Münevver SANCA, Hüseyin ARTUN, Hasan BAKIRCI, Murat OKUR

Ortaokul Beceri Temelli Soruların Yeniden Yapılandırılmış Bloom Taksonomisine Göre Değerlendirilmesi

Ülkemizin 2023 Eğitim Vizyonunda, ölçme değerlendirmede süreç ve sonuç odaklı bütünleşik bir anlayışın ortaya konulması, akademik başarının ölçülmesinde kullanılan ölçütler ile değerlendirme biçimlerinin çeşitlendirilmesi ve eğitim sistemimizdeki tüm sınavların; amacı, içeriği, soru tiplerine bağlı yapısı ve sağlayacağı yarar bağlamında yeniden düzenleneceği üzerine vurgu yapılmaktadır. Bu araştırmada da Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] tarafından ortaokul beşinci, altıncı ve yedinci sınıf öğrencileri için hazırlanan ve yayımlanan beceri temelli sorular revize edilmiş Bloom taksonomisinin bilişsel alan ve bilgi türleri boyutuna uygunluk bakımından incelenmiştir. Araştırmanın deseni nitel araştırma yaklaşımlarından biri olan doküman analizi olarak belirlenmiştir. MEB tarafından beşinci, altıncı ve yedinci sınıflar için hazırlanan beceri temelli 180 adet çoktan seçmeli soru örneklem grubuna seçilmiştir. Alanında üç uzmanın bu soruları Bloom’ un taksonomisinde yer alan bilgi türleri ve bilişsel alan basamaklarına uygunluk bakımından karşılaştırması ile analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, beceri temelli soruların olgusal bilgi (%21,6), işlemsel bilgi (%3,8), kavramsal bilgi (%74,6) basamağında olduğu görülmüştür. Bununla birlikte soruların hatırlama (%14,4), anlama (%77,9), uygulama (%1,6), çözümleme (%1,1), yaratma (%5) basamağında olduğu saptanmıştır. Çoğunluk olarak değerlendirildiğinde beceri temelli soruların ezberden uzak, yaratıcı düşünmeyi sağlayabilen, problem çözme becerilerinin kazanılmasını hedefleyen, hayal gücünü tetikleyen, günlük hayattaki problemleri içeren ve üst düzey zihinsel becerileri harekete geçirecek türden olması gerektiği de öneriler arasındadır.

Anahtar Kelimeler:

Beceri temelli soru, Revize edilmiş Bloom taksonomisi, Fen eğitimi

PDF

___

Akbulut, T. (1999). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin soru sorma becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana.

Akçay, B., Akçay, H. ve Kahramanoğlu, E. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 521-549.

Akyol, H., Yıldırım, K., Seyit, Ateş ve Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya yönelik nasıl sorular soruyoruz? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-56.

Anderson, L.W. (Ed.), Krathwohl, D.R. (Ed.), Airasian, P.W., Cruikshank, K. A., Mayer, R.E., Pintrich, P. R., Raths, J. & Wittrock, M. C. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom's taxonomy of educational objectives. New York: Longman.

Anderson, L. W. (2005). Objectives, evaluation, and the improvement of education. Studies in Educational Evaluation, 31, 102-113.

Arıkan, O., ve Kırındı, T. (2020). OKS, SBS, TEOG Fen Bilimleri Testi Sorularının Bilimsel Süreç Becerileri ve Eleştirel Düşünme Becerilerine Göre İncelenmesi. Turkish Journal of Primary Education, 5(2), 155-170.

Ataş, E & Güneş, P. (2020). Altıncı sınıf fen bilimleri dersi sınav sorularının yeniden yapılandırılmış Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (2), 1066-1078.

Aydemir, Y. ve Çiftçi, Ö. (2008). Edebiyat öğretmeni adaylarının soru sorma becerileri üzerine bir araştırma (Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 103-115.

Ayvacı, H. Ş. ve Türkdoğan, A. (2010). Yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre fen ve teknoloji dersi yazılı sorularının incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(1), 13-25.

Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.

Bircan, E. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının hazırladığı soruların yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 965-982.

Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of educational objectives: Cognitive and affective domains. New York: David McKay.

Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27.

Büyükalan, Filiz, S. (2002). Soru-cevap yöntemine ilişkin öğretimin öğretmenlerin soru sorma düzeyi ve tekniklerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara Üniversitesi, Ankara.

Cangüven, H. D., Oya, Ö. Z., Binzet, G., ve Gülşen, Avcı (2017). Milli Eğitim Bakanlığı 2017 Fen Bilimleri Taslak Programının Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 2(2), 62-80.

Celep, A. ve Bacanak, A. (2013). Yüksek lisans yapan öğretmenlerin bilimsel süreç becerileri ve kazandırılması hakkındaki görüşleri. Journal of Turkish Science Education, 10(1), 56-78.

Cumhur, F., Çavdar, O. ve Polat, S. (2018). Matematik ve fen bilimleri öğretmeni adaylarının Bloom taksonomisine göre oluşturdukları soruların değerlendirilmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(28), 3243-3252.

Çalışkan, H. (2011). Öğretmenlerin hazırladığı sosyal bilgiler dersi sınav sorularının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 120-132.

Çavuş, R., Balçın, M. D. ve Yılmaz, M. M. (2018). Bilim fuarı etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin fen ve problem çözme becerilerine yönelik algılarına etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(10), 1-17.

Çepni, S. ve Azar, A. (1998). Lise fizik sınavlarında sorulan soruların analizi. III. Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.

Çepni, S., Ayvacı, H. Ş. ve Keleş, E. (2001). Okullarda ve lise giriş sınavlarında sorulan fen bilgisi sorularının Bloom taksonomisine göre karşılaştırılması. Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, ss. 7-8.

Çepni, S. (2018). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Yayıncılık.

Çınar, D. ve Aslan, İ. (2013). İlköğretim fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımının üst düzey düşünme becerilerine etkisi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 21-34.

Daşcı, A. D. ve Yaman, S. (2014). Fen ve teknoloji dersinde öğrencilerin zihinsel risk alma becerilerinin Piaget’in bilişsel gelişim dönemlerine ve eğitim kademelerine göre incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(3), 271-285.

Dindar, H. ve Demir, M. (2006). Beşinci sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi dersi sınav sorularının Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 87-96.

Eke, C., (2015). Dalgalar ünitesindeki kazanımların yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 345-353.

Eroğlu, D. ve Kuzu, T. S. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 72-80.

Gökulu, A. (2015). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin yazılı sınav soruları ile TEOG sınavlarında sorulan fen ve teknoloji sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Route Educational and Social Science Journal, 2(2), 434-446.

Gül, D. (2006). Somut işlem döneminde olan 8-9 yaş çocukları ile soyut işlem döneminde olan 12-13 yaş çocukların görsel bellek farklılıklarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.

Güleryüz, H. ve Erdoğan, İ. (2018). Ortaokul fen bilimleri dersi sınav sorularının Bloom’un bilişsel alan taksonomisine göre değerlendirilmesi: Muş İli Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 43-49.

Gündüz, Y. (2009). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf fen ve teknoloji sorularının ölçme araçlarına ve Bloom’un bilişsel alan taksonomisine göre analizi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 150-165.

Güven, Ç. ve Aydın, A. (2017). 8. sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programından bulunan soruların yenilenmiş Bloom taksonomisinin bilişsel süreç boyutuna göre incelenmesi. Türkiye Kimya Derneği Dergisi, Kısım C: Kimya Eğitimi, 2(1), 87-104.

Karaman, M. ve Bindak, R. (2017). İlköğretim matematik öğretmenlerinin sınav soruları ile TEOG matematik sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi. Current Research in Education, 3(2), 51-65.

Karamustafaoğlu, O. (2006). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin öğretim materyallerini kullanma düzeyleri: Amasya ili örneği. Atatürk Üniversitesi Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 90-101.

Koray, Ö., Altunçekiç, A. ve Yaman, S. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının soru sorma becerilerinin Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17), 33-39.

Koray, Ö., Yaman, S., (2002). Fen bilgisi öğretmenlerinin soru sorma becerilerinin Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(2), 317-324.

Köğce, D. ve Baki, A. (2009). Matematik öğretmenlerinin yazılı sınav soruları ile ÖSS sınavlarında sorulan matematik sorularının Bloom taksonomisine göre karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 70-80.

Krathwohl, D. W. (2002). A Revision of Bloom’s taxonomy: an overview. Theory into Practice. 41, 4, 212-218.

Mandacı-Şahin, S. (2007). 8. Sınıf öğrencilerinin matematik gücünün belirlenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi., Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon.

Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Basım Evi.

Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Eğitim 2023 Vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/ adresinden 10.10.2019 tarihinde erişildi.

Miles, M. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Newbury: CA SAGE.

Özcan, S. ve Akcan, K. (2010). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının hazırladığı soruların içerik ve Bloom taksonomisine uygunluk yönünden incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(1), 323-330.

Sönmez, V. (2019). Zekâ ve bilişsel gelişim. Eğitim bilimine giriş. (15. Baskı) içinde (114-118). Ankara: Anı Yayınları.

Tanık, N., ve Saraçoğlu, S. (2011). Fen ve teknoloji dersi yazılı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Tübav Bilim Dergisi, 4(4), 235-246

Turgut, M. F. ve Baykul, Y. (2010). Eğitimde ölçme değerlendirme. Ankara: Pegem Yayıncılık.

Tutkun, Ö. F. ve Okay, S. (2012). Bloom’un yenilenmiş taksonomisi üzerine genel bir bakış. Sakarya University Journal of Education, 1(3), 14-22.

Yaz, Ö. V., ve Kurnaz, M. A. (2013). 2013 Fen Bilimleri Öğretim Programının İncelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2017(8), 173-184.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.

Yolcu, H. H. (2019). İlkokul öğretim programı 3 ve 4. sınıf fen bilimleri dersi kazanımlarının revize edilmiş Bloom taksonomisi açısından analizi ve değerlendirilmesi. Elementary Education Online, 18(1), 253-262.

Yurdabakan, İ. (2012). Bloom’un revize edilen taksonomisinin eğitimde ölçme ve değerlendirmeye etkileri. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(2), 327-348.

Zorluoğlu, S. L., Olgun, M., Kızılaslan, A. (2020). Fen Bilimleri Dersi ile İlgili Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Yönelik Türkiye’de Yapılan Araştırmaların İçerik Analizi. Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 22-31.