Başak ÖZYILMAZ, Güngör YILMAZ, Özge KOYUTÜRK, Rahime KARATAŞ, Levent YAZİCİ, Kaya ASTAN

Tokat Ekolojik Koşullarında Lippia citriodora’ nın Uygun Dikim Sıklığı ve Yetiştirilme Potansiyelinin Belirlenmesi

Günümüzde halk hekimliğinde kullanımı yanında, kozmetik, vücut bakımı gibi birçok endüstriyel alanda uzun yıllardan beri değerlendirilen Lippia citriodora, ülkemizde en çok yapraklarından elde edilen limon aroması için tüketilmektedir. Ancak üretimi oldukça sınırlı olmakla birlikte kullanımının giderek yaygınlaşması dolayısıyla bitkinin farklı ekolojilerde yetiştirilebilirliğinin belirlenme gereksinimi ortaya çıkmaktadır. Bu araştırma, Tokat ekolojik koşullarında birim alandaki bitki yoğunluğuna bağlı olarak Lippia citriodora’nın verim ve kalite özelliklerine ışık tutmak ve değişimlerini ortaya koyarak uygun dikim sıklığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tokat-Kazova şartlarında Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arazisinde Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülen araştırmada, bitkinin tohumlarının çok küçük olması nedeniyle 2015 yılında çelikler temin edilmiş ve köklendirilmiş fideler elde edilmiştir. 2016 yılında dikimi yapılan bu bitkide iki farklı sıra arası (40 ve 60 cm) ile üç farklı sıra üzeri (20, 30 ve 40 cm) olmak üzere altı farklı dikim sıklığı incelenmiştir. Ana parsellerde sıra arası, alt parsellerde ise sıra üzeri mesafeler yer almıştır. Araştırmada bitki boyu, dal sayısı, dekara yaş yaprak verimi, dekara kuru yaprak verimi ve uçucu yağ oranları belirlenmiştir. Araştırma sonunda bitki boyu 145,50-162,60 cm, dal sayısı 9,0-13,2 adet/bitki, yaş yaprak verimleri 553,6-786,4 kg/da, kuru yaprak (drog folia) verimleri 83,8-255,1 kg/da, yaprakların uçucu yağ oranları %0,29-0,31 arasında değişmiştir. 2016 yılında bitkiler hasat edildikten sonra kış şartlarına dayanımı incelenmiş fakat Tokat ekolojik koşullarında sert kış şartlarından zarar gördüğü belirlenmiştir. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde, çok yıllık olan bu bitkinin Tokat ekolojik koşullarında ilk yılında tatminkar verimlerin alındığı, dekara kuru yaprak ve uçucu yağ verimi için 60x30 cm dikim sıklığının uygun olduğu ve çok yıllık yetiştiriciliği için ilave çalışmaların yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Lippia citriodora, Dikim sıklığı, Tokat

Determination of Planting Density and Growing Potential of Lippia citriodora L.in Tokat Ecological Conditions

Nowadays, besides being used in folk medicine, Lippia citriodora has been used for many years in many industrial areas such as cosmetics and body care. In our country, most of taken from the leaves are consumed for the aroma of lemon. However, although the production is quite limited, the necessity of determining the cultivation of the plant in different ecologies arises due to its widespread use. This research was carried out in Tokat ecological conditions in order to determine yield and quality characteristics of Lippia citriodora depending on plant density in the unit area. The experiment was conducted in Tokat-Kazova condition in Middle Black Sea Transitional Zone Agricultural Research Institute. The experimental design was Randomized Complete Block Design with three replications. Due to the very small seeds of the plant, in 2015, cuttings were obtained and seedlings were obtained. This plants, which was planted in 2016, six different planting frequencies, two different row spacing (40 and 60 cm) and three different intra-row spacing (20, 30 and 40 cm) were examined. In the research, plant height, number of branches per plant, wet leaf yield per hectare, dry leaf yield per hectare and essential oil ratio were investigated. At the end of the research, plant height 145,50-162,60 cm, number of branches 9,0-13,2 pcs/plant, wet leaf yields 55,36-78,64 kg/ha, dry leaf (drog folia) yields 8,38-25,51 kg/ha, leaves essential oil content of 0.29-0.31% were found. In 2016, after the plants were harvested, the resistance to winter conditions was examined but it was determined that Tokat ecological conditions were damaged because of harsh winter conditions. When the obtained data were evaluated, it was concluded that satisfactory yields were obtained in the first year of Tokat ecological conditions of this perennial plant, the planting frequency of 60x30 cm was suitable for the yield of dry leaves and essential oil per hectare and additional studies were required for perennial cultivation.

Keywords:

Lippia citriodora, Plant density, Tokat,

PDF

___

Amini, F., Asghari, G.R., Talebi, S. M., Askary, M., ShahbaziI, M., 2016. Effect of Environmental Factors on The Ccompounds of The Essential Oil of Lippia citriodora. Bıologıja Vol. 62. No. 3. P. 194–201.
Anonim, 2016. www.imetos/fieldclimated.com
Düzgüneş O., Kesici T., Kavuncu O. ve Gürbüz F., 1987. Araştırma ve Deneme Metodları (İstatistik Metodları). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:1021. Ankara
Katar, D., Katar, N., 2017. Farklı Sıra Aralıklarında Uygulanan Ekim Normlarının Ketenciğin (Camelina sativa L. Crantz) Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 34 (1), 76-85.
Karık, Ü., 2009. Farklı Dikim Aralıklarının Limon Otu (Lippia citriodora L.) Bitkisinde Herba ve Uçucu Yağ Verimi ile Uçucu Yağın Kalite Özelliklerine Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı.
Kızıl, S., Dinç, H., Diraz, E., Tonçer, Ö., Kızıl, M., Karaman, S., (2018). Effects of Different Harvest Periods on Essential Oil Components of Lippia citriodora Kunt under Semi-Arid Climatic Conditions and Biological Activities of Essential Oil. Acta Sci. Pol. Hortorum Cultus, 17 (2), 39–48.
Köse, İ., 2017. Bitki Sıklığının Fesleğende (Ocimum basilicum L.) Herba Verimi ve Uçucu Yağ İçeriğine Etkisi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Mosavi, A.A., 2012. The Optimization of Lemon Verbena (Lippia citriodora) Medicinal Plant. Tissue Culture. International Journal of Agronomy and Plant Production. Vol., 3 (11), 561-565.
Özyılmaz, B., Karataş, R., Koyutürk, Ö., Çınar, O., Yazici, L., Astan, K., Yılmaz, G., 2019. Farklı Dikim Normlarının Lippia citriodora (limonotu)’nın Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisi. TAGEM Sonuç Raporu Yayın No: 185/T-86
Shahhoseini, R., Hosseini, N., Ghorbanpour, M., 2014. Study of Essential Oil Content and Composition of Different Parts of Lemon verbena (Lippia citriodora) Grown in Iran. TEOP 17 (1) pp 120-125.
Ullah, H., Mahmood, A., Ijaz, M., Tradesse, B., Honermeler, B., 2013. Evaluation of Anise (Pimpinella anisum L.) Accessions with Regard to Morphological Characteristics, Fruit Yield, Oil Contents and Composition. Journal of Medicinal Plants Research. Vol. 7(29), pp. 2177-2186.