19456

2000-2019 Döneminde Türkiye ile Orta Doğu Ülkeleri Arasındaki İktisadi İlişkiler

Bu çalışma 2000-2019 arası dönemde gerçekleştirilen dış ticaret üzerinden Türkiye ile Orta Doğu ülkeleri arasındaki ilişkilerin iktisadi boyutunu tartışmaktadır. Bu çerçevede yıllar ve ülkeler itibariyle ticari ilişkiler nasıl bir seyir izlemektedir, zaman içinde ne tür değişimler meydana gelmiştir, dış ticaretin genel görünümü nasıldır, Türkiye’nin toplam dış ticaret hacmi içinde Orta Doğu’nun payı nedir ve zaman içinde nasıl bir seyir izlemiştir, ekonomik ilişkilerde ekonomi dışı faktörler ne ölçüde belirleyicidir gibi sorulara cevap aranmaktadır. Önceki dönemler ile karşılaştırıldığında Türkiye ile Orta Doğu ülkeleri arasındaki ilişkiler bu dönemde hem çeşitlenmiş hem de büyük artış göstermiştir. Esasen bu durum adına küreselleşme denilen ve ülkeler arasında artan çok yönlü ilişkiler ile karakterize edilen genel eğilimler ile uyumludur. Bu çalışma TÜİK tarafından yayınlanan resmi veriler ile çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından sunulan verilere dayanmaktadır. Araştırmanın temel varsayımı bölge dışı faktörlerin ikili ticari ilişkilerin seyrinde belirleyici rol oynadığı ve ikili ilişkilerde yaşanan diplomatik ve siyasi krizlerin ticari ilişkilerde aynı ölçüde karşılık bulmadığıdır.

Anahtar Kelimeler:

Orta Doğu, Türkiye, ekonomi, siyaset, dış ticaret

Based on the data concerning foreign trade between 2000 and 2019, this study examines the economic aspect of the relations between Turkey and other Middle Eastern countries. In this context, I aspire to answer the following questions: from the point of view of years and countries, what kind of a picture do trade relations present? What changes have been seen throughout this period? What is the general outlook of foreign trade like? What is the share of the Middle East in Turkey's total foreign trade volume and what has it been like during the period under consideration? Lastly, to what extent have non-economic factors been a determining factor in trade relations between Turkey and other Middle Eastern countries? It can be observed that compared to earlier periods, the relations between Turkey and Middle Eastern countries have been diversified and seen an increase. This picture thus seems compatible with the process of globalization which is characterized by a rise in multi-faceted relations among different countries. This study is based on official figures of the Turkish Statistical Institute and various data provided by a number of international organizations. The main argument of this research is that extraterritorial factors play a determining role on bilateral trade relations and bilateral political and diplomatic conflicts and crisis are not equally reflected on trade relations.

PDF

___

Altunışık, M. B. & Martin L. G. (2011). Making Sense of Turkish Foreign Policy in the Middle
East under AKP. Turkish Studies, 12 (4), 569-587.
Beşli, S. (2012). İktisadi Açıdan Türkiye-Ortadoğu İlişkileri. Zahide Tuba Kor (Ed.) Ortadoğu
Konuşmaları içinde (s. 627-657). İstanbul: Küre Yayınları.
Bilgin, P. (2004). Whose ‘Middle East’? Geopolitical Inventions and Practices of Security, International Relations, 18 (1), 25-41.
Culcasi, K. (2010). Constructing and Naturalizing the Middle East, Geographical Review, 100 (4), 583-597.
Dağı, Z. (Ed.) (2006). AK Partili Yıllar: Doğu’dan Batı’ya Dış Politika. Ankara: Orion Yayınevi.
Davutoğlu, A. (2008), Turkey’s Foreign Policy Vision: An Assessment of 2007. Insight Turkey, 10 (1), 77-96. Demiryol, T. (2013). The Limits to Cooperation Between Rivals: Turkish-Iranian Relations Since 2002, Ortadoğu Etütleri, 4 (2), 111-144.
Gelvin, J. L. (2015). The Arab Uprisings: What Everyone Needs to Know. Oxford: Oxford University Press.
İnat, K. ve Caner M. (2017). Suriye Savaşı ve ABD’nin Gölgesinde Türkiye-İran İlişkileri. Kemal
İnat, Ali Aslan ve Burhanettin Duran (Ed.) AK Partinin 15 Yılı: Dış Politika içinde (s. 239-262). Ankara: SETA.
Keddie, N. R. (1973). Is There a Middle East?, International Journal of Middle East Studies, 4 (3), 255-271.
Kirişçi, K. (2009). The Transformation of Turkish Foreign Policy: The Rise of the Trading State. New Perspectives on Turkey, 40 (1), 29–57.
Koppes, C. R. (1976). Captain Mahan, General Gordon, and the Origins of the Term ‘Middle East’. Middle Eastern Studies, 12 (1), 95-98.
Oran, B. (Ed.) (2013). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar C.III. 2001-2012. İstanbul: İletişim Yayınları.
Oran, B. (Ed.) (2010). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar C.II. 1980-2001. İstanbul: İletişim Yayınları.
Oran, B. (Ed.) (2001). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar C.I. 1919-1980. İstanbul: İletişim Yayınları.
Öniş, Z. ve Yılmaz, Ş. (2009). Between Europeanization and Euro-Asianism: Foreign Policy Activism in Turkey During the AKP Era. Turkish Studies, 10 (1), 7–24.
Özdemir, A. M., Aykut, E., Sune, E. ve Uğurlu, G. (2015). Türk Dış Politikasının Ekonomi Politiği. Ankara: İmge Kitabevi.
Salih, K. E. O. (2013). The Roots and Causes of the 2011 Arab Uprisings, Arab Studies Quarterly, 35 (2), 184-206.
Selim, G. M. (2013). The United States and the Arab Spring: the Dynamics of Political Engineering, Arab Studies Quarterly, 35 (3), 255-272.
Sika, N. M. (2013). Dynamics of Development and Uprisings in the Arab World, Mediterranean Quarterly, 24 (4), 43-67.
Sinkaya, B. (2011). Geçmişten Günümüze Türkiye’nin Ortadoğu Politikası ve Batı Etkisi. Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 79-100.
TC Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi, 2020. https://www.invest.gov.tr/tr/whyturkey/sayfalar/fdi-in-turkey.aspx (Erişi Tarihi: 10.09.2020).
TÜİK. (2020). www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 10.09.2020).
Türkiye Petrolleri A.O. (2019). 2019 Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu.
UNCTAD. (2020). http://unctadstat.unctad.org/CountryProfile/GeneralProfile/en-GB/004/index.html (Erişim tarihi: 10.10.2020).
Yerasimos, S. (1994). Milliyetler ve Sınırlar: Balkanlar, Kafkasya ve Orta-Doğu, Tekeli, Ş. (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
YÖK. (2020). https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim tarihi: 15.09.2020).
https://www.haberturk.com/son-dakika-abd-nin-iran-ambargosu-basladi-2207578 (Erişim Tarihi: 10.09.2020)