TÜRKİYE’DE EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYE ETKİSİ: 1999-2017
Küreselleşen dünyada büyük bir önem arz eden eğitim ve sağlık, yarıkamusal bir hizmet olarak hem bireylere hem de topluma önemli ölçüde pozitifetkiler sağlamaktadır. Eğitim ülkelerin ilerlemesine, refahına, ekonomik vesosyal gelişmişlik düzeyine katkıda bulunan en önemli faktörlerden biridir.Aynı şekilde sağlığın büyük bir önem taşıdığı bu çağda sağlıklı bir toplumunüretici olduğu her zaman görülmüş ve buda sağlığa yapılacak harcamalarınönemini göstermektedir. Eğitimli bir toplumun, sağlıklı bir yaşam sürdüğü vesağlıklı bir toplumun üretken olup ekonomik kalkınmaya katkı sağladığıgerçeği sağlık, eğitim ve ekonominin ilişkisini özetler niteliktedir. Buçalışmanın amacı, Türkiye'de yapılan eğitim ve sağlık harcamaların ekonomikbüyümeye yüzdelik artış ve azalış etkisini analiz etmektir. Bu amaçdoğrultusunda, Türkiye’de 1999-2017 yılları arasında sağlık ve eğitimeyapılan harcamaların ekonomik büyümeye etkisi analiz edildi. Modelde EnKüçük Kareler (EKK) yöntemi kullanılarak, EKK varsayımı olan normallik veotokorelasyon testleri yapıldı. Analiz gereği birim kök testi yapılıp kısa dönemGranger nedensellik testi yapıldı. Nedensellik analizinden sonra modelkurulup sonuçlar değerlendirildi. Modelde, EKK yöntemi kullanılarakekonomik büyüme bağımlı değişken, sağlık ve eğitim harcamaları bağımsızdeğişken olarak ele alındı. Kurulan modelin analizinde, F testi ve ??2 testikullanılarak model analizi yapıldı. Ayrıca parametrelere ait olasılık değerleriile parametrelere ait anlamlılık testleri yapılarak sonuçlar değerlendirildi.
___
- Afzal, M., Farooq, M. S., Ahmad, H. K., Begum, I., Quddus, M. A.
(2010). Relationship Between School Education and Economic
Growth in Pakistan: ARDL Bounds Testing Approach To
Cointegration. Pakistan Economic and Social Review, 48(1),
39-60.
Ayrangöl, Z., Tekdere, M. (2014). Türkiye ve OECD Ülkelerinde
Yapılan Eğitim Harcamalarının Karşılaştırmalı Analizi. EUL
Journal of Social Sciences (V:II) LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi,
1-30.
Başar, S., Künü, S., Bozma, G. (2016). Eğitim ve Sağlık
Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye
Üzerine Bir Uygulama. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, Sayı:10, 189-204.
Baykal, Ö. (2006). 1980 Sonrası Türkiye’de Kamusal Eğitim
Harcamalarının Analizi (1980-2003). (Yayınlanmış Yüksek
Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Adana, 1-122.
Çakmak, E., Gümüş, S. (2005). Türkiye’de Beşeri Sermaye ve
Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analizi (1960-2002).
Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60-1, 59-72.
Çalışkan, Ş. (2007). Eğitimin Getirisi (Uşak İli Örneği). Süleyman
Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(2), 235-252.
Çalışkan, Ş., Karabacak, M., Meçik, O. (2013). Türkiye’de Eğitim-
Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1923-2011 (Kantitatif Bir
Yaklaşım). Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 21, ss. 29-
48.
Çetin, M., Ecevit, E. (2010). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme
Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Panel
Regresyon Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11 (2), 166-
182.
Davies, J. (2003). Empirical Evidence on Human Capital Externalities.
EPRI Working Paper Series, Working Paper, 1-32.
Erdoğdu, M. (2001). Kamusal Niteliği Bağlamında Türkiye ve Güney
Kore’de Eğitimin Finansmanı. Türkiye’de 1980 Sonrası Mali
Politikalar – 16. Türkiye Maliye Sempozyumu, Celal Bayar
Üniversitesi, Antalya.
Gyimah-Brempong, K., Wilson, M. (2004). Health Human Capital And
Economic Growth In Sub-Saharan African And OECD
Countries. The Quarterly Review of Economics And Finance,
44, 296–320.
Hoşgörür, V., Gezgin, G. (2005). Ekonomik ve Sosyal Kalkınmada
Eğitim. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
2(2).
Karagül, M. (2002). Beşeri Sermayenin İktisadi Gelişmedeki Rolü ve
Türkiye Boyutu. Ankara: Anıt Matbaa, Afyon Kocatepe
Üniversitesi Yayınları, Yayın no: 37.
Lusting, N. (2004). Investing in Health for Economic Development.
Report By The Mexican Commission On Macroeconomics And
Health, 1st Edition, Mexico. 1-60.
Mazgit, İ. (2002). Bilgi Toplumu ve Sağlığın Artan Önemi. I. Ulusal
Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, (Hereke-Kocaeli), 405-
415.
Milli Eğitim Bakanlığı (2016), 2017 Yılı Bütçe Sunuşu.
https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys
dosyalar/2016_12/13031405_2017_genel_kurul_matbaa_hali_
09_12_2016.pdf, (Erişim tarihi: 01/12/2017).
Mushkin, S.J. (1962). Health As An Investment. Journal of Political
Economy, 70, 129-157. ss. OECD (1998). Human capital
investment: an international comparison, Paris: OECD.
Mutlu, A. (2006). Eğitim ve Sağlık Hizmetlerinin Desantralizasyonu.
Mali Yerelleşme: Teori ve Uygulama Üzerine Yazılar. Güncel
Yayıncılık, 1, İstanbul.
Mutluer, K., Öner, E., Kesik, A. (2010). Teori ve Uygulamada Kamu
Maliyesi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı,
İstanbul.
Öztek, Z. (2001). Türkiye’de Sağlık Hizmetleri. Yeni Türkiye Dergisi,
Sağlık Özel Sayısı 1, Yıl 7, Sayı 39.
Öztürk, N. (2005). İktisadi Kalkınmada Eğitimin Rolü. Sosyo-Ekonomi
Dergisi, 2005-1, 27-44.
Söyler, İ. (2008), Eğitim Hizmetleri Bağlamında Vakıf
Üniversitelerinin Finansal ve Vergisel Sorunları. Maliye
Dergisi, Sayı: 154, 52-76.
Şener, O. (1987). Eğitim Ekonomisinin Temel İlkeleri. III. Türkiye
Maliye Eğitimi Sempozyumu, 5-22.
Taban, S. (2006). Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki
Nedensellik İlişkisi. Sosyo Ekonomi, 2(4): 31-46.
Tıraşoğlu, M., Yıldırım, B. (2012). Yapısal Kırılma Durumunda Sağlık
Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye üzerine
bir uygulama. Electronic Journal of Vocational Colleges, 111-
117.
Tokgöz, E. (1981). Sosyal Gelişmede Sağlık. Türkiye İkinci İktisat
Kongresi Sosyal Gelişme ve İstihdam Komisyonu Tebliğleri,
DPT Yayınları, Yayın No: 1783.
Türkmen, F. (2002). Eğitimin Ekonomik ve Sosyal Faydaları ve
Türkiye’de Eğitim Ekonomik Büyüme İlişkisinin
Araştırılması. Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel
Müdürlüğü, DPT-Uzmanlık Tezleri: 2655, 1-114.
Türkiye İstatistik Kurumu (2017). Konularına Göre İstatistikler,
http://www.tuik. gov. tr /UstMenu.do?metod=kategorist,
(Erişim tarihi: 01/12/2017).