19965

Akgüney İskelet Toplumu Dişlerinin Paleopatolojik Açıdan İncelenmesi

Geç Roma-Erken Bizans Dönemine tarihlendirilen Akgüney toplumu Sinop ilinde yer almaktadır. Çalışmanın amacı Akgüney toplumu dişlerini paleopatolojik açıdan inceleyerek toplumun sağlık yapısını belirlemektir. Dişler antik dönem toplumlarının beslenme ve sağlık yapılarının ortaya konulmasında en önemli materyallerdendir. Bu nedenle Akgüney toplumuna ait 170 bireye ait 631 diş paleopatolojik açıdan incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda toplumda %9,12 oranında diş çürüğü, %28,98 oranında diş taşı,%40,29 oranında hipoplasya görülmüştür. Ayrıca toplumda %7,82 oranında antemortem diş kaybı, %41,43 oranında alveol kaybı, %1,16 oranında apse tespit edilmiştir. Toplumdaki aşınma oranına bakıldığında ise en çok orta (3) dereceli diş aşınması gözlemlenmiştir. Akgüney toplumunun diş çürüğü diş taşı, hipoplasya oranı çağdaş toplumlarına yakın bir değerdedir. Diş sağlığını ve ağız hijyenini yansıtan patolojik olgulardan biri olan apse ise çağdaş toplumlardan biraz daha düşüktür. Aşınma derecesi ise yine çağdaş toplumlara yakın değerde olduğu görülmektedir. Sonuç olarak Akgüney toplumunun beslenmesinde karbonhidratlı besinlerin olduğunu gösterirken, diş taşı, antemortem diş kaybı ve alveol kaybı oranları ise toplumun ağız hijyeninin ve diş sağlığınınçok da iyi olmadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Diş Sağlığı, dental patoloji, Bizans

Paleopathological Investigation of the Teeth of Akgüney Skeleton Population

The Akgüney population, dated to the Late Roman-Early Byzantine period, is located in the province of Sinop. The aim of the study is to determine the health structure of the population by examining the teeth of Akgüney population in terms of paleopathological aspects. Teeth are the most important materials representing the nutritional state and health status of ancient population. For this reason, 631 teeth belonging to 170 individuals of the Akgüney community were investigated from a paleopathological point of view. As a result of the analyses, 9,12% tooth decay, 28,98% dental calculus and 40,21% hypoplasia were seen in the population. In addition, 7.82% of the antemortem tooth loss, 41.43% of alveolar bone loss, and 1.16% of abscesses were detected in the population. According to the rate of wear in the population, middle (3) degree tooth wear was observed the most in population. The tooth caries, teeth calculus and hypoplasia ratios of Akgüney populations are close to the contemporary population. The abscess, one of the pathological conditions that reflect dental health and oral hygiene, is a little lower than of ontemporary populations. It is seen that the degree of tooth wear is close to that of contemporary populations. As a result, findings show that carbohydrate nutrients are found in the diet of Akgüney populations, whereas tooth decay, antemortem tooth loss and alveolar bone loss rates indicate that the oral hygiene and dental health of the population are not very good.

Keywords:

Teeth, dental pathology, Byzantium,

PDF

___

Acar, A. (2018). Mardin Midyat Aktaş Mevkii İnsan İskeletlerinde Diş ve Çene Patolojileri, Mukaddime, 9(1), 151-172. DOI: 10.19059/mukaddime.353493

Akbacak, H., ve Gözlük Kırmızıoğlu, P. (2018). Amasya Roma Dönemi İnsanları, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ANARSAN Sempozyumu Özel Sayısı, Ekim 2018, 11(2), 1631-1650. DOI: 10.17218/hititsosbil.460421

Alkan, Y., Erkman, A. C., ve Kaplan, İ. (2014). Çiçekdağı İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi, 29. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 77-82.

Bıçak, S., ve Suata Alpaslan, F. (2015). Zeytinli Ada İskelet Topluluğunun Diş ve Çene Patolojisi Açısından İncelenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 36(5), 32-46. DOI: 10.17776/csj.79627

Brothwell, D. R. (1981). Digging Up Bones, London: Oxford University Press British Museum (Natural History).

Buikstra, J. E., ve Ubelaker, D. H. (1994). Standards for Data Collection from Human Skeletal Remains, Arkansas Archeological Survey Research Series, No: 44.

Caselitz, P. (1998). Caries - Ancient Plaque of Humankind, K. W. Alt, F. W. Rösing, M. Tescler-Nicola (Ed.) içinde, Dental Antropology (s. 203-226), Wien: Springer-Verlag: Wien. DOI: 10.1007/978-3-7091-7496-8_12

Comba, A., Demir, E., ve Barış Eren, N. (2019). Nutritional status and related factors of schoolchildren in Çorum, Turkey, Public Health Nutrition, 22(1), 122-131. DOI: 10.1017/S1368980018002938

Çırak, M. T. (2017). Akgüney Geç Roma-Bizans Dönemi Toplumu Üzerine Paleodemografik Çalışma, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 249-263. DOI: 10.17218/hititsosbil.313652

Çırak, A., Karaöz Arıhan, S., Şimşek, N., ve Erkman, A. C. (2009). Eski Anadolu toplumlarında Yaşa Bağlı Diş Kayıpları, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi/Elderly Issues Research Journal, 2(2), 105-111.

Demir, E. (2018). Antropoloji Alanındaki Yayınların Bibliyometrik Analizi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ANARSAN Sempozyumu Özel Sayısı, Ekim 2018, 11(2), 1512-1527. DOI: 10.17218/hititsosbil.458588

Erkman, A. C., İlbey, S., ve Gökkurt, T. (2017). Domaniç Anıtsal Tonozlu Mezar İskeletlerinin Ağız ve Diş Sağlığı ile Mine Hipoplazilerinin İncelenmesi, Kütahya Müzesi 2016 Yıllığı, IV (s. 407-426). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayıncılık, Ankara.

Gözlük Kırmızıoğlu, P., Durgunlu, Ö., Özdemir, S., Taşlıalan, M., ve Sevim, A. (2006). Symrna Agorası İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi, 21. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara.

Gözlük Kırmızıoğlu, P., Yaşar, F., Yiğit, A., ve Sevim Erol, A. (2008). Kyzikos İskeletlerinin Dental Analizi, 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara.

Göksal, N. (2017). Laodikeia İnsanlarının Ağız ve Diş Sağlığı, Social Sciences Studies Journal, 3(6), 829-842.

Güleç, E., ve Duyar, İ. (1998). Panaztepe MÖ İkinci Bin ve Roma Dönemi İskeletlerinin Antropolojik Analizi (1985–1990), Antropoloji, 13, 179-206. DOI: 10.1501/antro_0000000260

Karaöz Arıhan, S., Çırak, A., ve Erkman, A. C. (2009). Datça/Burgaz İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 297-310. Lanfranco L. P., ve Eggers, S. (2010). The usefulness of caries frequency, depth, and location in determining cariogenicity and past subsistence: A test on early and later agriculturalists from the Peruvian coast, American Journal of Physical Anthropology, 143(1), 75-91. DOI: 10.1002/ajpa.21296

Larsen, C. S., Shavit, R., ve Griffin, M. C. (1991). Dental Caries Evidence for Dietary Change: An Archaeological Context, M. Kelley, ve C. S. Larsen (Ed.) içinde, Advances in Dental Anthropology (s. 179-202). Wiley-Liss.

Mays, S. (1998). The Archaeology of Human Bones, London: Routledge.

Özbek, M. (2007) Dişlerle Zamanda Yolculuk, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.

Özbek, M. (2015). Dişlerle Tarihöncesine Yolculuk, Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.

Roberts, C., ve Manchester, K. (2012). The Archaelogy of Disease, Third Edition. UK: The History Press.

Sağır, M., Satar, Z., Özer, İ., ve Güleç, E. (2009). Gümüşlük-Milas İskeletlerinin Ağız ve Diş Sağlığı, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara.

Schultz, M., Carli-Thiele, P., Schmidt-Schultz, T. H., Kierdorf, U., Kierdorf, H., Teegen, W. R., ve Kreutz, K., (1998). Enamel Hypoplasias in Archaeological Skeletal Remains, K. W. Alt, F. W. Rösing, ve M. Teschler-Nicola, M. (Ed.) içinde, Dental Anthropology: Fundamentals, Limits, and Prospects (s. 293-312), Wien: Springer-Verlag. DOI: 10.1007/978-3-7091-7496-8_16

Suata Alpaslan, F., ve Uz, B. (2017). Kirazlıdere İskelet Topluluğunun Çene ve Diş Patolojisi Açısından İncelenmesi, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 41(2), 1-19.

Şarbak, A. (2017). Dara Geç Roma Dönemi Antik Kenti Toplumunun Ağız ve Diş Sağlığı Üzerine Bir Araştırma, Eurasian Academy of Sciences Eurasian Art & Humanities Journal, 7, 10-35.

Şarbak, A. (2017). Dara Antik Kenti Toplumunda Diş Çürüğü ve Anadolu Toplumlarıyla Karşılaştırılması, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 4(11), 197-214.

Ubelaker, D. H. (1978). Human Skeletal Remains, Chicago: Smithsonian Institution, Adline Publishering Company.

Uzel, İ., Alpagut., B., ve Kofoğlu, S. (1988). Arslantepe (Malatya) Geç Roma Dönemi İskeletlerinde Diş Çürüğü, Aşınmalar ve Periodonta1 Hastalıklar, III. Arkeometri Sonuçlan Toplantısı, 31-53, Ankara.

Üstündağ, H., ve Demirel, A. (2009). Alanya Kalesi İskelet Topluluğunda Ağız ve Diş Sağlığı, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 26(1), 219-234.

Vanna, V. (2007). Sex and Gender Related Health Status Differences in Ancient and Contemporary Skeletal Populations, Papers from the Institute of Archaeology, 18, 114-147. DOI: 10.5334/pia.306

White, T. D., Black, M. T., ve Folkens, P. (2012). Human Osteology, Third Edition, USA: Academic Press.

Yaşar, Z., Yiğit, A., Gözlük Kırmızıoğlu, P., ve Sevim Erol, A. (2007). Smyrna Agorası İnsanlarının Ağız ve Diş Sağlığı, 23. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 127-140.

Yavuz, A. Y., Özdemir, S., Ürker, K., ve Sevim Erol, A. (2012). Parion İskeletlerinin Antropolojik Analizi, 28. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 69-82, Ankara.

Yılmaz Usta, N. D. (2013). Iasos (Bizans Donemi) Toplumunda Ağız ve Diş Sağlığı, Antropoloji, 25, 117-154. DOI: 10.1501/antro_0000000032