Türkiye' de kan grubu araştırmaları

Türkiye'de ilk kan grubu oranlarıyla ilgili araştırma 1918 yılında yapılmış ve 1958 yılına kadar bir çok araştırıcı da çalışmıştır. Yapılan çalışmalardaki denek sayısının azlığı ve genellikle de verilerin yorumlanmasında istatistiki yöntemlerin kullanılmayışı veya uygun kullanılmayışı nedeniyle, Türkiye genelini kapsayacak nitelikte görülmemiştir. Van İli Sağlık Müdürlüğü'nün, Van il merkezinde yaptığı genel sağlık taraması esnasında isteyen kişilerin kan gruplarını da tespit etmiştir. Araştırmamızın materyalini sağlık taraması sırasında tespit edilen bu kan grupları oluşturmaktadır. Araştırmada 6982 kişinin ABO ve Rh kan gruplarının fenotip oranlan ve gen frekansları saptanmıştır. Buna göre % 39.99 oranında A, % 17.09 oranında B, % 14.66 oranında AB ve % 28.26 oranında O kan grubu tespit edilmiştir. A geninin frekansı 0.2945, B geninin frekansı 0.1738 ve Ö geninin frekansı 0.5315 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca % 89.49 oranında Rh (+), % 10.51 oranında Rh (-) kan grupları saptanmıştır. Araştırmamızda Türkiye genelini kapsayacak nitelikte görülen 8 araştırma ve bölgesel nitelikte Diyarbakır (Albayrak, 1989), Trakya (Akbay ve ark., 1989) ile Adana, Kayseri, Trabzon illerinde (3 il birlikte) yapılmış 4 araştırma ele alınarak incelenmiştir. Bu araştırmaların incelenmesiyle elde edilen veriler, Van'da yaptığımız araştırma verileriyle karşılaştırılmıştır. Buna göre A kan grubu ve A geni frekansı ülkemizin batısından doğusuna doğru gidildikçe, yavaş bir şekilde azalma göstermektedir. B kan grubu ve B geni frekansı ise ülkemizin batısından doğusuna doğru gidildikçe fazlalaşmaktadır. O kan grubu ve O geni frekansı da ülkemizin batısından doğusuna doğru gidildikçe yavaş yavaş azalmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, kan grupları, genotip, fenotip, dağılım, gen frekansı

Research of the blood groups in Turkey

The first work on the rational distribution of the blood groups in Turkey was carried out in 1918 and since then number of research workers have studied on this subject till 1958. However the results of these studies can not be regarded to be an overall picture of Turkey for two main reasons: a) An inadequate number of representative samples, b)The lack of application / or misapplication of statistical methods in data analyses.During a health survey undertaken in Van, a provincial town in Eastern Anatolia, carried out by The Directorate of Health of City of Van, the blood groups were also determined from the volunteers, It is the results of this survey that forms our survey data.In this survey the phenotype ratios and gene frequencies of ABO blood groups and Rh factors sampled from 6982 individuals were determined. The result of the survey indicates that the distribution of blood groups are: %39.90 A, %17.09 B, %14.66 AB, and %28.26 O. It is also found that the gene frequency of A is 0.2945, B is 0.1738, O is 0.5315 respectively. Furthermore the distribution of positive Rh factor appears to be % 89.49 whereas negative factor is in the order of %10.51.In our work, the results of 8 previous work which are considered to be of representative of Turkey as a whole, together with 4 regional studies, which were carried out in Diyarbakır (Albayrak, 1989), Trakya (Akbay ve ark., 1989) and Adana, Kayseri, Trabzon (3 provinces together) were investigated in comparison with the results of our study.It appears that A blood group and A gene frequency show a gradual decrease from west to east on B blood group and B gene frequency. It is also observed that O blood group and O gene frequency show a similar pattern to the A blood group. When regional distribution of the research results is considered, it is apparent that the majority of the results of Eastern Anatolian Region is consistent with the results of the Van survey.

Keywords:

Turkey, blood groups, genotypes, phenotypes, distribution, gene frequency,

___

Akbay, T., ve ark., 1989. Türkiye'de Kan Gruplarının Coğrafi Bölgelere Göre Dağılımı ve Bunun Kan Depolanmasındaki Önemi. Gata Bülteni, 31: 391-402.
Albayrak, A., 1985. Kan Grupları ve Hemoterapi. Atatürk Üniversitesi Yayınları, No: 629, Atatürk Üniversitesi Basımevi, 32-33, Erzurum.
Baeclıer, S., 1929. Türkiye'de Kan Grupları ve Kan Faktörleri. 7. Ulusal Türk Tıp Kurultayı. Ankara, 1938, Kader Basımevi., 115-122, İstanbul.
Binyıldız, P., Büyükyüksel, C., 1979. Türkiye'de Kan Grupları Dağılımı. Tıp Fakültesi Mecmuası, 42: 166-175.
Boyunağa, H., 1991. Kanserler İle Kan Grupları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 8 (1): 93-98.
Çanga, Ş., Önder, İ, 1961. Rh / rh Kan Faktörleri Sistemi ve Erythroblastosis Fötalis Hastalık Kamplexie. Ankara. Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınlarından, Sayı 90, Balkanoğlu Matbaacılık Limited Şirketi., Ankara.
Demirsoy, A., 1995. Kalıtım ve Evrim. Meteksan Yayınları No 11, Ankara.
Denli, O., Şahin, M., Oflazoğlu, H., 1987. Dicle Üniversitesi Tıp ve Dis Hekimliği Fakültesi Öğrencilerinde OBA Kan Grupları ve Rlı Faktörünün Dağılımı Oranlarının Araştırılması. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14(1-4): 111-118.
Erdentuğ, N., 1943. Türklerin Kan Grupları ve Kan Gruplarının Antropolojik Karakterlerle İlgisi Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 0(1): 17-27.
Erdentuğ, N., 1946. Türklerin Kan Grupları ve Kan Gruplarının Antropolojik Karakterle İlgisi üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayın No 50: (Antropoloji ve Etnoloji Serisi No 28).
Ergün, A., Aksoy, N., 1987. Yurtiçi ABO ve Rh Kan Grupları Araştırması. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 40 (4): 3 319-328.
Ergün, A., Yardımcı, S., 1993. Türkiye Genelinde ABO Kan Grupları ve Rh Faktörünün Dağılımı. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 46 (3): 527-533.
Kansu, Ş., A., 1931. Kan Grupları Hakkında. İstanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi Mecmuası, 5-6:253-261.
Kansu, Ş. A., 1931. Adli Tıp ve Kan Grupları. İstanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi Mecmuası, 11-12:447-458.
Mizan, N., 1961. Rh Sisteminde Anti-C (rh') ve Anti-E (rh") İle İlk Araştırmalar. Türk Hijyen Tecrübi Biyoloji Dergisi, 3: 207-210.
Mizan, N, 1963., (ABO) ve (Rh) Kan Gruplarının Dağılımı. Türk Hijyen Tecrübi Biyoloji Dergisi, 23: 332-352.
Noyan, A., 1990. Fizyoloji Ders Kitabı. Meteksan Anonim Şirketi., 686-696, Ankara.
Öktem, K., Başaran, N., Eren, M. N., 1974. Diyarbakır Bölgesinde ABO Kan Grubu Fenotip ve Genotip Dağılımı Üzerine İlk Bulgular. Diyarbakır Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 3(3): 381-387.
Önde, S,. Kence, A., 1994. Distribution of ABO and Rh Gene Frequencies Over 67 Provinces of Turkey. Turkish Journal of Biology, 18(2): 133-139.
Özgüven, Ö., Desticioğlu, N., 1970. Türkiye'de Major Kan Gruplarının Dağılımı. Gülhane Askeri Tıp Akademisi Bülteni, 12 (1): 27-34.
Saatçioğlu, A., 1978. ABO Genleri Yönünden Türkiye'nin Yeri, Bu Ülkedeki Gensel Çeşitlilik Üzerine Biyometrik Bir İnceleme, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrajya Fakültesi Yayınları No 282, Ankara Üniversitesi Basımevi., Ankara.
Saatçioğlu, A., 1979. An Analysis of The ABO Gene Frequencies in Turkey. Journal of Human Evolution, 8: 367-373, London.
Saran, N., 1975. Kan grupları ve Türkiye'deki Dağılımı. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları, Sosyal Antropoloji ve Etnoloji Dergisi, 2: 51-60.
Şentuna, C., 1982. Rh Gen Frekansları Yönünden Türkiye'nin Yeri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 30(1-2): 153-179.
Şenyürek, M., 1940. Kan Grupları ve Irk. Ülkü Halkevleri Dergisi, 15(85): 500-502.
Terzioğlu, M., 1978. Fizyoloji Ders Kitabı. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları, Rektörlük No 2457, Dekanlık No 54, Hilal Matbaacılık Kollektif Şirketi., 96-97, İstanbul.
Yaprak, M., Yorulmaz, F., Taşkınalp, O., Turut, M., 1993. Trakya Doğumlu 6777 Kişide Kan Grupları Dağılımı. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 8.9.10. (bileşik sayı): 163-167.