GÖLLERDE SEVİYE DEĞİŞİMLERİ VE NEDENLERİ: VAN GÖLÜ ÖRNEĞİ

Göl seviyelerinde zaman içinde gerek doğal gerekse beşeri kökenli nedenlerden dolayı önemli değişimler yaşanmaktadır. Özellikle son yıllarda etkisini giderek daha çok hissetiğimiz küresel ısınma neticesinde göllerdeki seviye değişimleri daha fazla önem arz etmeye başlamıştır. Yağış, sıcaklık, buharlaşma gibi çeşitli iklim elemanları, genellikle hava basıncı ve rüzgarların neden olduğu seş olayı, akarsular, yer altı suları, tektonik hareketler gibi birçok doğal faktör önemli boyutlarda göl yüzü oynamalarına yol açmaktadır. Aynı zamanda göllerden sulama amaçlı faydalanma başta olmak üzere antropojenik etkiler de seviye değişimlerinde etkili olan önemli faktörlerdendir. Ülkemizdeki göl seviyelerinde de doğal ve beşeri kökenli birçok faktöre bağlı olarak salınımlar meydana gelmektedir. Alan itibariyle ülkemizde ilk sırada yer alan ve Nemrut Volkanı'nın Kuvaterner'deki faaliyetleri ile günümüzdeki şeklini alan Van Gölü'nde oluşumundan günümüze önemli seviye değişimleri yaşanmıştır. Yapılan literatür çalışması neticesinde bu değişimlerin birçok nedene bağlandığı görülmüştür. Bu çalışmada çeşitli kurumlardan temin ettiğimiz iklim verileri ve seviye ölçüm verileri kullanılarak gölün asıl seviye değişim nedeninin ne olabileceğine dair bir görüş ortaya konulmaya çalışılmıştır.

___

  • Akköprü, E. (2011). Van Gölü'nün Güneybatı Kısmında Jeomorfolojik Araştırmalar (Tatvan-Göllü). Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul. Ardel, A. (1944). Van Gölü. Van Üniversite Haftasından Ayrı Basım. Atalay, İ. (1989). Pleistosen Sonu ve Holosen Başlarında Anadolu'nun Paleocoğrafya Şartlarına Genel Bir Bakış. Coğrafya Araştırmaları (Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu Yayını), 7-18. Ataol, M. (2010). Burdur Gölü'nde Seviye Değişimleri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 77-92. Bahadır, M. (2012). Kovada Gölü'ndeki Seviye Değişimlerinin İstatistiksel Analizi. İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Tusrkish or Turkic, Volume:7/3. Bahadır, M. (2013). Akşehir Gölü'nde Alansal Değişimlerin Uzaktan Algılama Teknikleri ile Belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı:28. Batur, E. (1996, Ocak). Van Gölü'nün Su Bütçesi ve Havza İklimi. İstanbul: İstanbul Tenik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bayazıt, M., Cığızoğlu, H. K., & Önöz, B. (2002). Türkiye Akarsularında Trend Analizi. Türkiye Mühendislik Haberleri, 4-6. Büyükyıldız, M., & Yılmaz, V. (2011). Türkiye'deki Bazı Göllerin Su Seviyesindeki Değişimlerin İncelenmesi. e-Journal of New World Sciences Academy, 1061-1073. Cengiz, T. M., & Kahya, E. (2006). Türkiye Göl Su Seviyelerinin Eğilim ve Harmonik Analizi. İstanbul Teknik Üniversitesi Dergisi/d, Cilt:5, Sayı:3. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü. (2014). Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı (2014-2018). Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Deniz, O., & Doğu, A. F. (2004). Van Gölü Kıyılarındaki Doğal Plajlar ve Onları Tehdit Eden Unsurlar. I. Van Gölü Havzası Sempozyumu. Van: T.C. Van Valiliği vd. Düzen, H. (2011). Van Gölü Su Seviye Değişimlerine Hidrojeolojik Yaklaşım. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. E., Lahn. (1951). Bazı Türkiye Göllerinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi Hakkında. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 118-126. Erinç, S. (1953). Doğu Anadolu Coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. Erol, F. (1996). Van Gölü Seviye Değişimlerine Matematik Model Yaklaşımı. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Görmüş, M., Uysal, K., & Uysal, A. (2010). Eğirdir Gölü Kıyıları ve Kıyı Kenar Çizgisi Problemi. SDÜ Geo Dergisi, Yıl:1, Sayı:2, 42-53. Gülersoy, A. E. (2013). Marmara Gölü Yakın Çevresi'ndeki Arazi Kullanım Faaliyetlerinin Zamansal Değişim i(1975-2011) ve Göl Ekosistemine Etkileri. Türk Coğrafya Dergisi, 31-44. Gürbüz, O. (1994). Van Gölü Çevresi'nin Coğrafyası (Beşeri ve İktisadi Coğrafya Açısından). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi. GÜREL, N. (1995, Haziran). Van Gölü Su Seviyesi Değişimi ve Arazi Kullanımına Jeomorfolojik Yaklaşımlar. Van Gölü'nün Seviyesinin Yükselmesi, Nedenleri, Etkileri ve Çözüm Yolları Sempozyumu (s. 40-49). Van: T.C. Van Valiliği. Gürer, İ., & Yıldız, D. (1996). Van Gölü'ndeki Ani Seviye Değişimlerini İnceleme Raporu. Ankara: TMMOBİnşaat Mühenisleri Odası. Heidorn, K. C. (2016). Sıeches On The Great Lakes, http://geo.msu.edu/extra/geogmich/-seiches.htm, Erişim:11 Ekim 2016 Ichinose, G. A., & Anderson, J. G. (2000). The Potantial Hazard From Tsunami and Seiche Waves Generated By Large Eartquakes Within Lake Tahoe, California-Nevada. Geophysical Research Letters, Cilt:20, Sayı:10, 1-4. İzbırak, R. (1990). Sular Coğrafyası. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Kadıoğlu, M. (1995, Haziran). Van Gölü'nde Su Seviye Yükselmesinin Meteorolojik Faktörler İle Olan İlgisi. N. Türkelli içinde, Van Gölü'nün Su Seviyesinin Yükselmesi Nedenleri, Etkileri ve Çözüm Yolları Sempozyumu. Van, Van, Türkiye: T.C. Van Valiliği. Kahya, E., & Kalaycı, S. (2004). Trend Analysis of Streamflow in Turkey. Journal of Hidrology, 128-144. Kaynak, U. (1995, Haziran). Van Gölü Yükseliminin Düşük Hız Kanalı Bağlantısı ve Problemin Çözümü. N. Türkelli içinde, Van Gölü'nün Su Seviyesinin Yükselmesi Nedenleri, Etkileri ve Çözüm Yolları Sempozyumu (s. 130). Van, Van, Türkiye: T.C. Van Valiliği. Kempe, S., Landmann, G., & Müller, G. (2002). A Floating Varve Chronology From The Last Glacial Maximum Terrace of Lake Van/Turkey. Zeitschrift für Geomorphologie, 97-114. Lahn, E. (1948). Türkiye Göllerinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi Hakkında Bir Etüt. Ankara: M.T.A. Yayınları, No:12. Maden, T. E. (2013). İran'ın Urmiye Gölü Sorunu. Ortadoğu Analiz, 98-103. N., Pickarski. (2013, Aralık). Vegetation and Climate History During The Last Glacial-İnterglacial Cycle At Lake Van, Eastern Anatolia. Doktora Tezi. Bonn, Almanya. Özdemir, H., Konyar, H., Ayman, İ., & Avcı, C. (2013). Holosen'deki Van Gölü Seviye Değişimleri ile Arkeolojik Bulguların Karşılaştırılması. İnternational Journal Of Human Sciences, 959-991. Rabinovich, A. (2009). Seichesn and Harbor Oscillations. Y. C. Kim içinde, Handbook of Coastal and Ocean Engineering (s. 193-231). Singapur: World Scientific Publishing. Reimer, A., Landmann, G., & Kempe, S. (2009). Lake Van, Eastern Anatolia, Hydrochemistry and History. Aquatic Geochemistry, 195-222. Sezen, S. G. (1996, Ocak). Van Gölü'nde Su Seviye Değişimleri ile Yağışlar Arasındaki İlişkinin Tespiiti. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Synnott, M. (2015). Aral Gölü'nün Suçu Ne? National Geographic(Haziran Sayısı). Tuna, A. (1995). Van Gölü'nden Enerji Üretimi. Van Gölü'nün Su Seviyesinin Yükselmesi, Nedenleri, Etkileri ve Çözüm Yolları Sempozyumu (s. 129-135). Van: T.C. Van Valiliği. Wick, L., Lemcke, G., & Sturm, M. (2003). Evidence of Lateglacial and Holocene Cimatic Change and Human Impact in Eastern Anatolia:High-resolution Pollen, Charcoal, Isotopic and Geochemical Records From the Laminated Sediments of Lake Van, Turkey. The Holocene, 665-675.Yararlanılan İnternet Kaynakları www.wikipedia.com: https://en.wikipedia.org/wiki/Seiche, Erişim: 13 Ekim 2016 http://www.islandnet.com/~see/weather/almanac/arc2004/alm04jun.htm, Erişim: 13 Ekim 2016