Bazı Makarnalık Buğday Genotiplerinin Orta Anadolu Bölgesinin Taban ve Kıraç Arazi Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu araştırma; Ankara ekolojik koşullarında taban ve kıraç arazide 1999-2000 ve 2000-2001 yılları vejetasyon döneminde iki yıl süreyle yürütülmüştür. Araştırmada materyal olarak; 8 makarnalık buğday çeşidi ve iki ıslah hattı kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre ortalama olarak hat ve çeşitlerin tane verimleri 270.8-390.9 kg/da, bin tane ağırlıkları 38.60-47.87 g, ham protein oranı % 13.2-14.2, camsılık % 88.5- % 99.0 ve hektolitre ağırlığı 75.4-79.5 kg arasında değişmiştir. Taban ve kıraç arazide verim yönünden Ç-1252 en yüksek ortalama verime sahip olurken, bunu taban arazide Kızıltan-91 ve Ankara-013 hattı, kıraç arazide ise Ankara-014 hattı ile Kızıltan-91 ve Ankara 98 çeşitleri izlemiştir. Kalite yönünden ise Altın 40/98 makarnalık buğday çeşidi ile Ankara-014 hattı en iyi kalite parametrelerine sahip olmuşlardır.

Anahtar Kelimeler:

Adaptasyon, çeşit, kalite, makarnalık buğday, verim, verim unsurları

Determination of the Yield and Quality Traits of Some Durum Wheat Genotypes Under the Lowland and Aridland Conditions of Central Anatolian Region

This study was carried out for two years under ecological condiditons of Ankara in 1999- 2000 and 2000-2001 growing seasons both in plain and arid soil conditions. In the study 8 durum wheat varieties and 2 durum wheat inbredlines were used. The average values among the durum wheat varieties and inbredlines changed between 270.8-390.9 kg /da for grain yield, 38.60-47.87 g in 1000 kernel weight, 13.2-14.2 % in protein content, 88.5- 99.0 % for vitrousness rate and 75.4-79.5 kg for hectoliter weight value. In terms of grain yield the variety Ç-1252 had the highest yield in both condition, followed by variety Kızıltan-91 and inbrednline Ankara-013 in lowland conditions, and inbredline Ankara-014, variety Kızıltan-91 and Ankara-98 in rainfed conditions. Durum wheat variety Altın 40/98 and inbredline Ankara-014 had the highest values in terms of quality parameters.

Keywords:

Adaptation, durum wheat, quality, variety, yield, yield components,

PDF

___

Akman, Z., Yılmaz, F., Karadoğan, T. ve Çarkçı, K. 1999. Isparta ekolojik koşullarına uygun yüksek verimli buğday çeşit ve hatlarının belirlenmesi. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana, Cilt: 1, Genel ve Tahıllar, 366-371.
Aktan, B., Atlı, A. 1993. Makarnalık buğdaylarda camsılık oranının kaliteye etkisi üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt: 2, sayı:3, sayfa: 1-13. Ankara.
Anonim 2004. FAO Production Year Book 2001. Rome, Italy.
Anonim 2007. Türkiye İstatistik Kurumu. Tarım/Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=45&ust_id=13. Erişim tarihi:13.03.2009
Anonim 2007a. Food and Agriculture Organization. Statistics/Faostat/Prodstat/Crops. http://faostat.fao.org/site/567/default.aspx#ancor. Erişim tarihi:13.03.2009
Atlı, A., Koçak, N., Köksel, H. ve Ercan, R. 1990. Türkiye’de yetiştirilen yerli ve yabancı buğday çeşitlerinin kaliteleri. Türkiye Ziraat Mühendisliği III. Teknik Kongresi, 8-12 Ocak, 1990. S: 272-282. Ankara.
Atlı, A., Koçak, N. ve Aktan, M. 1993. Ülkemiz çevre koşullarının kaliteli makarnalık buğday yetiştirmeye uygunluk yönünden değerlendirilmesi. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran 1993, s. 345-351. Konya.
Aydın, N., Tugay, E., Sakin, M.A., Gökmen, S. 1999. Tokat Kazova koşullarında makarnalık buğday çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, s. 621-625. Konya.
Çölkesen, M., Öktem, A., Eren, N., Yağbasanlar, T., Özkan, H. 1994. Çukurova ve Harran koşullarında uygun ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin saptanması üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi 25-29 Nisan, 18-22, İzmir.
Genç, İ. 1978. Cumhuriyet Buğday Çeşidinde (Triticum aestivum L. em. Thell.) Bitki başına kardeş sayısının verim ve verim unsurlarının etkileri üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Z.F. Yayınları: 127, Bilimsel Araştırma ve İnceleme Tezleri: 21, Adana.
Genç, İ., Yağbasanlar, T., Özkan, H. 1993. Akdeniz İklim kuşağına uygun makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) çeşitlerinin belirlenmesi üzerine araştırma. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu Kitabı, Sayfa: 127-141, Ankara.
Genç, İ., Yağbasanlar, T., Özkan, H., Kılınç, M. 1993a. Seçilmiş bazı makarnalık buğday hatlarının Güneydoğu Anadolu bölgesi sulu koşullarına adaptasyonu üzerinde araştırmalar. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Simpozyumu Kitabı, Sayfa: 261-272, Ankara.
Gökçora, H. 1973. Tarla Bitkileri Islahı ve Tohumluk. A.Ü.Z.F. Yayınları: 490, Ders Kitapları: 164, Ankara.
Hadjichristodoulou, A. 1982. The effect of annual precipation and its distribution on grain yield of dryland cereals. J. Agric. Sci., Cambridge, 99: 261-270.
Hay, R.K.M., Walker, A.J. 1989. An introduction to the physiology of crop yield. Longman Scientific & Technical, John Wiley & Sons Inc., New York.
Kün, E. 1988. Serin İklim Tahılları. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, 1032, Ders Kitabı: 299. Ankara.
Özberk, İ., Özberk, F. 1993. Makarnalık buğdayda verim komponentleri ve verim arasındaki ilişkiler. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu Kitabı, Sayfa: 275-285, Ankara.
Pekin, F., Çakmaklı, Ü. 1987. Bazı Türk ıslah çeşidi durum buğdaylarının kimi teknolojik ve renk özellikleri üzerinde bir araştırma. Türkiye Tahıl Sempozyumu 6-9 Ekim, 527-537. Bursa.
Porceddu, E., Pacucci, G., Perrino, P., Gatta, C.D., Maellaro, I. 1973. Protein content and seed characteristics in populations of Triticum durum grown at three different locations. pp. 217-222. Proc. of the Symp. on Genetics and Breeding Durum Wheat, Univ, di Bari, 14-18 Maggio.
Siddique, K.H.M., Kirby, E.J.M., Perry, M.W. 1989. Ear: stem ratio in old and modern wheat varieties: Relationship with improvement in number of grains per ear and yield. Field Crops Res. 21: 59-78.
Şener, O., Kılınç, M., Yağbasanlar, T., Gözübenli, H., Karadavut, U. 1997. Hatay koşullarında bazı ekmeklik (Triticum aestivum L. em. Thell.) ve makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) çeşit ve hatlarının saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi 22-25 Eylül 1997, Samsun. S: 1-5.
Taşyürek, T., Gökmen, S., Temirkaynak, V., Sakin, M.A. 1999. Sivas-Şarkışla koşullarında buğday, arpa ve tritikalenin verim ve verim unsurları üzerine bir araştırma. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, s. 616-620. Konya.
Uluöz, M. 1965. Buğday, un ve ekmek analiz metotları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No.57, Ege Üniversitesi Matbaası, Bornova.
Uzunlu, V., Bayaner, A. 1993. Dünyada ve Türkiye’de makarnalık buğdayda destekleme politikaları: Genel bir değerlendirme. Sayfa: 33-42. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu, 30 Kasım-3 Aralık 1993, Ankara.
Waddington, S. R., Osmanzai, M., Yoshida, M, Ransom, J. K. 1987. The yield of durum wheats released in Mexico between 1960 and 1984. J. Agric. Sci. Camb. 08: 469-477.
Yurtsever, N., 1984. Tarla Deneme Tekniği. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları. No: 91.