id=T4O3vIHhjoUC&redir_esc=y
- Sarısır, S. (2020). İktisat tarihi yazımında, efemera olarak tahvil ve hisse senetlerinin önemi (Osmanlı’dan Cumhuriyet’e örneklerle). Tarih Araştırmaları Dergisi, 39(67), 569-583. Erişim adresi: https://dergipark. org.tr/tr/pub/tariharastirmalari/issue/53162/620876
- Somer, Ş. N. ve Keskin, İ. (2012). Bir bilgi kaynağı olarak efemera ve türleri. Bilgi Dünyası, 13(2), 437-456.
- Tarihin Faydalandığı Bilim Dalları (Coğrafya, Arkeoloji...). (2020). Erişim tarihi: http://tarihrehberiniz.blogcu. com/tarihin-faydalandigi-bilim-dallari-cografya-arkeoloji/5396097
- Türk Dil Kurumu. (2020). Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/ Türk Nümismatik Derneği. (2014). Erişim adresi: https://web.archive.org/web/20140214141628/http://www. turknumismatik.org.tr/
- Young, T. G. (2003). Evidence: Toward a library definition of ephemera. RBM: A Journal of Rare Books, Manuscripts, and Cultural Heritage, 4(1), 11-26. Erişim adresi: https://rbm.acrl.org/index.php/rbm/ article/view/214
- ISSN: 1307-6655
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi