ARİF ŞANLI, TAHSİN KARADOĞAN, HASAN BAYDAR

Doğal Olarak Yetişen Tatlı Rezene (Foeniculum vulgare Mill. var. dulce)’nin Farklı Büyüme ve Gelişme Dönemlerinde Uçucu Yağ Miktarı ile Bileşenlerinin Belirlenmesi

Bu araştırmada, Isparta ili Atabey ilçesinde doğal olarak yetişen tatlı rezene (Foeniculum vulgare Mill. var. dulce) bitkisinde, uçucu yağ içeriği ve uçucu yağ bileşenlerinin büyüme ve gelişme dönemleri süresince farklı bitki kısımlarındaki değişimleri belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen verilere göre; rezenede uçucu yağ içeriği ile uçucu yağ bileşenleri bitki büyüme ve gelişme dönemleri süresince önemli farklılıklar göstermiştir. Tohumlarda en yüksek uçucu yağ içeriği (% 4.95) yeşil olum döneminde, en düşük uçucu yağ içeriği (% 2.32) ise ölü olum döneminde bulunmuştur. Sapların uçucu yağ içeriği büyüme ve gelişme dönemleri süresince çok az bir değişim göstermemiş, % 0.08- 017 arasında değişmiştir. Yaprakların uçucu yağ içeriği ise sapa kalkma döneminden çiçeklenme dönemine doğru % 0.15’den % 0.58’e artış göstermiştir. Tatlı rezene uçucu yağının en önemli bileşenlerinin başta trans-anethol (% 18.93-76.00) olmak üzere fenkhon, estragol ve anisaldehit olduğu, α-pinen, mirsen, limonen, sineol, γ-terpinen, sitronellol ve kafur ise düşük oranlarda bulunduğu tespit edilmiştir. Bitkideki trans-anethol içeriği ilerleyen vejetetaif büyüme dönemleri boyunca genel olarak artış göstermiş, buna karşın tohumlarda trans-anethol içeriği en fazla sarı olum döneminde (% 76.00) saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Rezene, Foeniculum vulgare Mill. var. dulce, büyüme ve gelişme, uçucu yağ

Determination of Essential Oil Content and Composition of Sweet Fennel (Foeniculum vulgare Mill. var. dulce) Growing Naturally During the Growth and Development

This study was carried out to determine the essential oil contents and the essential oil components of sweet fennel growing naturally in Atabey County, Isparta-Turkey. Essential oil contents and components in the parts of plants differed during the growth and development stages. The highest essential oil content was found (4.95 %) in the seeds at early maturing stage. After this stage, essential oil content of the seeds gradually decreased to 2.32% at the maturity stage. There was no important change in the essential oil content of the stems (0.08-0.17 %). The essential oil content of leaves increased from shooting stage (0.15%) to flowering stage (0.58 %). The main component of essential oil was trans-anethole (18.93-76.00 %), and other important components were fenchone, estragol and anisaldehide. α-pinene, myrcene, limonene, cineole, γ-terpinene, citronellol and camphor were present in low levels in sweet fennel oil. Trans-anethole content of the whole plant increased during the vegetative growth and trans-anethole content of the seeds reached the highest amount at the yellow-maturity stage (76.00 %).

Keywords:

Fennel, Foeniculum vulgare Mill. var. dulce, growth and development, essential oil,

PDF

___

Akgül, A. 1986. Türkiye'de yetişen rezenelerin (Foeniculum vulgare Mill.) uçucu yağlarının bileşimi üzerine bir araştırma. Tübitak Doğa Tarım ve Ormancılık Dergisi 10: 301-307.
Arabacı, O., Bayram, E. 2005. Rezenede (Foeniculum vulgare Mill.) farklı ekim zamanı ve tohumluk miktarının verim ve bazı önemli özellikler üzerine etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi 5 – 9 Eylül 2005. Antalya (Araştırma Sunusu, Cilt 1, Sayfa 529 – 534.
Baldrich, A. M., Castano, R. Baluja, R. 1986. Estudio de los aceites esenciales obtenidos de diferentes partes de la planta de hinojo dulce cultivada en Cuba. Revista Cubana de Farmacia, 20: 101-106.
Baydar, H. 2007. Tıbbi, Aromatik ve Keyf Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi. SDÜ Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No:51, Isparta.
Bilia, A.R., Flamini, G., Taglioli, V., Morelli, I., Vincieri, F. 2002. GC-MS analysis of essential oil of some commercial Fennel teas. Food Chemistry, 76: 307-310.
Brand, N. 1993. Hagers Handbuch der Pharmazeutischen Praxis. In: Hansel, Keller, Rimpler and Schneider, Editors, 5, Springer-Verlag, Berlin/Heidelberg. 156–181.
Ceylan, A., 1995. Tıbbi Bitkiler l. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No.312, Bornova, İzmir.
Cavaleiro, C.M.F., Roque, O.L., Proença da Cunha, A. 1993. Contribution for the characterization of Portuguese fennel chemotypes. Journal Essential Oil Reserch, 5: 223-225.
Chingova-Boyadjieva, B. 1969. On the biology of flovoring in perennial fennel and results from hybridization. Plant Science, 6: 49-56.
Conan, J.Y. 1977. Essai de definition d’un lobel bourbon pour qualques huiles essentielles de la reunion, Rivista Ital., 59: 544-549.
Embong, M.B., Hadziyer, D., Molnar, S. 1977. Essential oils from spices grown in Alberta fennel oil (Foeniculum vulgare var. dulce). Can. J. Plant Sci, 57: 829-837.
Falzari, L. M., Menary, R. C., Dragar, V.A. 2006. Optimum stand density for maximum essential oil yield in commercial fennel crops. Hort Science, 41: 646 – 650.
Kandil, M., Ahmed S., Sator C., Schnug, E. 2002. Effect of organic and inorganic fertilisation on fruit and essential oil yield of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) grown in Egypt. In: Proceeding Fachtagung für Heil- und Gewuerzpflanzen Ahrweiler (im Druck)
Katsiotis, S.T. 1988. Study of different parameters influencing the composition of hydrodistilled sweet fennel oil. Flavour Fragrance J., 4: 221-224.
Marotti, M. and Piccaglia, R. 1992. The influence of distillation conditions on the essential oil composition of three varieties of Foeniculum vulgare Mill. Journal of Essential Oil Res., 4: 569-576.
Marotti, M., Dellacecca,V., Piccaglia, R., Giovanelli, E., Palevitch, D., Simon, J.E. 1993. Agronomic and chemical evaluation of three varieties of Foeniculum vulgare Mill. Acta Horticulture, 331: 63-69.
Miura, Y., Ogawa, K., Fukui, H., Tabata, M. 1986. Changes in the essential oil components during the development of fennel plants from somatic embryoids. Planta Medica, 95-96.
Muckensturm, B., Foechterlen, D., Reduron, J. P., Danton, P., Hildenbrand, M. 1997. Phytochemical and chemotaxonomic studies of foeniculum. Biochemical Systematics and Ecology, 25: 353 – 358.
Naves, Y.R., Tucakov, J. 1959. Presences d’anetholes dans les essences de fenouil de Yugoslavie, C.R., Hebd. Seances Acad. Sci., 148: 843-845.
Piccaglia, R., Marotti, M. 1993. Characterization of several aromatic plants grown in northern Italy. Flavour Fragrance Journal, 8: 112-115.
Ravid, U., Petievsky, E., Snir, N. 1983. The volatile components of oleoresins and the essential oils of Foeniculum vulgare in Israel. Journal of Natural Production, 46: 848-851.
Stefanini, M.B., Ming, L.C., Marques, M.O.M., Facanali, R., Meireles, M.A.A., Moura, L. S., Marchese, J. A., Sousa, L.A. 2006. Essential oil constituents of different organs of fennel (Foeniculum vulgare var. vulgare). Rev. Bras. Pl. Med., Botucatu, 8: 193-198.
Tabacchi, R., Garnero, J., Buil, P., Contribution, A. 1977. I’Etude de la composition de I’huile essentielle de fruits d’anis de Turque, Rivista Ital., 59: 544-549.
Tavetkov, R. 1970. Study on the fruit quality of some umbelliferous essential oil plants, Planta Medica, 18: 350-353.
Trenkle, K. 1972. Recent studies on fennel (Foeniculum vulgare Mill.) 2. The volatile oil of the fruit, herbs and roots of fruit-bearing plants. Pharmazie, 27: 319.