Midyat ve Savur (Mardin) İlçelerinde Doğal Olarak Yetiştirilen Bademlerin Seleksiyonu

Bu çalışma Midyat ve Savur (Mardin) Yörelerinde tohumdan yetişmiş doğal badem populasyonu içerisinde geç çiçeklenen ve üstün nitelikli genotiplerin belirlenmesi amacıyla 2012-2014 yılları arasında yürütülmüştür. Çalışma kapsamında 97 genotip incelenmiştir. Araştırma sonucunda, tartılı derecelendirme yöntemine göre 13 genotip ümitvar seçilmiştir. Ümitvar olarak seçilen genotiplerin, tam çiçeklenme dönemleri 2013 yılında 22-25 Mart tarihleri arasında gerçekleşirken, 2014 yılında 13-16 Mart tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Ümitvar genotiplerin ortalama kabuklu meyve ağırlıkları 3.52 g (47-MRD-28) ile 6.70 g (47-MRD-13) arasında değişmiştir. Ümitvar olarak seçilen 13 genotipin iç badem ağırlıkları 0.80 g (47-MRD-28)-1.26 g (47-MRD-43), iç randımanları %17.51 (47-MRD-54) - %22.63 (47-MRD-28) arasında, kabuk kalınlıkları 2.97 mm(47-MRD-28)-3.79 mm (47-MRD-13), çift iç oranı % 0.00-23.00, ikiz iç oranı %0.00 ve sağlam iç oranları %60.00-100.00 arasında değişmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Badem, Midyat, Savur, seleksiyon, genotip

The Selection of Indigenous Almonds to (P. amygladus L.) Midyat and Savur District

This study was carried out between 2012-2014 with the aim of determining late flowering and high quality genotypes among natural almond population grown in Midyat and Savur (Mardin Province). And Ninety-seven genotypes were examined in this study. In conclusion, 13 genotype were determined promising according to weighted rating method. 2013 and 2014 flowering dates of these promising genotypes are March 22-25 and march 13-16, respectively. Shell weight of promising genotypes ranged between 3.52 g (47-MRD-28) and 6.70 g (47-MRD-13) was determined. Kernel weight of selected 13 promising almonds ranged between 0.80 (47-MRD-28)-1.26 g (47-MRD-43), kernel rate between %17.51 (47-MRD-54) - %22.63 (47-MRD-28), skin thickness 2.97 (47-MRD-28)-3.79 mm (47-MRD-13), double kernel rate between %0.00-23.00, twin kernel rate was %0.00 and safe kernel rate between %60.00-100.00.

Keywords:

Almond, genotype, Midyat, Savur, selection,

PDF

___

Acar, S., 2012.Eğil ve Ergani (Diyarbakır) ilçelerinde Doğal Olarak Yetiştirilen Bademlerin (P. amygladus L.) Seleksiyonu (Yüksek lisans tezi, basılmamış), Yüzüncüyıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Ağlar, E., 2005. Pertek (Tunceli) Yöresi Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyonu, Y.Y.Ü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Van.
Alkan, G., Seferoğlu, H.G., 2014. Bazı Badem Çeşitlerinin Aydın Ekolojisindeki Fenolojik ve Morfolojik Özellikleri. Meyve Bilimi, 1 (2): 38-44.
Asensio, M.C., Sodas I Company, R., 1996. Double kernel in almond: An open question. Nucis, 5, p:8-9.
Aslantaş, R., 1993. Erzincan İli Kemaliye İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (Amygdalus communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 122 s.
Aslantaş, R., Güleryüz, M., (1999). Almond selection in microclimate areas of northeast Anatolia. XI. Grempa Meeting on Pistacios and Almonds, Univ. 1966of Harran, Faculty of Agric.-Pistacio Research and Application Center 1-4 September 1999, Ş.Urfa (Turkey), 91.
Balta, M.F., 2002. Elazığ Merkez ve Ağın İlçesi Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar. Y.Y.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Van, 262 s.
Balta, M.F., Aşkın, M.A., Yarılgaç, T., Kazankaya, A., 2003. Maden ilçesinde doğal olarak yetiştirilen bademlerin meyve özellikleri. Türkiye IV Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Antalya, s: 252-256.
Beyhan, Ö., Şimşek, M., 2007. Kahramanmaraş Merkez İlçe Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Bir Araştırma. Bahçe 36 (1- 2): 11-18. Yalova.
Bostan, S.Z., Cangi, R., Oğuz, H.İ., 1995. Akdamar adası bademlerinin (P. amygdalus L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt I, s: 370-374, Adana.
Çelik, M., Çelik, H., Yanmaz, R., 1995. Bahçe Bitkilerinin Ekolojik İstekleri (Genel Bahçe Bitkileri, Bölüm 4). Ankara Ün. Ziraat Fakültesi Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yay. No:4, Ankara, s: 65-106. FAO, 2013. http://faostat3.fao.org/browse/Q/QC/E (Erişim Tarihi: 06.09.2016)
Dicenta, F., Egea, J., Berenguer, T., 1999. Five years of observations of the GREMPA almond collection in Cebas-CSIC, (Murcia, Spain). XI Grempa Meeting on Pistacios and Almonds, Univ. of Harran, Faculty of Agric.-Pistacio Research and Application Center 1-4 September 1999, Ş.Urfa (Turkey), 96.
Dicenta, F., Gusano, M.G., Ortega, E., Gomez, P.M., 2005. The possibilities of early selection of late-flowering almonds as a function of seed germination or leafing time of seedlings. Plant Breeding, 124, p: 305-309
Dokuzoğuz, M., Gülcan, R., 1973. Ege Bölgesi Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı ve Seçilmiş Tiplerin Adaptasyonu Üzerine Araştırmalar. Tübitak, Toag Yayınları, No: 22, Ankara, 28.
Dokuzoğuz, M., Gülcan, R., 1979. Badem Yetiştiriciliği ve Sorunları.Tübitak Yayınlan
Dokuzoğuz, M., Gülcan, R., Atila, A., 1968. Ege Bölgesi Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınlan No: 148, İzmir, 39s.
Egea, J., Dicenta, F., Berenguer, T., Garcia, J.E., 2000. Antoneta and Marta almonds. Hortscince, 35(1), p: 1358-1359.
Faostat, 2014. FaoStat: Statistics Database, http://faostat.fao.or2. Food and Agriculture Organization of the United Nation. Rome, Italy. Erişim Tarihi: 23.04.2014
Gerçekçioğlu, R., Güneş, M., 1999. A research on improvement of almond (P. amygdalus L.) by selection of wild plants grown in Tokat central district. XI. Grempa Meeting on Pistacios and Almonds, Univ. of Harran, Faculty of Agric.-Pistacio Research and Application Center 1-4 September 1999, Ş.Urfa (Turkey), 43.
Gradziel, T. M., P. Martinez-Gomez, F. Dicenta and D.E. Kester, 2001. The Utilization of Related Prunus Species for Almond Variety Improvement. Journal American Pomological Society 55(2): 100-108.
Grassely, C., 1994. Almond Breeding in Different Countries. Nucis 2: 2-3.
Gülcan, R., 1976a. Badem çiçek organlarında morfolojik bir araştırma. Ege Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(3), s: 361-377.
Gülcan, R., 1976b. Seçilmiş Badem Tipleri Üzerinde Fizyolojik ve Morfolojik Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:3l0, İzmir 72s.
Gülsoy, E., Balta, F., 2014. Aydın ili Yenipazar, Bozdoğan ve Karacasu ilçeleri badem (Prunus amygdalus Batch) seleksiyonu: Pomolojik özellikler. Akademik Ziraat Dergisi 3(2):61-68.
http://www. mardintarim. gov. tr/yages/istatistik. vhv Eri sim Tarihi: 29.04.2014
Kalyoncu, İ.H., 1990. Konya Apa Baraj Gölü Çevresinde Yetiştirilen Üstün Özellikli Badem (Prunus amygdalus E.) Tiplerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Seleksiyon Çalışması, (yüksek lisans tezi, basılmamış), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 69s.
Karadeniz, T., Erman, P., 1996. Siirt’te yetiştirilen bademlerin (Amygdalus communis L.) seleksiyonu. I. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, 10-11 Ocak, O M U. Ziraat Fakültesi, Samsun, s: 324-331.
Kaşka, N., Küden, A. B., Küden, A., 1993. Türkiye’nin Çeşitli Bölgelerinden Seçilmiş Badem Tiplerinin Adana Ekolojik Koşullarına Adaptasyonu Üzerinde Çalışmalar. Doğa Bilimleri Dergisi 17(1):97-109.
Kaşka, N., Küden, A.B., Küden, A., 1998. Performances of some local and foreign almond cultivars in South East Anatolia. Advanced Course. Production and Economics of Nut Corps. 18-29 May 1998, Adana, p: 1-5.
Kester, D. E., Asay, R., 1975. Almonds. In J. Janick and J.N. Moore (Eds). Advances in Fruit Breeding. Purdue Unix. Press, Lafayette, Indiana, 387- 419.
Kester, D.E., Asay. R., 1975. Almonds. Advances in Fruit Breeding (ed. J.Janick, J.N. More). Purdue Universty Press; Westlafayette, lndiana, p: 623.
Kester, D.E., Gradziel, T.M., 1996. Almonds. Fruit Breeding. In J. Janick and J.N.Moore (Eds). John Wiley&Sons, Inc. ISBN 0-471-12669-1, Volume III, p: 1- 240. Özbek, S.,1978. Özel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Pistacio Research and Application Center 1-4 September 1999, Ş.Urfa (Turkey), p: 129-134.
Socias I Company, R., Felipe, A.J., Aparisi, J.G., 1999. Genetics of late blooming in almond. Acta Horticulturae 484, p: 261-265.
Socias I Company, R., Felipe, AJ. 2000. Three new self-compatible almond cultivars from zaragoza. Nucis 9, p: 15-17
Socias I Company, R.; Kodad, O.; Alonso, J. M.; Felipe, A. J. 2009. G-2-25, a new self¬compatible and late-blooming almond selection. Acta Horticulturae 814( 1) p: 329- 332
TUIK, 2015. http://www.tuik.gov.tr/VeriTabanlari.do? ust_id =111&vt_id=36
Yeşilkaynak, B., 2000. Değişik Kökenli Badem Çeşitlerinin Kahramanmaraş Ekolojik Koşullarında Büyüme, Gelişme ve Meyve Verme Durumlarının Saptanması Üzerine Bir Araştırma (yüksek lisans tezi, basılmamış), KS.Ü. Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Yıldırım, A.N., 2007, İsparta Yöresi Bademlerinin (P. Amygdalus L) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Bir Araştırma (yüksek lisans tezi, basılmamış) A.D.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.