DURAN KATAR, Hümeyra YAMAN, İlhan SUBASI, YUSUF ARSLAN

Meryemana dikeni (Silybum marianum (L.) Gaertn.) bitkisi tohumlarına farklı dozlarda gama ısını uygulamasıyla elde edilen M1 bitkilerinin fidelerinin bazı özelliklerinin belirlenmesi

Bu arastırma 2010 yılında Ankara Tarla Bitkileri Merkez Arastırma Enstitüsünde yürütülmüstür. Bu çalısmanın amacı, meryemana dikeni (Silybum marianum (L.) Gaertn.) bitkisinin mutasyon ıslahında kullanılacak olan gama ısınlaması için en etkin dozun belirlenmesidir. Arastırmada, meryemana dikeni bitkisinin tohumlarına uygulanan farklı gama dozlarının (0, 200, 300, 400 ve 500 Gy) olusturdugu M1 bitkilerinin bazı özellikleri incelenmistir. Çalısmamızın sonucunda elde edilen veriler artan gama dozlarının M1 bitkilerinde çıkıs oranı (%), fide kök uzunlugu (cm), fide sürgün uzunlugu (cm), fide yas ve kuru agırlıkları (mg) üzerinde azaltıcı bir etkide bulundugunu göstermistir. Elde edilen sonuçlar incelendiginde, degisen gama dozlarına baglı olarak çıkıs oranının % 34.3-80.0, fide kök uzunlugunun 4.76-6.08 cm, fide sürgün uzunlugunun 6.09-11.00 cm, fide yas agırlıgının 577.66-1164.00 mg ve fide kuru agırlıgının 38.33-82.33 mg arasında degistigi gözlemlenmistir. Arastırma sonuçları dikkate alındıgında, meryemana dikeni bitkisinin mutasyon ıslahı çalısmaları için incelenen dozlardan 200-400 Gy gama ısını dozlarının en etkin doz olabilecegi sonucuna varılmıstır.

Determination of some characteristics of M1 seedling of milk thistle (Silybum marianum (L.) Gaertn.) obtained by treatment of different doses of gama ırradiation

This study was counducted in The Central Research Institute for Field Crops in Ankara in 2010. The aim of this study was to determine the most efficient dose of gamma irradiation for the mutation breeding program of milk thistle (Silybum marianum (L.) Gaertn.). In the research, some characteristics of M1 plants of milk thistle obtained by irradiation of the seeds with different doses of gama rays (0, 200, 300, 400 and 500 Gy) were studied. The result of study showed that emergence rate (%), seedling height, seedling root length, seedling fresh weight and seedling dry weight were decreased by the application of increasing doses of gama irradiation. According to the results of this research, mean values of characters were varied between 34.3-80.0 % in emergence rate, 4.76-6.08 cm in seedling root length (cm), 6.09-11.00 cm in seedling height, 577.66-1164.00 mg in seedling fresh weight and 38.33-82.33 mg in seedling dry weight. From the results of the study, it was concluded that the most efficient doses of gamma rays for mutation breeding program of milk thistle (Silybum marianum (L.) Gaertn.) could be 200-400Gy.

PDF

___

Akıncı, C. ve Baysal, ., 2005. Farklı Dozlarda Gamma Isını Uygulamasının Makarnalık Bugdayda Klorofil Mutasyonları ve Fide Özellikleri Üzerine Etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Cilt II, Sayfa 695-700, Antalya

Baser, ., Bilgin, O., Korkut, Z. K. ve Balkan, A., 2007. Makarnalık Bugdayda Mutasyon Islahı le Kantitatif Karakterlerin Gelistirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi 13 (4) 346- 353.

Baytop, T., 1984. Türkiye de Bitkiler ile Tedavi. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları No:40, İstanbul

Davis, P. H., 1975. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 5. Edinburgh.

Demirezer, L. Ö., Ersöz, T., Saracoglu, . ve Sener, B., 2007. Türkiye de Kullanılan Bitkiler. FFD Monografları. MN Medikal ve Nobel Tıp Kitapevi 1. Baskı.

Düzgünes, O., 1963. Bilimsel Arastırmalarda statistik Prensipleri ve Metotları. A.Ü.Ziraat Fakültesi. zmir Ege Üniversitesi Matbaası.

Gümüsçü, A., Arslan, N. ve Gürbüz, B., 1988. Farklı Ekim Zamanlarının Meryemana Dikeni (Silybum marianum (L.) Gaertn.)nin Verim ve Bazı Özelliklerine Etkisi. Proceeding of XIIth International Symposium on Plant Originated Crude Drugs. Page: 103-106. Ankara, Turkey, May 20-22.

Hatipoglu, R., 1999. ki Adi Fig (Vicia sativa L.) Çesidinde Farklı Dozlarda Gama Isını Uygulamasıyla Elde Edilen M1 Bitkilerinin Bazı Özellikleri Üzerinde Arastırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14 (1) : 61-70.

Kaya, M. D., Bayramin, S., Kayaçetin, F., Katar, D. ve Senay, A., 2009. Aspir (Carthamus tinctorius L.)de Varyasyon Olusturmak Amacıyla Kullanılabilecek Gama (60Co) Dozunun Belirlenmesi Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 4 (2):28-33.

Meriçli, A. H., 1989. laç Hammaddesi Olarak Silybum marianum Flavonolignan ve Flavanoidleri. XIII. Bitkisel laç Hammaddeleri Toplantısı Bildiri Kitabı, Cilt II. Sayfa: 47-54. İstanbul.

Sagel, Z., 1994. Calland ve Mitchel Soya Çesitlerinde Gama Radyasyonu Uygulamasından Sonra ED50 ve LD50 Degerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Arastırma Enstitüsü Dergisi (3):113-129.

Sehirali, S. ve Özgen, M., 1988. Bitki Islahı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 1059. Ders Kitabı: 310. Ankara.

Sehirali, S. ve Özgen, M., 2007. Bitki Islahı (Degistirilmis 3. Baskı) Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 1553. Ders Kitabı: 506. Ankara.

Taner, Y., Besirli, G., Kunter, B. ve Yanmaz, R., 2004. Sarımsakta (Allium sativum L.) Radyasyonla Mutasyon Islahına Yönelik Olarak Etkili Mutasyon Dozunun Belirlenmesi. Bahçe 33 (1-2): 95-99.

Tanker, M. ve Tanker, N., 2003. Farmakognozi Cilt 1. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları No:66. Ankara.