Ortaokul Öğrencilerinin Harita Okuryazarlık Becerisi Yeterlilikleri Üzerine Bir Çalışma

Harita okuryazarlığı becerisi çocukluk döneminde kazanılması gereken ve etkili kullanımına bağlı olarak yaşamı oldukça kolaylaştıran önemli bir beceridir. Bu becerinin çocuklara kazandırılmasında önemli derslerden biri de sosyal bilgilerdir. Çalışmanın amacı da sosyal bilgiler dersini dört yıl almış ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin harita okuryazarlık becerisi konusundaki yeterliliklerini ortaya koymaktır. Araştırmanın örneklemini 2018-2019 eğitim öğretim döneminde Van il merkezinde bulunan dört farklı ortaokulda öğrenim gören toplam 90 8. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veriler açık uçlu anket aracılığıyla toplanmıştır. Nicel bir yaklaşımın benimsendiği çalışmada veriler SPSS 21.0 paket programı kullanılarak çözümlenmiştir. Verilerin analizi için frekans ve yüzdelik değerlere bakılmıştır. Araştırma sonucunda ulaşılan bulgular incelendiğinde; öğrencilerin harita kavramı, haritada bulunması gereken kriterler, harita türleri, haritada kullanılan renklerin anlamları, haritadaki sembollerin anlamları ve yeryüzü kavramı gibi konularda yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıkları; enlem ve boylam kavramlarını çoğunlukla “paralel ve meridyen” kavramlarıyla karıştırdıkları; Türkiye’nin koordinatlarını genelde karıştırdıkları ve verilen koordinatlara göre yer tespiti yapma konusunda tam bir yeterliliğe sahip olmadıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Harita okuryazarlığı, Sosyal bilgiler, Ortaokul, Öğrenci, Harita okuryazarlığı, Sosyal bilgiler, Ortaokul, Öğrenci

PDF

___

Akar, B. (2008). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin harita kullanma düzeylerinin ve harita kullanımına ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.

Akengin, H., Tuncel, G. ve Cendek, M., E. (2016). Öğrencilerde harita okuryazarlığının geliştirilmesine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 34, 61-69. Akınoğlu, O. (2005). Coğrafya eğitiminin etkililiği ve sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, 12, 77-96.

Akkuş, Z. ve Kuzey, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin harita ve yön becerilerine sahip olma ve bu becerileri yaşama aktarabilme durumları üzerine bir değerlendirme. Millî Eğitim Dergisi, 47(218), 201-233.

Balcı, A. (2015). Coğrafya öğretmen adaylarının coğrafi arazi uygulamalarındaki harita okuryazarlıklarını tespite yönelik bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), 16-34. Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve psikolojide ölçme: klasik test teorisi ve uygulaması. Ankara: ÖSYM Yayınları.

Bonnet, A. (2003). Geography as a world discipline: Connecting popular and academic imaginations. Area, 35(2), 123-138.

Boz, E. ve Çoban, A. (2019). Ortaokul öğrencilerinin harita ve coğrafi koordinatlarla ilgili kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgılar. II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK-2019). Eskişehir, Türkiye.

Buğdaycı, İ. ve Bildirici, İ. Ö. (2009). Harita kullanımının coğrafya eğitimindeki önemi. 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara.

Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.

Clarke, D. (2003). Are you functionally map literate? In: Cartographic renaissance. 21st International Cartographic Conference (ICC10-16 August 2003), Durban, South Africa.

Çelikkaya, T. (2002). İlköğretim 1. kademe sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretimi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. (eds.). (2000). Handbook of qualitative research (2nd ed.). California, USA: Sage Publications.

Duman, B. ve Girgin, M. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin harita okuryazarlığına ilişkin görüşleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 12 (7), 185-202.

Erol, H. (2017). Ortaokul öğrencilerinin harita okuryazarlık becerilerine ilişkin bir değerlendirme. Ajesı, 7(3), 425-457.

Gurbetoğlu, A. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. http://agurbetoglu.com/files/2-%20ara%c5%9etırma%20%20t%c3%9crler%c4%b0.pdf.

Kartal, F. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.

Kayacan, Z. (2010). İlköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin coğrafi koordinatlarla ilgili kavram yanılgıları. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.

Koç, H. ve Çifçi, T. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 9(20), 9-20.

Kuzey, M. ve Değirmenci, Y. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının harita ve yön okuryazarlığına ilişkin kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Milli Eğitim Dergisi, 48 (223), 207-230.

Mcclure, R. W. (1992). A conceptual model for map skills curriculum development based upon a cognitive field theory philosophy. Faculty of the graduate college of the oklahoma state university, Degree of doctor education, Oklahoma

Memişoğlu, H. ve Öner, G. (2013). Sosyal bilgiler dersinde öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre coğrafya konularının öğretimi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 347-366.

Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Basım Evi.

Milli Eğitim Bakanlığı (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6- 7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu (taslak basım). Ankara: Devlet Kitapları Basım Evi.

Nas, R. (2000). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Bursa: Ezgi Kitabevi.

Özgen, N. (2010). Fiziki coğrafya dersi öğretim metoduna farklı bir yaklaşım: gezi- gözlem destekli öğretim. Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 373-388.

Öztürk, Ş. (2005). Anket geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (2), 133-151.

Pekdemir, Ü. ve Polat, S. (2016). Sosyal bilgiler 5. ve 6. sınıf ders kitaplarında harita kullanımı. Ekev Akademi Dergisi, 20 (68), 363-382.

Sönmez, Ö. F. ve Aksoy, B. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin harita beceri düzeylerinin belirlenmesi. Turkish Studies, 7(1) , 1905-1924.

Üzümcü, O. N. (2007). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde harita okuma becerisinin aktif öğrenme yöntemiyle kazandırılması. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri, Ankara.

Ünlü, M., Üçışık S. ve Özey R. (2002). Coğrafya eğitim ve öğretiminde haritaların önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 5, 9-25.

Yazıcı, H. ve Samancı, O. (2003). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler ders konuları ile ilgili bazı kavramları anlama düzeyleri. Milli Eğitim Dergisi, 158, 2-6 http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/158/yazici.htm.

Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Anlara: Seçkin Yayıncılık.

Yıldız, S. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme sorunu: Nicel ve nitel paradigmalardan örnekleme kuramına bütüncül bir bakış. Kesit Akademi Dergisi, 3(11), 421-442.

Yılmaz, C. (1997). Coğrafya eğitiminde arazi tatbikatlarının önemi ve bir uygulama örneği. Area, 10 (1), 287-307.