OSMANLI DÖNEMİNDE KISA SÜRELİ ÖĞRETMEN YETİŞTİRME UYGULAMALARI (DARULAMELİYAT VE TAŞRADA ÖĞRETMEN YETİŞTİRME)

Eğitimin niteliği, büyük ölçüde öğretmenin niteliğine bağlıdır. Türkiye’de öğretmenliğin meslekleşmesi yolunda yaklaşık 160 yıllık bir mücadele sürmektedir. Ancak yasal hükümlere rağmen, Türkiye’de öğretmenlik, kapısı değişik meslek gruplarındaki insanlara açık olmuş, öğretmenlik kolay elde edilebilen bir meslek olarak algılanmıştır. Bu araştırmanın amacı, kısa süreli öğretmen yetiştirme uygulamalarına ilişkin olarak, öğretmen yetiştirme literatürünü zenginleştirmek ve yeni bilgiler sağlamaktır. Tarama yöntemi kullanılan araştırmanın verileri, konuya ilişkin literatürle birlikte, arşiv belgeleri, Osmanlı Dönemine ait süreli yayınlar ve bazı ikincil kaynaklardan elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre Osmanlı döneminde öğretmenlerinin ayrı bir okulda yetiştirilmesi fikri, Tanzimat döneminde gündeme gelmiştir. Bu amaçla Darulmuallimîn-i Sıbyan 1868’ de İstanbul’da açılmıştır. Ancak bu okulun kapasitesi çok sınırlıdır ve bütün Osmanlı ilkokullarının öğretmen ihtiyacını karşılamaktan çok uzaktır. Kısa sürede çok sayıda öğretmen yetiştirmek amacıyla kurslar açılması yoluna gidilmiştir. İlki 1880 yılında İstanbul’da açılan bu kurslar yoluyla yenilikçi öğretim yöntemlerinin kazandırılması amaçlanmıştır. Kısa süreli kurslar yoluyla gerek İstanbul gerekse taşradaki okullara öğretmen yetiştirilmeye çalışılmıştır. Ancak Maarif Nezaretinin öğretmen açığını kapatmaya dönük bu girişimlerinin, eğitimin niteliğini hangi yönde etkilediği konusu belirsizdir.

Anahtar Kelimeler:

Öğretmen yetiştirme, Osmanlı dönemi, pedagojik formasyon, Darulameliyat, : Öğretmen yetiştirme, Osmanlı dönemi, pedagojik formasyon, Darulameliyat

The quality of education mostly depends on the quality of teachers. Approximately a 160-year of struggle has been continuing in Turkey for teaching’s becoming a profession. However, despite the legal provisions, in Turkey teaching has become open to people with various jobs and it has been considered as a profession which can be easily obtained. The aim of this study is to reach and obtain further data for teaching training literature with regard to the practices of short term teaching training. The data of this research, which was conducted by scanning method, have been obtained from archive documents, periodicals of the Ottoman Era and some secondary sources together with the literature on this topic. According to the findings of this study, the idea of training teachers at a different school during the Ottoman Era came into question in the Tanzimat Period. For this purpose Darulmuallimîn-i Sıbyan was opened in İstanbul in 1868. However, the capacity of this school was rather limited and it was far from meeting the needs of all the Ottoman Primary Schools. In a short time, courses were thought to be opened with the aim of training numerous teachers. Through these courses, the first of which was opened in İstanbul in 1880, innovative teaching methods were aimed to be adopted. Through these short term courses teachers were trained for schools both in Istanbul and in the countryside. However, it is ambiguous that in which way these attempts of Ministry of Education to meet teacher deficit affect the quality of education

Keywords:

Teacher training, Ottoman Empire, pedagogical formation, Darulameliyet,

PDF

___

Aksoy, İ. (2008). II. Meşrutiyet Dönemi Eğitim Politikası ve Satı Bey http://turkiyat.gazi.edu.tr/posts/view/title/gazi-turkiyat-guz-2008-sayi-3-33522.

Akyüz, Y. (1978). Öğretmenlerin toplumsal değişme üzerinde etkisi (1848-1940), Ankara.

Akyüz, Y. (1994). İlköğretim yenileşme tarihinde bir adım: Nisan 1847 talimatı. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi.

Akyüz, Y. (1999). Türk eğitim tarihi (Başlangıç’tan 1999’a), Ankara.

Akyüz, Y. (2007). Türk eğitim tarihi (MÖ.1000-MS. 2007). Ankara: Pegem Yayıncılık.

Berker, A. (1945). Türkiye’de ilköğretim. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.

Binbaşıoğlu, C. (1995). Türkiye’de eğitim bilimleri tarihi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.

BOA, İrade Dahiliye, No: 6462.

BOA, İrade Meclis-i Maarif, No: 3350;

Böcüzade Süleyman Sami (Hakayık’ül-beyân fi eşkâli’l-ezmân “Yahut” “Ne Derekeye İnmiştik Ne Dereceye Çıktık” “Üç Devirde Gördüklerim”)

Çocuklara Kıraat (1883), Sayı. 10, s .75

Çocuklara Kıraat (1883), Sayı. 4, s.27

Devlet Salnâmesi, Sene:1286,s.111.

Ergin, O. (1977). Türk maarif tarihi. İstanbul: Eser Matbaası.

Kansu, N. A. (1930).Türkiye maarif tarihi hakkında bir deneme. Birinci Kitap, Ankara.

Karal, E. Z. (1983). Osmanlı tarihi, C. VII (3.Baskı), Ankara.

Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet döneminde dal öğretmen yetiştirme, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, cilt 35, 1-14.

Koçer, H. A. (1991).Türkiye'de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (/773-1923), İstanbul.

Koçer, H.A.(1973), Eğitim Reformları Açısından Öğretmen Yetiştirme Problemi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, (6) 1: 1-19.

Kodaman, B. (1991). Abdulhamid devri eğitim sistemi (2. Baskı), Ankara.

Maarif Salnamesi, H. 1316, s. 353-357.

Maarif Salnamesi, H. 1321 (1903), s. 356.

Maarif-i Umumiye Nizamnamesi, 1278 (1869), Mad: 178

Mahmut Cevad (1922). Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilat ve İcraatı, (1338), İstanbul.

Muallim Cevdet (1916). Dârulmuallimîn 70. Sene-i Devriyesi, Tedrisat Mecmuası, Mart 1332 (1916), No.6, s.175-200.

Özden, Y. (2002). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara

Önder, M. (1952). Konya maarif tarihi. Konya: Ülkü Basımevi.

Öztürk, C. (1988). Türkiye’de Dünden Bugüne Öğretmen Yetiştiren Kurumlar. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Yayını, İstanbul.

Öztürk, C. (1996). Atatürk devri öğretmen yetiştirme. Ankara.

Salname- Vilayet-i Aydın, H. 1326, s. 160.

Salname-i Vilayet-i Aydın, H. 1321 (1903), s. 83;

Şişman M. (2006), Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Şimşek, H. (2012). Eğitim sisteminde öğretmenin rolü ve öğretmenlik mesleği, Eğitim Bilimine Giriş (Ed. H. Basri Memduhoğlu, Kürşad Yılmaz). Ankara: Pegem Akademi.

Takvim-i Vekayi, 24 Ağustos 1284

Takvim-i Vekayi, 24 Ağustos 1284

Takvim-i Vekayi, 26 Zilkade 1289, No 1550, s. 2-3

Takvim-i Vekayi,4Şaban1285,nu.1025.

Takvim-i Vekayi, No:1534,16 Ramazan1289.

Tutsak, S. (2002). İzmir’de eğitim ve eğitimciler (1850-1950),Kültür Bakanlığı, Ankara.

Unat, F. R. (1955). Türkiye'de öğretmen okullarının kuruluşuna toplu bir bakış. Eğitim Hareketleri, Yıl 1, Sayı 4, s. 26.

Unat F. R. (1964). Türkiye'de öğretmen okullarının kuruluşuna toplu bir bakış. Eğitim Hareketleri, Sayı 4.

Yazıcı, H. (2006). Osmanlı Devleti’nde öğretmen okullarının kuruluşu ve işleyişi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.