AŞİRETLER ARASI ÇATIŞMA VE YAĞMALAMA KÜLTÜRÜ: RİŞVAN AŞİRETİ ÖRNEĞİ

Aşiretler; askeri, siyasi ve ekonomik olarak örgütlenmiş alt birimlerdir. Günümüz aşiret yapısında bu teşkilatlanmanın bittiğini ve bu görevleri devlete bıraktıkları görülmektedir. Buna mukabil kendine has gelenek ve görenekleri olan bu yapılar duygusal anlamda birlikteliklerini devam ettirmektedirler. Aşiret yapılarının başında genellikle yaşça en büyük ve aklı başında biri bulunur; bazı aşiretlerde ise aşiretin iç ve dış işlerine farklı kişiler bakarlar. Aşiretler zamanla mezraların yeterli olmaması veya iç çekişmelerden dolayı bölünürler. Herhangi bir coğrafi bölgenin aşirete yetmemesi durumunda aşiretin belli bir bölümü yeni bir mezra bulup oraya göç ederek yeni bir aşiretin oluşmasına zemin hazırlar. Aşiretten ayrılma ve yeni bir mezra bulmanın da bazen çatışmalara yol açtığı bilinmektedir. Bazı küçük aşiretler bu durumu göze alamazlar ve güçlü olan bir aşirete kendi aşiretlerini ilhak ederek hayatlarını idame ettirmeye çalışırlar. Aşiretler arası çatışmalara yol açan temel etkenlerden birkaçı şunlardır: Sosyal ve ekonomik nedenler, merkezi gücün zayıflaması, aşiretler arası rekabet ve güç gösterisi, aşiretler arası mezra kavgaları ve kan davaları gibi sebepler. Aşiretler arası çatışmalardan sonra genellikle zoraki göç ve yağmalama kültürü baş göstermektedir. Bu makalede aşiretler arası çatışma ve aşiret yağması, konuyla ilgili bir Osmanlı arşiv belgesi esas alınarak Rişvan aşireti örneğinde incelenmeye çalışılmıştır.

___

  • Arşiv Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). A_}MKT, No: 00200. 00023.002, İstanbul. Kitap ve Makale Bitlisi, Ş. (2016). Şerefname; Kürt Tarihi. (A. Yegin, Çev.). İstanbul: Nûbihar. Bruinessen, M.V. (2003). Ağa, şeyh, devlet. (B. Yalkut, Çev.). İstanbul: İletişim. Gökalp, Z. (1992). Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler (Y. Toker, Sad.). İstanbul: Toker. Jabar, F. A. Ve Dawod, H. (2013). Aşiretler ve İktidar Ortadoğu’da Etnisite ve Milliyetçilik. (Ö. Öğünç, Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi. Kodaman, B. (1987). Sultan II. Abdulhamid Devri Doğu Anadolu Politikası. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. Özer, A. (2003). Doğu’da Aşiret Düzeni ve Brukanlar. Ankara: Elips. Söylemez, F. (2007). Osmanlı Devletinde Aşiret Yönetimi-Rişvan Aşireti Örneği- İstanbul: Kitabevi. Türkdoğan, O. (2006). Doğu ve Güneydoğu Kabile-Aşiret Yapısı. İstanbul: IQ Kültür-Sanat. Uluç, A. V. (2010). Kürtlerde Sosyal ve Siyasal Örgütlenme: Aşiret, Mukaddime, 2, 35-52. Sözlükler Develioğlu, F. (1996). Türkçe-Osmanlıca Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi. Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terim Sözlüğü. İstanbul: MEB
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-Cover
  • ISSN: 1302-6879
  • Başlangıç: 2000
  • Yayıncı: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü