Adıyaman Merkez İlçede Yetiştirilen Yerel Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Tanımlanması

Bu araştırma, Adıyaman Merkez İlçede yetiştirilen üzüm çeşitlerinin ampelografik özelliklerini belirlemek amacıyla, 2014-2015 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. Çeşitlerin ampelografik özellikleri “Uluslararası Bitki Gen Kaynakları Merkezi” (IBPGR) tarafından oluşturulan “Üzüm Tanımlayıcıları” metoduna göre belirlenmiştir. Araştırma sonunda, Adıyaman yöresinde yetiştirilen 19 üzüm çeşidinin Vitis vinifera L. türüne ait oldukları belirlenmiştir. Tane kabuk renginin 12 çeşitte ‘yeşil sarı’, beş çeşitte ‘koyu kırmızı siyah’, Kırmızı Sofralık ve Sorik çeşitlerinde ise ‘kırmızı’ olduğu tespit edilmiştir. İncelenen çeşitlerde, ortalama salkım büyüklüğü 118.6-291.78 cm², ortalama salkım ağırlığı 123.09-710.91 g, ortalama tane ağırlığı 2.05-6.21 g, omca başına ortalama verim 4.10-7.84 kg, suda çözünür kuru madde (SÇKM) %10.5-26 ve titre edilebilir asit 3.29-4.46 g/l arasında saptanmıştır. Çiçek yapısının 16 çeşitte ‘erdişi’, Zerik, Hönüsü ve Bozgolik çeşitlerinde ise ‘morfolojik erdişi fizyolojik dişi’ olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Adıyaman, Ampelografi, Tanımlama, Türkiye, Üzüm çeşitleri

Ampelographic Description of Local Grape Varieties Grown in Adıyaman Province

In order to determine the ampelographic characters of grape cultivars grown in Adıyaman province, this research was carried out during 2014 and 2015. Ampelographic characters of varieties were identified according to “Grape Descriptors” of IBPGR (International Board for Plant Genetic Resources). In the 19 grape varieties grown in Adıyaman province belonging to species of Vitis vinifera L., berry skin colour was identified as ‘green yellow’ in 12 varieties, ‘dark red-black’ in 5 varieties, and ‘red’ in Kırmızı Sofralık and Sorik variety. The varieties had averagely 118.6-291.78 cm² bunch size, 123.09-710.91 g bunch weight, 2.05-6.21 g berry weight, 4.10-7.84 kg yield per vine, 10.5-26.0% soluble solids content and 3.29-4.46 g L-1 titretable acidity. In addition, flower type was ‘hermaphrodite’ in 16 varieties, ‘female with reflexed stamens’ in Zerik, Hönüsü and Bozgolik varieties.

Keywords:

Adiyaman, Ampelography, Characterization, Turkey, Grape varieties,

PDF

___

Ağaoğlu YS, Çelik H, Çelik M, Fidan Y, Gülşen Y, Günay A, Halloran N, Köksal Ġ, Yanmaz R (1995). Genel Bahçe Bitkileri. AÜ, Ziraat Fakültesi, Eğitim Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, Yayın No: 4, Ankara, 387.
Akkurt M (1997). Meram (Konya) İlçesi Bağcılığı ve Yörede Yetişen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar (Yüksek Lisans tezi). AÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aktepe N (1994). Kalecik İlçesi Bağcılığı ve Yörede Yetişen Üzüm Çeşitlerin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar (Yüksek Lisans tezi). AÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Altın H (1991). Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma Bağında Yetiştirilen Bazı Üzüm Çeşitlerinde Ampelografik Özelliklerin ve Fenolojik Safhaların Belirlenmesi Üzerinde Bir Araştırma (Yüksek Lisans tezi). ÇÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Anonim (1983). Descriptor for Grape. IBPGR Secretariat, Roma, 93.
Anonim (2010a) Bitki Genetik Kaynaklarının Korunması ve Kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi. 11-15 Ocak 2010. Ankara.
Anonim (2010b). The Second Report on The State of The World’s Plant Genetic Resources For Food and Agriculture. FAO, Rome.
Asensio ML, Valdes E, Cabello F (2002). Characterisation of Some Spanish White Grapevine Cultivars by Morphology and Amino Acid Analysis. Scientia Horticulturae 93: 289–299.
Bacilieri, R, Maghradze D, Grando S, Pejic I, Maul E, Munoz, G, Eiras-Dias J, Schneider A, Boselli M, This P. (2010). Conservation, Characterisation and Management of Grapevine Genetic Resources: European Project grape gen 06. 33rd World Congress of Vine and Wine,Tbilisi, Georgia,1-13.
Barış C, Gürnil K (1991). Üzüm Çeşitlerinde (Vitis vinifera) Çekirdeksizliğin Kalıtımı. Bahçe 20 (1–2): 87–100.
Binay Y. (2013). Bazı Yöresel Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
Casanova1 J, Mozas P, Ortiz JM. (2011). Ampelography and Microsatellite DNA Analysis of Autochthonous and Endangered Grapevine Cultivars in The Province of Huesca (Spain). Spanish Journal of Agricultural Research, 9 (3): 790-800.
Çelik H. (1990). Kastamonu İli Bağcılık Durumu ve Burada Yetiştirilen Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar (yüksek lisans tezi). 19 MÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Çelik H, Karanis C. (1998). Amasya’da Yetiştirilen Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. 4. Bağcılık Sempozyumu Bildirileri. 20–23 Ekim 1998, Yalova. 357–361.
Çelik H, Köse B, Cangi R (2008). Determination of Fox Grape Genotypes (Vitis labrusca L.) Grown in Northeastern Anatolia. Hort. Sci (PRAGUE) 35(4): 162–170.
Çoban H, Küey E. (2006). Manisa’da (Yuntdağı) Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Ege Üniv. Ziraat Fak. Dergisi. 43(2): 41–52.
Demir İ. (1987). Ankara Şartlarında Yetiştirilen Yabancı Kökenli Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar (yüksek lisans tezi). AÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dilli Y. (1997). Harran Ovası Koşullarında Yetiştirilen Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Nitelikleri İle Verim ve Kalite Unsurlarının Belirlenmesi Üzerinde Bir Araştırma (yüksek lisans tezi). HÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
Diri A. (1996). Sungurlu Bağcılığı ve Yörede Yetişen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özellikleri (yüksek lisans tezi). AÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ecevit FM, Kelen M. (1999). Isparta (Atabey)’da Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23: 511–518.
Eker Ö. (2015). Ekşi Kara ve Gök Üzüm (Vitis vinifera L.) Çeşitlerinin Ampelografik Özellikleri (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Eren F. (2012). Gemerek (Sivas) Yöresinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Fidan Y. (1985). Özel Bağcılık. AÜ, Ziraat Fakültesi, Yayın No: 930, Ankara. 401.
Gider S (1995). Kalecik Karası Üzüm Çeşidinin Klon Seleksiyonuyla Elde Edilmiş Klonlarının Ankara Koşullarında Ampelografik Özelliklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma (Doktora tezi). AÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gonzalez AS, Massera F, Moscosol D, Hinrichsen P, Montenegrol G, Laucou V, Lacombe T, Boursiquot JM, Pszczólkowski P. (2016). Identification and Characterization of Original Grapevine Cultivar (Vitis vinifera) Found in Chile. Cien. Inv. Agr. 43(2):21-31.
Güleryüz M, Köse C. (2003). Olur (Erzurum) İlçesinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özellikleri. Atatürk Üniv., Ziraat Fakültesi Dergisi, 34 (3): 205-209.
Güler B. (2007). Pervari (Siirt) Yöresinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma (yüksek lisans tezi). YYÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Gürsöz S. (1993). GAP Alanına Giren Güneydoğu Anadolu Bölgesi Bağcılığı ve Özellikle Şanlıurfa İlinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Nitelikleri İle Verim ve Kalite Unsurlarının Belirlenmesi Üzerinde Bir Araştırma (doktora tezi). ÇÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Kaplan N (1994). Diyarbakır ve Mardin İllerinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma (Doktora tezi). AÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Kara Z (1990). Tokat Yöresinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar (Doktora tezi). AÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kara Z, Beyoğlu N. (1995). Konya İli Beyşehir Yöresinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma. 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. 3–6 Ekim 1995, Adana. Cilt 2: 519–523.
Karataş H, Değirmenci D, Velasco R, Vezzulli S, Bodur Ç, Ağaoğlu YS (2007) Microsatellite Fingerprinting of Homonymous Grapevine (Vitis vinifera L.) Varieties in Neighboring Regions of South-East Turkey. Scientia Horticulturae, 114(3), 164-169.
Kılıç MF (2009). Gevaş (Van) Yöresinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma (Yüksek Lisans tezi). YYÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Küçükhaskul A (1996). Safranbolu Bağcılığı ve Yörede Yetişen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans tezi). AÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Maul E. (2008). Status of The European Vitis Database. Report of A Working Group on Vitis, Biodiversity International, 25-34.
Mdınaradze I, Abashıdze E, Chıpashvılı R, Vashakıdze L, Maghradze D. (2015). Ampelographic Study of Vitis vinifera L. Varieties Maintained in Shida Kartli (Georgia). Vitis 54 (Special Issue), 125–126.
Morton LT (1979). A Practical Ampelography (Translated and Adapted From P. Galet). Cornel University Pres, Ithaca and London, 248.
Odabaş F, Köse B, Çelik H (2002). Amasya İli Merzifon İlçesinde Yetiştirilen Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. V. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu, 5–9 Ekim 2002, Nevşehir, 366–371.
Oraman MN. (1972). Bağcılık Tekniği II. AÜ, Ziraat Fak., Yayın No: 470, Ankara. 402.
Pejıc I, Maletıc E. (2010). Conservation Evaluation and Revitalization of Native Grapevine Varieties in Croatia. Mitteilungen klosterneuburg, 60: 363-368.