Van Depremini Yaşayan Üniversite Öğrencilerinin Travma Sonrası Stres, Travma Sonrası Büyüme ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi*

Bu araştırmanın amacı depreme maruz kalmış üniversite öğrencilerinin Travma Sonrası Stres, Travma Sonrası Büyüme ve umutsuzluk belirtilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde öğrenim gören ve Van Depremini yaşayan 1059 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada, veri toplamak için Deprem Sonrası Travma Düzeyini Belirleme Ölçeği, Beck Umutsuzluk Ölçeği, Travma Sonrası Büyüme Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistikler, parametrik olmayan verilerde kullanıma uygun korelasyon tekniklerinden spearman rho korelasyon analizi, Chaid analiz yöntemi ve İki Aşamalı Kümeleme Analizi (Two Step Cluster) kullanılmıştır. Analizler sonucunda travma sonrası stres ile büyüme arasında pozitif bir ilişki, travma sonrası büyüme ile umutsuzluk arasında negatif bir ilişki, travma sonrası stres ile umutsuzluk arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. Chaid analizine göre travma sonrası büyüme üzerinde sırasıyla umutsuzluk, travma sonrası stres ve cinsiyet; travma sonrası stres üzerinde umutsuzluk, travma sonrası büyüme, cinsiyet; umutsuzluk üzerinde ise travma sonrası stres, travma sonrası büyüme ve cinsiyet değişkenlerinin anlamlı yordayıcılar oldukları belirlenmiştir. Bu bulguların travmatik yaşam olaylarına psikolojik müdahalelerde ve afetlerde ruh sağlığı politikalarını oluşturma sürecinde göz önünde bulundurulmasının yararlı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

travma sonrası stres, travma sonrası büyüme, umutsuzluk, deprem, Chaid

Investigating Posttraumatic Stress, Posttraumatic Growth and Hopelessness Levels of University Students Exposed to the Van Earthquake

The purpose of this research is investigating Post Traumatic Stress (PTS), Post Traumatic Growth (PTG) and hopelessness levels of university students exposed to the Van earthquake of 2011 in terms of different variables. The study group consists of 1059 students from Yüzüncü Yıl University exposed to the Van Earthquake of 2011. In the research PostEarthquake Trauma Level Determining Scale, Post Traumatic Growth Scale, Beck Hopelessness Scale and Demographic Information Form were used for data collection. In the data analysis descriptive statistics, spearman’s rho correlation analysis, Chaid analiysis (Chi squared automatic interaction detection), Two step cluster analysis were used. After the analyses it was found that there is a significant positive correlation between post traumatic growth level and post traumatic stress level, significant negative correlations between post traumatic growth level and hopelessness level, a significant positive correlation between post traumatic stress level and hopelessness level. According to results of the Chaid analysis hopelessness level, post traumatic stress level and gender were found as having most predictive value for post traumatic growth level; hopelessness level, post traumatic growth level and gender having most predictive value for post traumatic stress level and post traumatic stress level, post traumatic growth level and gender having most predictive value for level of hopelessness. It is thought that it is important to take these findings into consideration in intervention to traumatic life events and in determining mental health policies.

Keywords:

Post Traumatic Stress, Post Traumatic Growth, hopelessness, earthquake, Chaid,

PDF

___

APA (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th Ed.). (DSM-5). Washington, DC: American Psychiatric Association.

Artar, M. (2003). Depremi yaşayan ergenlerin gelecek beklentilerinin içeriği. Kriz Dergisi, 11(3), 21-27.

Baloğlu, M., Harris, M.B., ve Karagözoğlu, C. (2005). The Psychological effects of an earthquake on Turkish college students. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 125-136.

Başoğlu, M., Kılıç, C., Şalcıoğlu, E., & Livanou, M. (2004). Prevalence of post traumatic stress disorder and major depression in earthquake survivors in Turkey: Two epidemiological studies. Journal of Traumatic Stress, 17, 133-141.

Beck, A.T., Weissman, A., Lester, D., & Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: The Hopelessness Scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42, 861-865.

Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, S., ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yontemleri (2. Bas.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Calhoun, L.G. & Tedeschi, R.G. (1999). Posttraumatic growth. Facilitating Posttraumatic Growth: A Clinician’s Guide. NJ: Lawrance Erlbaum Associates Inc.

Chan, C.S. & Rhodes, J.E. (2013). Religious coping, posttraumatic stress, psychological distress, and posttraumatic growth among female survivors four years after hurricane Katrina. Journal of Traumatic Stress, 26, 257–265.

Dell'Osso, L., Carmassi, C., Massimetti, G., Stratta, P., Riccardi, I., Capanna, C., ... & Rossi, A. (2013). Age, gender and epicenter proximity effects on post-traumatic stress symptoms in L'Aquila 2009 earthquake survivors. Journal of affective disorders, 146(2), 174-180.

Dogan, A. (2011). Adolescents’ posttraumatic stress reactions and behavior problems following Marmara earthquake. European Journal of Psychotraumatology, 2(1), 5825.

Doğan N. ve Özdamar K. (2003). CHAID Analizi ve Aile Planlaması ile ilgili Bir Uygulama. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 23, 392-397.

Dürü, Ç. (2006). Travma Sonrası Stres Belirtileri ve Travma Sonrası Büyümenin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi ve Bir Model Önerisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Ehtiyar, R. ve Üngüren, E. (2009). Türk ve Alman öğrencilerin umutsuzluk düzeylerinin karşılaştırılması ve umutsuzluk düzeylerinin etkileyen faktörlerin belirlenmesi: turizm eğitimi alan öğrenciler üzerinde bir araştırma. Journal of Yaşar University, 4(14), 2093-2127.

Frazier, P., Conlon, A. & Glaser, T. (2001). Positive and negative life changes following sexual assault. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 69, 1048–1055.

Garland S.N., Carlson L.E., Cook S., Lansdell L. & Speca M. (2007). A non-randomized comparison of mindfulness-based stress reduction and healing arts programs for facilitating post-traumatic growth and spirituality in cancer outpatients. Support Care Cancer, 15, 949–961.

Herman, J. L. (1992) Travma ve iyileşme, (Çev: Tosun, T.) İstanbul: Literatür Yayınları.

Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Karancı, A.N., Işıklı, S., Aker, A.T., İzmit Gül, E., Başbuğ Erkan, B., Özkol, H. (2012). Personality, posttraumatic stress and trauma type: factors contributing to posttraumatic growth and its domains in a Turkish community sample. European Journal of Psychotraumatology, 3, 17303.

Kayri, M. (2007). Araştırmalarda iki aşamalı kümeleme analizi ve bir uygulaması, Eurasian Journal of Educational Research, 28, 89-99.

Kayri, M. ve Boysan, M. (2007). Araştırmalarda Chaid analizinin kullanımı ve baş etme stratejileri ile ilgili bir uygulama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(2), 133-149.

Kira, İ.A., Aboumediene, Ş., Ashby, J.S., Odenat, L., Mohanesh, J., & Alamia, H. (2013). The Dynamics of posttraumatic growth across different trauma types in a Palestinian sample. Journal of Loss and Trauma: International Perspectives on Stress & Coping, 18(2), 120-139.

Lykins, E. L., Segerstrom, S. C., Averill, A. J., Evans, D. R., & Kemeny, M. E. (2007). Goal shifts following reminders of mortality: Reconciling posttraumatic growth and terror management theory. Personality and Social Psychology Bulletin, 33(8), 1088-1099.

Ma, X., Liu, X., Hu, X., Qiu, C., Wang, Y., Huang, Y., ... & Li, T. (2011). Risk indicators for post-traumatic stress disorder in adolescents exposed to the 5.12 Wenchuan earthquake in China. Psychiatry Research, 189(3), 385-391.

Metalsky, G.I, Joiner, T.E., Hardin, T.S., Abramson, L.Y. (1993). Depressive reactions to failure in a naturalistic setting: A Test of the hopelessness and self-esteem theories of depression. Journal of Abnormal Psychology, 102(1),101-109.

North, C.S., Oliver, J., Pandya, A. (2012). Examining a comprehensive model of disaster-related posttraumatic stress disorder in systematically studied survivors of 10 disasters. American Journal of Public Health, 102, 40–48.

Özen, S., Antar., ve Özkan, M. (2007). Çocukluk çağı travmalarının umutsuzluk, sigara ve alkol kullanımı üzerine etkisi: üniversite son sınıf öğrencilerini inceleyen bir çalışma. Düşünen Adam; 20(2),79-87.

Özlü, A., Yıldız, M., Aker, T., (2010). Şizofreni hastalarına bakım verenlerde travma sonrası gelişim ve ilişkili etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11,89-94.

Pakdemir, M. (2012). Çatışma yaşanan bölgelerdeki üniversite gençlerinin umutsuzluk düzeylerinin yordanmasında travmatik yaşantılar, sosyal destek ve dünyaya ilişkin varsayımların rolü ve çatışma yaşanmayan bölgelerdeki üniversite gençleri ile karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Pehlivan, G. (2006). CHAID analizi ve bir uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Scher, C. D. & Resick, P. A. (2005). Hopelessness as a risk factor for post-traumatic stress disorder symptoms among interpersonal violence survivors. Cognitive Behaviour Therapy, 34(2), 99–107.

Salsman, J. M., Segerstrom, S. C., Brechting, E. H., Carlson, C. R., & Andrykowski, M. A. (2009). Posttraumatic growth and PTSD symptomatology among colorectal cancer survivors: A 3-month longitudinal examination of cognitive processing. Psycho-Oncology, 18, 30–41.

Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C. ve Tekin, D. (1993). Umutsuzluk ölçeği: geçerlilik ve güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3), 139-142.

Solomon, Z. & Dekel, R. (2007). Posttraumatic stress disorder and posttraumatic growth among Israeli ex-pows. Journal of Traumatic Stress, 20, 303–312.

Tanhan, F. ve Kayri, M. (2013). Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13 (2), 1013-1025.

Tanhan, F. ve Kayri, M. (2012). Öğretmen adaylarının üniversite öğretim elemanlarına yönelik algılarını etkileyen faktörlerin Chaid analizi ile incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 807-821.

Tedeschi, R. & Calhoun, L. (2004) Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, 15, 1–18.

Tedeschi, R. & Calhoun, L. (1996). The posttraumatic growth inventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9, 455–471.

Teodorescu, D.S., Siqveland, J., Heir, T., Hauff,E., Wentzel-Larsen, T. ve Lien, L. (2012). Posttraumatic growth, depressive symptoms, posttraumatic stress symptoms, post-migration stressors and quality of life in multi-traumatized psychiatric outpatients with a refugee background in Norway. Health and Quality of Life Outcomes, 10, 84.

Tuna, K., Parin, S. ve Tanhan, F. (2012). Van depremi sosyo-ekonomik ve psikolojik durum tespiti raporu. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.

Üngüren, E. ve Doğan, H. (2010). Beş yıldızlı konaklama işletmelerinde çalışanların iş tatmin düzeylerinin chaid analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(2), 39-52.

Yılmaz, B. (2006). Arama-kurtarma çalışanlarında travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyüme ile ilişkili değişkenler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Yüksel, Ş. (2000). Felakete uyum ve ruh sağlığı. Klinik Psikiyatri, 3, 5-11.

Zırhlıoğlu, G. (2011). İnternet bağımlılığının Chaid analizi ile incelenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(2), 182-190.