Bu çalışma, beş adet G. hirsutum L. ve bir adet G. barbadense L. pamuk türlerine ilişkin toplam altı genotipin, çift-melez ıslah yöntemi uyarınca, kırk beş adet çift-melez F1 döl kuşağından oluşturulan populasyonda, verim ve verim unsurlarına ilişkin genetik yapıyı belirleyebilmek; incelenen özellikler yönünden uygun anaçları ve ileride bu konuda yapılabilecek ıslah çalışmalarına yardımcı olabilmek amacıyla 2008-2010 yıllarında, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü deneme alanlarında yürütülmüştür. Çalışmada, oluşturulan populasyonda incelenen koza sayısı ve tek koza kütlü pamuk ağırlığı özelliklerinin yönetiminde, eklemeli ve epistatik (eklemelixeklemeli, eklemelixdominant); çırçır randımanı ve lif verim özelliklerinin yönetiminde, eklemeli, dominant ve epistatik (dominantxdominant ve eklemelixeklemelixeklemeli); kütlü pamuk verimi özelliğinin yönetiminde, eklemeli, dominant ve epistatik (eklemelixdominant) gen etkilerinin etkin olduğu saptanmıştır. Koza sayısı ve kütlü pamuk verimi özellikleri yönünden, Paum-15 ve Stoneville-468; tek koza kütlü pamuk ağırlığı yönünden, Nazilli-84S, Fantom, Delcerro ve Giza-75; çırçır randımanı özelliği yönünden, Stoneville-468 ve Nazilli-84S; lif verim özelliği yönünden, Paum-15, Stoneville-468 ve Nazilli-84S genotiplerin, söz konusu özelliklerin geliştirilmesi için pamuk ıslah çalışmalarında anaç olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

This study has been carried out in 2008-2010 in the trial area of the GAP International Agricultural Research and Training Center of the Ministry of Agriculture and Rural Affairs. The aim of the study is to determine the genetic structure of seed-cotton yield and yield components in the population which created from double cross F1 generation, using the double cross breeding method; to determine the suitable parents according to the seed-cotton yield and yield components and cross combinations, and another purpose of this study is to help the traits breeding researches. According to this study, with respect to the number of bolls per plant and seed cotton weight per boll in the formed population, it can be seen that additive and epistatic gene effects (additivexadditive, additivexdominant); in terms of the lint percentage and lint yield the additive, dominant and epistatic gene effects (dominantxdominant and additivexadditivexadditive); with respect to seed cotton yield, the additive, dominant and epistatic gene effects (additivexdominant) were effective. This study was concluded that the genotypes of the Stoneville-468 and Paum-15 in terms of the traits of the number of bolls per plant and seed cotton yield, genotypes of the Nazilli-84S, Fantom, Delcerro and Giza-75 in terms of the seed cotton weight per boll; genotypes of the Stoneville-468 and Nazilli-84S in terms of lint percentage, genotypes of the Paum-15, Stoneville-468 and Nazilli-84S in terms of the lint yield might be used as a parent in the cotton breeding programs.